PBworks



Cursus Woordenschat Nieuw Nederlands – woordenlijst Suraj Harylallsingh januari 2012Document Dit is een overzicht van alle woorden van Cursus Woordenschat hoofdstuk 2 uit Nieuw Nederlands 4 vwo. Dit document bestaat uit 7 A4’tjes woorden uit de Cursus Woordenschat Nieuw Nederlands 4 vwo (hoofdstuk 2) inclusief betekenissen en voorbeelden (uitdrukkingen paragraaf 3, thema ‘geld’ uitgezonderd).(Controversi?le) informatie De betekenissen die Nieuw Nederlands geeft zijn niet altijd even duidelijk en soms zelfs incorrect. Bij verschil in betekenis en/of spelling: handhaaf de informatie op de stencils. Deze wordt bevestigd door naslagwerken als de Van Dale-woordenboeken en Het Groene Boekje. Tevens wordt de door mij verstrekte informatie bevestigd door taalorganisatie Onze Taal.Betekenissen Betekenissen zijn volgens de Van Dale-woordenboeken of een betrouwbare omschrijving van mij (bevestigd door taalorganisatie Onze Taal). De spelling is de offici?le (‘groene’) spelling volgens Het Groene Boekje.Bronnen De stencils zijn deels opgebouwd uit eigen kennis en deels uit informatie van (betrouwbare) bronnen. Bij het maken van deze stencils is gebruikgemaakt van de volgende bronnen:- de Grote Van Dale (2005; 14e druk); - het Van Dale Basiswoordenboek Nederlands (2006; 3e druk); - het Van Dale Pocketwoordenboek Nederlands (2006; 4e druk); - Het Groene Boekje (2005); - de website en taaladviesdienst van Genootschap Onze Taal (onzetaal.nl/); - het lesboek Nieuw Nederlands 4 vwo (2008; Cursus Woordenschat).Meer informatie Ga voor meer informatie over woordenschat en dergelijke onderwerpen naar mijn wiki. Webadres: surajharylallsingh.Woordstrategie?nJe kunt vaak de betekenis van een woord uit de tekst/context afleiden. Dit kan op een aantal manieren:Er staat een omschrijving of een definitie in de tekst;Er staat een synoniem in de tekst; Er staat een antoniem in de tekst;Er staat een uitleg in de tekst (meestal in de vorm van een voorbeeld);Je kent een deel van het woord en kunt de rest afleiden met andere ‘regels’.Tip: probeer voordat je naar de betekenis van een woord kijkt, de betekenis d.m.v. woordstrategie?n uit de voorbeeldzinnen af te leiden.Woorden paragraaf 1 Woordstrategie?n WoordBetekenis/definitieVoorbeeldtolerantie (werkwoord: tolereren)Verdraagzaamheid, in hoeverre je iets toestaat/toelaat of verdragen kanEr is niet langer tolerantie voor te laat komen; te laat komen wordt direct bestraft met een uur nakomen!poldermodelMaatschappijvorm waarin alles door de betrokkenen wordt overlegdHet poldermodel stond in de jaren 90 in het middelpunt van de belangstelling.eliteToplaag, groep met de meeste macht, het meeste geld en de beste opleidingenMensen die bij de elite horen, minachten vaak de lagere ‘klassen’.conservatieve (antoniem: progressief)Behoudend(e), alles bij het oude willen houden.Vaak staan tegenover de behoudende conservatieve partijen de vooruitstrevende progressieve partijen.hypotheseVeronderstelling, wat je verwachtMijn hypothese voor deze proef is dat hout op het water drijft en ijzer zinkt.plausibelGeloofwaardig, in hoeverre je iets nog ‘waar’ vindt/gelooftZijn verhalen zijn niet langer plausibel te noemen; veel te veel blijkt onwaar.postoperatieveNa de operatie [‘post’ is ‘na’!]De pati?nt kwam een week na de operatie terug bij de chirurg met klachten over postoperatieve pijnen.ge?scaleerd (werkwoord: escaleren)Erger, heviger (ge)wordenDe ruzie was inmiddels ge?scaleerd.placentazoogdierZoogdier dat zijn jongen (tijdens de zwangerschap) via een placenta voedtDe zebra is een placentazoogdier: de jongen worden gevoed via de placenta.binoculair