Unidade 10
Unidade 10.- O GALEGO NA IDADE MEDIA[?].
I.- O GALEGO NA IDADE MEDIA.
1.- Contexto histórico, social e cultural.
1.1.- O Reino de Galicia na época medieval.
1.2.- Séc. XII - ½ XIII: Esplendor (a Era Compostelá).
1.3.- Desde ½ XIII: Decadencia socio-económica e política (non cultural).
2.- A lingua galega na IM.
2.1.- A transformación en lingua escrita.
2.2.- Monolingüismo social oral.
2.3.- Trazos da lingua galego-portuguesa medieval.
3.- O proceso de minorización do galego.
4.- A consolidación de dúas variedades lingüísticas: de “o galego-portugués” a “o galego e o portugués”.
II.- A LITERATURA GALEGO-PORTUGUESA MEDIEVAL. CUESTIÓNS XERAIS.
1.- Orixes das poesía romance.
2.- A cultura trobadoresca en Europa.
3.- Ámbito xeográfico da poesía medieval galego-portuguesa. (Visto anteriormente, punto I/2.2).
3.- Vías de penetración da cultura trobadoresca.
4.- Etapas na evolución da poesía medieval galego-portuguesa.
5.- Autores e intérpretes.
6.- Tradición manuscrita.
Unidade 10.- O GALEGO NA IDADE MEDIA[?].
I.- O GALEGO NA IDADE MEDIA.
1.- Contexto histórico, social e cultural.
1.1.- O Reino de Galicia na época medieval.
Galicia medieval( sociedade feudal; trazos comúns coas sociedades europeas do momento.
• Economía( Agrícola/mariñeira. Artesanal (nos burgos: burguesía): denominacións rúas (ex.).
• Sociedade estamental( Poder (nobreza, clero) / Campesiños (campo), burguesía (vilas, cidades).
• Política( Integración de Galicia en 1º: reino astur-leonés, 2º: reino castelán.
Independencia de Portugal: séc. XII.
• Cultura( Dominio da igrexa católica: monopoliza o saber (mosteiros, bibliotecas, universidades…). Excepción: a cultura cortesá (laica)( cortes dos nobres.
• Marxinados (ler): a muller / xenofobia / outros.
Conflitos: cristiáns((herexes; nobres( (burgueses, campesiños; nobres( ( monarcas, etc.
1.2.- Séc. XII - ½ XIII: Esplendor (a Era Compostelá).
- Relativa paz (Galicia é a retagarda na guerra contra os árabes): aumenta poboación, comercio…
- Melloras na agricultura: comercialización de excedentes.
- Crecemento das cidades (burguesía).
- Papel destacado da nobreza galega na corte astur-leonesa e logo na castelá.
- Descubrimento restos apóstolo Santiago (séc. IX: ano 813, en tempos de Afonso II o Casto, rei de Asturias)( Santiago = centro de peregrinación (Camiño de Santiago).
Consecuencia do anterior: nacemento de dúas manifestacións artísticas (entran polo Camiño de Santiago):
a) Arte románica.
b) Lírica trobadoresca galego-portuguesa.
Idioma galego: período de máximo prestixio e plena normalidade (lingua oral usada por todas as clases sociais).
1.3.- Desde ½ XIII: Decadencia socio-económica e política (non cultural).
Factores que a motivan:
- Independencia de Portugal (séc. XII): Portugal, reino independente.
- Unificación de Galicia, León e Castela (con Fernando III, séc. XIII): o poder político desprázase a Toledo.
- Guerras de Sucesión:
a) XIV: Pedro I / Henrique de Trastámara.
b) XV: Xoana a Beltranexa / Isabel a Católica.
Tropas dos RR CC someten á nobreza( chega unha clase dirixente (aristocracia, escribáns…) de fóra de Galicia que impón a súa lingua (castelán).
- Crise social en toda Europa: estancamanto económico / Peste Negra.
- Revolucións Irmandiñas.- Levantamento labregos+burgueses contra os abusos dos nobres.
2.- A lingua galega na IM.