gezichtsvermogenHet met twee naar voren gerichte ogen kijken.Wij, mensen, hebben een binoculair gezichtsvermogen.drogredenenWaardeloze, onzinnige argumentenDe redevoering zat vol met drogredenen; ze sloeg nergens op!contaminatieVerhaspeling, (foutieve) vermenging van uitdrukkingen of woord(groep)en‘Uitprinten’ is een contaminatie; ‘printen’ en ‘uitdraaien’ zijn verhaspeld.exterieur (antoniem: interieur)Buitenaanzicht, hoe het er van buiten uitzietHet exterieur van deze auto was lelijk; het interieur echter, was wel erg mooi.postcommunistischeNa het communisme [‘post’ is ‘na’!]We zitten nu in een zogeheten postcommunistische fase.Woorden paragraaf 2 | thema: conflictenWoordBetekenis/definitieVoorbeeldKoude OorlogGewapende vrede tussen de communistische wereld en het WestenDe Koude Oorlog was een oorlog zonder echte, directe gevechten.decennia (enkelvoud: decennium)10 jarenperiodes/ periodes van 10 jaarHet zal misschien wel enkele decennia duren voor de economie zich herstelt.geschilMeningsverschil, onenigheid, ruzie, controverseDit geschil is allemaal begonnen om een klein misverstand tussen hen.De kiem (is) gelegd (uitdrukking: de kiem leggen voor)De basis is gelegd, (om iets) begonnen zijnDe kiem voor zijn succes was al snel gelegd, toen hij zijn eerste optreden gaf.bolsjewiekenAanhangers van de communistische partij van LeninDe bolsjewieken waren een belangrijke groep in de communistische wereld.coupStaatsgreep, plotselinge overname van de machtDe oppositiepartij pleegde een coup, waardoor de wrede dictator niet langer aan de macht was.geallieerdenBondgenoten, [meestal:] tegenstanders van Duitsland in WOII De geallieerden streden tegen Duitsland in WOII.ijzeren gordijn‘Grens’ tussen het Oosten en het Westen in de Koude OorlogChurchill typeerde de scheidslijn tussen het Oosten en het Westen als een ‘ijzeren gordijn’.nucleaire wapensKernwapensVeel landen beschikken tegenwoordig over nucleaire wapens.wapenwedloopWedstrijd om wie de beste en meeste wapens heeftDe wapenwedloop tussen Rusland en de VS zorgde voor steeds betere en meerdere wapens voor beide kanten.desastreusVerwoestend, vernietigend, rampzaligDe recessie lijkt op sommige mensen een desastreus effect te hebben; ze hebben onwillig minder luxe.treffenHet elkaar tegenkomen/ tegemoetkomenDoor de wederzijdse afschrikking is het inde Koude oorlog nooit van een echt treffen gekomen.conventionele wapensWapens zoals afgesproken(meestal: ‘geen kernwapens’)Veel landen hebben een overeenkomst waarin staat dat enkel conventionele wapens zijn toegestaan.doemscenarioVoorstelling van het ergsteTijdens de Cubacrisis cre?erde menig man een doemscenario: ze dachten dat ze ‘eraan gingen’.WoordBetekenis/definitieVoorbeeldannexerenInlijven (meestal van grondgebied)Duitsland kreeg in de Tweede Wereldoorlog toestemming om Tsjecho-Slowakije te annexeren.bilateraalTussen twee kantenNederland en Suriname bieden bilateraal hulp (aan elkaar). boycotHet uitsluiten van het maatschappelijk of handels verkeer.De rampen leidden tot een boycot van de hulpdiensten in Nederland.co-existentie*Het naast elkaar bestaan [‘co’ is ‘mede’, ‘gezamenlijk’!]De co-existentie van die twee partijen veroorzaakt alleen maar problemen.enclave(Deel van een) land omringt door vreemd (grond)gebiedLichtenstein is een enclave; het ligt tussen Oostenrijk en Zwitserland in.globaliserenMondaliseren, over de hele wereld verspreiden (meestal van de economie)De economie is steeds meer aan het globaliseren de laatste jaren.goelagStrafkamp voor (politieke) gevangenenDe gevangenen werden naar een goelag in Siberi? overgebracht.handelsembargoHandelsverbod, verbod op handel drijven met een ander land of gebiedNapoleon stelde een handelsembargo tegen Engeland in van 1806 tot 1814.heksenjachtMedogenloze bestrijding van een andere opvatting / afwijkende mening(letterlijk: jacht op heksen)De vervolging van Britse pedofielen in 2000 was een ware heksenjacht.InterbellumPeriode tussen twee oorlogenDe periode tussen WOI en WOII (1918 tot 1939) was een interbellum.intrigerenStiekem invloed aanwenden, (ook: belangstelling bevorderen)Door middel van intrigeren bereikte hij zijn doel, maar werd wel gewantrouwd.interventie (werkwoord: interveni?ren)Tussenkomst, bemiddeling, inmenging, het ingrijpen bij een probleemEr was een interventie nodig in de ruzie tussen die twee; het ging goed fout!pacifismeBeweging tegen geweldMahatma Gandhi wordt vaak gezien als de grondlegger van het pacifisme.ruimteschildAfweersysteem in de ruimte (tegen gevaren als kernraketten e.d.)Het Amerikaanse ruimteschild moet in november actief zijn.ultimatumUiterste datum of tijdstip, aan tijd gekoppelde voorwaardeIk mocht mijn opdracht opnieuw maken; mijn ultimatum was 2 januari.* Opmerking spelling: co-existentie wordt in Nieuw Nederlands als ‘co?xistentie’ geschreven. Dit is ‘witte’ spelling en niet officieel. Volgens de regel ‘als Griekse of Latijnse voorvoegsels herkenbaar zijn in hun originele betekenis, plaats dan bij klinkerbotsing een koppelteken en geen trema’, schrijf je co-existentie, omdat je ‘co’ kunt het kennen als ‘mede’, ‘gezamenlijk’. Schrijf co-existentie!WoordBetekenis/definitieVoorbeeldtribunaalGerechtshofDe misdadigers werden door het Haagse tribunaal berecht.alliantieBondgenootschapDeze drie landen vormen uit veiligheid een alliantie met elkaar.bestandWapenstilstandDe oorlogvoerende landen besloten tot een bestand voor de feestdagen.detentePolitieke ontspanning, (gevoel van) grote opluchtingNa de Cubacrisis was er wereldwijd een detente merkbaar.prioriteitVoorrang, de/het voorrang krijgendeEten is voor veel mensen een prioriteit.unilateraalEenzijdig, van een kant, niet in overleg/samenwerking met iets andersDe VS biedt enkel unilaterale oplossingen voor haar problemen.legitiemWettelijk (toegestaan), rechtmatigIllegaal downloaden is niet legitiem. Toch doen veel mensen het.suprematieOppermachtHij had lange tijd suprematie in zijn groep, maar nu niet meer; er is een nieuwe ‘leider’.expansieUitbreidingDuitsland heeft in WOII een periode expansie (qua grondgebied) gekend.repressiefOnderdrukkendHet bewind van Hitler was repressief: niemand kon meer doen wat hij wilde.Woorden paragraaf 3 | thema: geldWoordBetekenis/definitieVoorbeeldtussenpersoonBemiddelaar, makelaar, tussenhandelaarBij het verkopen van waardevolle producten, zoals huizen, wordt er vaak van een tussenpersoon gebruikgemaakt.naar de beurs gaan(ook wel: beursgang)Het (voor de eerste keer) verkopen van aandelen (om zo aan geld te komen)Als bedrijven geld nodig heeft, zullen ze steeds vaker naar de beurs gaan, om zo aan het benodigde geld te komen.aandelenWaardepapieren (als teken van een ‘stukje van een bedrijf’)Als een bedrijf naar de beurs gaat betekent het dat het aandelen verkoopt.aandeelhoudersMensen die aandelen in bezit hebbenEr komen steeds meer aandeelhouders, als gevolg van het naar de beurs gaan van steeds meer bedrijven.dividendWinst (uit effecten)Aandeelhouders hebben niet zo’n hoog dividend als vroeger door de recessie.beurshandelHet handelen op de beurs, het handelen in effectenBeurshandel wordt steeds populairder; er zijn steeds meer effectenhandelaren.effectenVerzamelnaam voor alle (op de beurs) verhandelbare dingen met financi?le waarde (aandelen, obligaties