2.1.- A transformación en lingua escrita.
|Latín clásico |Latín vulgar NO Península Ibérica( Evolución( Galego. |
|↓ |↓ |
|Usado no ámbito |Lingua oral.- O galego procede da evolución do latín vulgar que se falaba no NO da Península Ibérica. Esta |
|relixioso e cultural. |evolución dá lugar a un romance (o galego) que, antes de constituírse en lingua escrita, levaba centos de anos |
| |sendo lingua oral. Así: |
| |Séc. VIII: Expresións e palabras romances (en galego) dentro de textos escritos en latín. |
| | |
| |Lingua escrita.- Séc. XII-principios do XIII: Primeiros textos escritos en galego. |
2.2.- Monolingüismo social oral.
|Lingua oral |Lingua escrita. Conviven: |
|Ámbito social |Latín. |
|O galego era usado por todas as clases sociais na IM: clases populares (labregos, | |
|mariñeiros), habitantes de vilas e cidades (artesáns, tendeiros) e nobres. | |
| |Galego (desde o século XII) (os que sabían |
| |escribir). |
A presenza do castelán en Galicia é inexistente neste período.
Ámbito xeográfico
Toda a PI troba en galego-portugués (agás a zona dominada polos árabes, que compón en árabe clásico ou mozárabe) e os condados de Cataluña (que o fan en provenzal).
Autores: galegos, portugueses, casteláns (Pero García Burgalés), aragoneses (Martín Moxa), algún provenzal ( Arnaldo) e xenovés (Bonifaci Calvo). [Non é necesario aprender os nomes nin a cita que segue].
“Non ha mucho tiempo qualesquier dezidores e trobadores destas partes, agora fuessen castellanos, andaluzes o de la Extremadura, todas sus obras componían en lengua gallega o portuguesa”. Marqués de Santillana, séc. XV.
Explicación: especialización por xéneros da literatura medieval.
2.3.- Trazos da lingua galego-portuguesa medieval.
Koiné.- Os autores utilizaban para as composicións unha especie de código preestablecido, unha especie de convención ou koiné.
Características da lingua medieval galego-portuguesa: ler cadro páx. 216.
3.- O proceso de minorización do galego.
• Séc. XIII: Documentación.- Fernando III foi o primeiro rei que utilizou o castelán na súa comunicación con Galicia. O seu fillo Afonso X consolidou esta situación.
• Séc. XIV, XV: Guerras de Sucesión(
a) Aristocracia. Entrada en Galicia dunha aristocracia castelá, que trae consigo a súa corte e o seu idioma (os cargos de Gobernados de Galicia, Adiantado Maior, etc. estaban en mans de xente vida de fóra de Galicia).
b) Igrexa. A maior parte de abades e bispos viñan de fóra de Galicia e tamén traían o seu idioma.
4.- A consolidación de dúas variedades lingüísticas: de “o galego-portugués” a “o galego e o portugués”.
• 1º.- Latín vulgar( 2º.- Chegada dos pobos xermánicos (séc. V)( 3º.- Chegada dos árabes (séc. VIII): arrinconan os pobos cristiáns no norte da PI. Estes pobos (que falaban un latín vulgar xa evolucionado) comezan a separarase, dando lugar aos distintos romances; así, no NO da PI, o latín vulgar alí falado dá lugar ao galego-portugués.
• Tras a independencia de Portugal, empezan a tomar camiños diferentes: separación galego((portugués:
|1º | Galego-portugués |
|2º |Portugués |Galego |
| |Séc. XII: Portugal, reino independente( |Galicia carece de corte propia que potencie o idioma (está dentro da|
| |Avanza hacia o sur (Reconquista) e entra en contacto coas |coroa castelá). |
| |linguas mozárabes. | |
| |Lisboa acaba fixando o estándar do idioma. | |
| |Os reis portugueses impulsan o portugués como lingua | |
| |oficial e de cultura. | |
II.- A LITERATURA GALEGO-PORTUGUESA MEDIEVAL. CUESTIÓNS XERAIS.
1.- Orixes das poesía romance. 1 p.
Latín. Ata séc. XII: Latín lingua literaria Occidente. As linguas romances son aínda linguas ágrafas.
Ex: Códice Calixtino (cf. páx. 221, marxe dereita), en latín.
Romance.
1º.- Cantares épicos (desde o séc. VIII, transmisión oral) / Cantares de xesta.
En castelán consérvase íntegro o Cantar de Mío Cid (mediados séc. XII).
2º.- Lírica (poesía trobadoresca), desde mediados séc. XII. Cambio de gustos (debido ao crecemento económico)( relaxación hábitos guerreiros, refinamento costumes, revalorización da muller( poesía amorosa en lingua romance: poesía trobadoresca.