e.d.)Als je handelt in meer dan alleen aandelen, dan handel je in effecten; je handelt dan bijvoorbeeld In obligaties.speculerenGokken, gissen (of iets winst op zal leveren)Door de recessie zijn de koersen instabiel, waardoor aandeelhouders veel speculeren moeten.handel met voorkennisHandelen terwijl je van tevoren over ‘speciale’ kennis beschiktHandel met voorkennis is ten strengste verboden.depressieLange tijd van slecht draaiende economieEen langdurige recessie noem je een depressie.koersenBeurswaarde van effecten en valuta’sDe koersen dalen de laatste tijd sterk, waardoor het dividend vaak laag is.beurscrash/beurskrachHet instorten/ sterk inzakken van de koersenAls de koersen instorten of sterk dalen spreekt met van een beurscrash of beurskrach.WoordBetekenis/definitieVoorbeeldAEXAmsterdam Exchanges, de Amsterdamse beursDe aandelenkoersen op AEX zijn stek gedaald.autarkieComplete economische onafhankelijkheidVeel landen en staten streven heden ten dage naar autarkie.conjunctuurFluctuatie, groeipercentage van de economie t.o.v. het gemiddelde (= de groei of krimp van de economie)Let op: positief percentage hoogconjunctuur; negatief percentage laagconjunctuur!Als de vraag-aanbodverhouding verandert, is het sprake van beweging in de conjunctuur.crediteurSchuldeiser, iemand wie jij nog geld schuldig bentDe bank, waarbij ik geld heb geleend, is mijn crediteur.debet (antoniem: credit)(Uitdrukking: debet zijn aan (= schuldig zijn aan))Schuld, hetgeen jij aan anderen verschuldigd bentIk heb geld geleend bij de bank: ik heb een debet; zij hebben nu juist een credit, omdat ze nog geld van mij krijgen.emissieUitgifte (van aandelen), lozing/uitstootDankzij de recessie is er weinig emissie.faillietNiet in staat (rekeningen) te betalenHet bedrijf had zulke grote schulden dat het al snel failliet ging.InflatieGeldontwaarding, het minder waard worden van geldDe recessie zorgt langzamerhand voor inflatie: de euro wordt minder waard.InvesterenGeld, tijd of moeite in iets stekenVeel mensen investeren tegenwoordig in bedrijven in de vorm van aandelen.makelaarTussenpersoon, bemiddelaar, tussenhandelaarDat stel wil een huis kopen, vandaar dat zij een makelaar hebben ingehuurd.monetairHet geld betreffendD.m.v. een monetair beleid probeert de Centrale Bank inflatie tegen te gaan.monopolieSituatie waarin er maar door één partij iets aangeboden wordt of mag wordenEr was vroeger één soort cornflakes; je kon spreken van een monopolie.nationaliseren(Bedrijven) tot staatseigendom makenDe staat besloot tot het nationaliseren van de banken en grote bedrijven.privatiserenOverheidstaken naar particulieren over laten gaanVeel energiebedrijven privatiseren; ze worden niet meer door de overheid bestuurd, maar door zichzelf.rendementDe opbrengst in verhouding tot de investering, wat je eruit haalt/wintEr wordt altijd gestreefd naar een zo hoog mogelijk rendement.Woorden paragraaf 4 | thema: politiekWoordBetekenis/definitieVoorbeeldregeerakkoordCoalitieakkoord, overeenkomst waarin afspraken van de coalitieregering (= regering van coalitiepartijen) staanIn het regeerakkoord staan de volgende afspraken die de verenigde politieke partijen hebben gemaakt.uitgelektNaar buiten gebrachtEssenti?le informatie bleek uitgelekt te zijn; mislukking is hierdoor bijna zeker.binnenskamers blijvenVeilig en bewaard blijven / niet naar buiten brengenDe belangrijkste informatie moest binnenskamers blijven.coalitiepartijenVerenigde (regerings)partijen, partijen die een bondgenootschap vormenDe coalitiepartijen hebben enkel een bondgenootschap gevormd, om aan de macht te komen.renoverenAanpassen aan de