2.- A cultura trobadoresca en Europa. 1 p.
Orixe: sur de Francia. Lingua provenzal. Foco inicial no ducado de Aquitania: Guillerme IX, duque de Aquitania (1º trobador: 1071-1126) e a súa neta Leonor de Aquitania (raíña de Francia e logo de Inglaterra)( Extensa corte literaria, protexen as artes, modelo de refinamento que se expande a toda Europa:
Fins XII, comezos XIII: nos reinos de Occidente hai escolas autóctonas que compoñen á moda provenzal (adaptándoa aos gustos locais). [Ler escolas catalá, italiana, francesa, siciliana, xermana]. Neste contexto xorde a escola galego-portuguesa.
3.- Ámbito xeográfico da poesía medieval galego-portuguesa. (Visto anteriormente, punto I/2.2).
3.- Vías de penetración da cultura trobadoresca. 1 p.
a) Camiño de Santiago: ruta de difusión da arte románica e de entrada de xograres e trobadores.
b) Monxes de Cluny.
c) Nobres franceses nas guerras da Reconquista.
d) Afonso III o Boloñés; viviu en Francia (casou con Matilda II, herdeira de Boulogne –N de Francia- e converteuse en conde de Boulogne) ata ocupar o trono portugués, e educou con mestres franceses ao seu fillo, don Denís de Portugal.
4.- Etapas na evolución da poesía medieval galego-portuguesa. 0.5 p.
O ciclo trobadoresco g-p desenvolveuse durante máis de 150 anos.
1196: Texto trobadoresco máis antigo (un sirventés político).
|1196 |Pre-afonsina |Etapa de adaptación. Poetas máis antigos. |
|1245 |Afonsina |Reinados de Afonso III (Portugal) e Afonso X (Castela). Centro difusor na corte literaria de |
| | |Afonso X. |
|1284 |Dionisíaca |Centro difusor desprázase a Portugal (corte de don Denís). |
|1325 |Pos-dionisíaca |Recompilación de cantigas anteriores. |
| | |Cambio de gustos (séc. XIV(prosa). |
|1354 |Escola galego-castelá |Etapa de decadencia. |
| | |Últimos trobadores; composicións recollidas no Cancioneiro de Baena (séc. XV). |
| | | |
|1445 | | |
5.- Autores e intérpretes. 1 p.
Diversións nas cortes dos nobres: xogos de mesa, exercicios cabaleirescos, montería, trobar( A poesía trobadoresca desenvólvese arredor das cortes reais e os palacios dos nobres. De aí trasládase a rúas e prazas.
Cantigas.- Concebidas para ser cantadas, con acompañamento instrumental. A simple lectura rouba parte da súa riqueza.
| |Clase social (orixe) |Autor/intérprete |
|Trobador |Alta nobreza. |Autor |
|Segrel |Baixa nobreza. |Autor e intérprete. Cobra polo seu traballo. |
|Xograr |O pobo. |Intérprete |
| | |Algúns chegaron a compoñer(Burlas dos trobadores. |
6.- Tradición manuscrita. 0.5 p.
Corpus da poesía medieval g-p( 1680 textos de 150 poetas. Chegou ata nós a través de manuscritos:
|Manuscritos “contemporáneos” |Cancioneiro da Ajuda | |
| | | |
|Fins XIII-principios XIV, en | | |
|pleno desenvolvemento da | | |
|escola g-p. | | |
| |Pergamiño Vindel |Sete cantigas de amigo de Martín Códax, coa notación musical. |
| |Pergamiño Sharrer |Sete cantigas de amor de don Denís, coa notación musical. |
|Copias renacentistas |Cancioneiro Colocci-Brancuti | |
| |(ou da Biblioteca Nacional de| |
|Copiados nos séc. XVI e XVII a|Lisboa) | |
|partir de códices medievais | | |
|hoxe perdidos. | | |
| | | |
|Taller do humanista Angelo | | |
|Colocci. | | |
| |Cancioneiro da Biblioteca |Consérvase unha copia de fins do XVI, pr. XVII: o Cancioneiro da Bancroft |
| |Vaticana |Library. |
UNIDADE 11.- LÍRICA PROFANA MEDIEVAL. CANTIGAS AMOROSAS.