eisen van nuDe huizen die oude wijken daar zal de gemeente naar verluidt volgend jaar gaan renoveren.oppositiepartijenTegenpartijenDe oppositiepartijen laten zich geen kaas van het brood eten: ze slaan terug!geen heil verwachtenGeen medewerking, geen aanhang verwachtenNa deze streek moeten zijn ‘vrienden’ geen heil verwachten van hem.convenantenOvereenkomstenDe nieuwe convenanten zullen snel genoeg hun vruchten afwerpen.sociale partnersWerkgevers en werknemers samenDe sociale partners zijn een belangrijk deel van de samenleving.het ‘veld’Bepaald deel van de samenleving (hangt van de context af welk deel)Wij moeten het ‘veld’ hierover inlichten.(In dit geval: onderwijsveld)draagvlakOndersteuning, aanhangHoe meer wij onze stemmers tegemoetkomen, hoe meer draagvlak we voor onszelf cre?ren.moratoriumTijdelijk opschortAls de geplande dingen even uitgesteld worden, spreek je van een moratorium.WoordBetekenis/definitieVoorbeeldachterbanMensen die een groep of vereniging steunen (door daarbij te horen) (Tegenwoordig: leden, medewerkers e.d.)Ik behoor tot de achterban van mijn voetbalclub.afromenDoor hoge belasting te heffen de winst verkleinenDankzij het afromen was de winst van het bedrijf veel kleiner dan vorig jaar.Een proefballonnetje oplatenEen bewering doen en dan kijken naar de reactiesDe voorzitter moest wel een proefballonnetje op laten tijdens het debat, om de reacties te kunnen peilen.formateurIemand die (in opdracht van het staatshoofd) een kabinet samensteltDe formateur kreeg van de koningin de opdracht om een kabinet samen te rmateurIemand die onderzoekt of een kabinet kans van slagen heeftDe informateur zou niet weten hoe dit kabinet zich ooit zou moeten redden.interruptie (werkwoord: interrumperen)Onderbreking van iemand aan het woordNa de interruptie hervatte de burgemeester zijn toespraak.kaasschaafmethodeBekostiging van iets door op veel dingen een klein beetje te bezuinigenDe aanleg van het nieuw park is te danken aan de kaasschaafmethode; er is nu wel minder geld voor het onderwijs.klokkenluiderIemand die alle misstanden (binnen een organisatie) naar buiten brengtElke organisatie heeft zo z’n klokkenluider; ze zijn daardoor prooi van de pers die het iedereen laat weten.koehandelVorm van onderhandelen waarbij de partijen elkaar tegemoetkomenDe partijen doen aan koehandel: ze stappen iets van hun plan af en lijken de andere partij een ‘voorstel’ te doen.lijstduwer (antoniem: lijsttrekker)Iemand die wel op de kieslijst staat, maar niet verkozen wil wordenEen lijstduwer wordt slechts als ‘stemmentrekker’ op de kieslijst gezet, terwijl hij – in tegenstelling tot een lijsttrekker – niet verkozen wil worden.nepotismeVriendjespolitiek, het bevoordelen van vrienden en familieEr was sprake van nepotisme toen bleek dat de minister zijn vrouw en kinderen ‘matste’ met belastingen.parlementaire enquêteOnderzoek naar een onderwerp ter informatie van de Tweede KamerEr werd vorige week een parlementaire enquête gehouden over criminaliteit.petitieVerzoekschrift, rekest, schriftelijk verzoek van een groep mensenVoor deze petitie tegen milieuvervuiling ingediend kan worden, moeten er eerst vijftig handtekeningen op de lijst staan.poldermodelMaatschappijvorm waarin alles door de betrokkenen wordt overlegdIn de jaren 90 stond het poldermodel van Nederland in het middelpunt van de belangstelling.speerpuntenOnderwerpen waarnaar de meeste aandacht uitgaat, belangrijkste onderwerpenDe speerpunten van deze vergadering zijn: … ................
................

In order to avoid copyright disputes, this page is only a partial summary.

Google Online Preview   Download