1.- CANTIGA DE AMIGO. (PP. 234-240).
|1.1.- Orixes |Autóctona. Modelo común “cantiga de amor feminina” pobos indoeuropeos. Parentesco coas kharjas mozárabes. Xénero|
| |pre-trobadoresco. |
|1.2.- Características |Eu poético: unha muller (amiga). Ti poético: ver “Personaxes” (1.6). |
|xenéricas. |Palabra clave (Marca de xénero): palabra “amigo”, 1ºs versos da composición. |
| |Ambientación: natureza. |
| |Léxico: popular + arcaísmos (…)[?]. |
| |Símbolos da natureza. |
| |Recursos de repetición. |
| | |
|Tipoloxía |Tradicionais: máis fieis á forma autóctona de canción feminina / dístico + refrán / paralelismo + leixaprén. |
| |Contaminadas / Trobadorescas. Influídas pola cantiga de amor. |
|1.3.- Forma |Refrán (…). Cantigas de refrán/de meestría (…). |
| |Paralelismo. Literal-estrutural-semántico (…) ~ Perfecto (sinónimos/orde palabras)-imperfecto |
| |(semántico/sintáctico) (…). |
| |Leixaprén (…). |
|1.4.- Temática. Campos |a) Panexírico. Louvanza (da súa propia beleza) ou das habilidades poéticas do amigo. |
|semánticos |b) Amor correspondido / insatisfeito. |
| |c) Prohibición (de ver ao namorado): por causa da nai / por causas maiores (guerra, forzas da natureza). |
| |d) Natureza (paisaxe). |
| | |
| |Subxéneros temáticos: |
| |-Mariñas ou barcarolas: referencias ao mar. |
|Subxéneros temáticos |-De romaría: referencia a unha ermida ou santuario (lugar de encontro). |
| |-Bailadas: Para danzar. Ritmo rápido. |
| |-Albas. Despedida dos namorados á alba despois de pasar a noite xuntos. |
|1.6.- Personaxes |Amiga. Amigo. Irmanas e amigas (confidentes). A nai (interlocutora / confidente / prohibe (…). A natureza. |
|1.7.- A natureza no discurso |Funcións: |
|amoroso. |Referencial: paisaxe-escenario. |
| |Personaxe: interlocutora( a amiga diríxelle queixas e preguntas. |
| |Simbólica: Auga=Fertilidade, relación amorosa. Cervo: sexualidade masculina. Outros. |
| |Dúas lecturas: |
| |1ª lectura: literal( a paisaxe é escenario ou interlocutora. |
| |2ª lectura: simbólica( tendo en conta os símbolos presentes na composición, a paisaxe remite ao campo do amor. |
Lectura.- “Vaiamos irmana, vaiamos dormir”, Fernando Esquío (páx. 236).
2.- CANTIGA DE AMOR (PP. 240-243).
|Características |Eu poético: un home (o trobador). Ti poético: a dama, Deus, interlocutorio indeterminado, o Amor… O eu poético expresa o|
| |seu amor pola dama. |
| |Relación amorosa( Transposición relación feudal de vasalaxe: vasalo/trobador – señor/dama. |
| |Palabra clave: “senhor” (denominación que recibe a dama). |
| |Imitan o modelo da canço provenzal. |
|2.1.- Código do amor |Combina motivos das principais correntes culturais medievais: |
|cortés (fin’amors). | |
| |Feudalismo.- Esquema das relacións home/muller: home-vasalo/muller-señor. |
| |Relación: pacto de vasalaxe amorosa (~vasalaxe feudal) ( lealdade do namorado, aceptación-atención-defensa da dama. |
| |Amor cortés: signo de distinción social, propio da aristocracia (vedado a quen non fose nobre). |
| |Cristianismo.- Imaxe feminina (idealizada) próxima á da Virxe: suma de todas as virtudes. |
| |Neo-platonismo.- Concepción do amor como ascese (camiño de elevación moral que debe levar ao namorado a merecer os |
| |favores da dama a través dunha dura aprendizaxe). |
|2.2.- Temas. |LD( Louvanza da dama. Presenta a dama dotada de todas as virtudes físicas e morais. |
|Campos semánticos. |AP( Amor do poeta. Explícito (con expresións “que eu quero ben”, “que eu amo”…) ou implícito (dáse por suposto). |
| |RD( Reserva da dama. Actitude da dama respecto á relación: |
| |- Mesura: Equilibrio na relación dama/namorado (código amor cortés). |
| |- Desmesura. O contrario ao anterior. |
| |- Prohibición: por parte da dama, de vela ou falarlle, para “guardarse”. |
| |CA( Coita de amor. Fases: |
| |Entra polos ollos( Sufrimento ( Loucura ( Morrer de amor (tópico frecuente). |
|2.3.- Forma. |A cantiga de amor resulta da combinación da canço provenzal + elementos da poesía popular autóctona. |
| |Recursos: |
| |Dobre: repetición dunha palabra en dous lugares simétricos da mesma estrofa. |
| |Mordobre: repetición dun lexema (con variación nas terminacións) en dous lugares simétricos da mesma estrofa. |
| |Fiinda: Grupo de versos (de número inferior á estrofa) que aparecían ao final da cantiga para completar ou reafirmar o |
| |sentido da composición. |
Lecturas (Fernando Esquío):
- “Amor, a ti me venh´ora queixar”.
- “Senhor, por que eu tant'afán levei”.
UNIDADE 12.- CANTIGAS DE BURLAS. XÉNEROS MENORES. CANTIGAS DE SANTA MARÍA. PROSA MEDIEVAL.
1.- CANTIGAS DE ESCARNIO E MALDICIR (PP. 250-253).
|1.1.- Diferenzas escarnio / |Finalidade: satírica e burlesca. |
|maldizer. |Cantigas de escarnio( sátira encuberta: uso de equívoco (palabras con dobre sentido). |
|0.5 p. |Cantigas de maldicir( sátira directa, chamando ás cousas polo seu nome. |
|1.2.- Valor. Tipoloxía. |Triple valor: |
| |Sociolóxico( Retrato da sociedade da época e da mentalidade do home medieval. |
| |Histórico( Aparecen os feitos contados con un punto de vista diferente ao das crónicas da época. |
| |Lingüístico( Reproducen a lingua do pobo. |
| | |
| |1.- Sátira política: problemas políticos e militares do século XIII. Dous ciclos: |
|Ciclos temáticos. |a) O ciclo dos castelos. Críticas aos cabaleiros que entregaron os seus castelos a Afonso III o Boloñés. |
| |b) O ciclo da Guerra de Granada. A covardía dos cabaleiros casteláns na Guerra de Granada, que traizoaron ao rei|
| |Afonso X o Sabio e lle negaron a súa axuda. |
|2.5 p. | |
| |2.- Sátira literaria. Cantigas burlescas que teñen como obxecto a literatura e os seus autores. Dous ciclos: |
| |a) Enfrontamentos xograis-trobadores. Por: |
| |- Reclamar os xoglares o rol de compositores (privilexio dos nobres). |
| |- Burlas pola falta de calidade artística. |
| |b) Parodias das cantigas de amor (e do código do amor cortés). |
| | |
| |3.- Sátira social/persoal/de costumes. Concrétase nun individuo a crítica a todo un grupo social, p.e.: |
| |a) Os infanzóns (cabaleiros pobres), ridiculizados polas súas pretensións nobiliarias e a miseria en que viven. |
| |b) Cregos, frades e monxas, ridiculizados polos seus vicios pouco cristiáns (especialmente gula e luxuria). |
| | |
| |4.- Sátira obscena. Referencias ao sexual e escatolóxico. Un número elevado vai adicado ás soldadeiras. |
|1.3.- Lingua e forma. |Linguaxe directa( Valiosa fonte para coñecer a lingua popular na Idade Media. |
|0.5 p. |Recursos( equívoco e ironía. Equívoco: consiste en xogar co dobre sentido das palabras. |
2.- OS XÉNEROS MENORES (PP. 253)[?]. 1.5 p.
|Pastorela. |Estrutura: |
| |Encontro dun cabaleiro e unha pastora nun entorno bucólico. |
| |Diálogo entre ambos; solicitude por parte do cabaleiro do amor da pastora. |
| |Aceptación ou rexeitamento por parte da pastora. |
|Pranto |O poeta expresa a dor pola morte dunha persoa (de clase social alta: un rei, unha raíña) e loa as súas cualidades. |
| |Estrutura: Lamento pola morte / Loanza virtudes defunto / Eloxio sucesor ou oración por defunto. |
|Tenzón |Dialogada: 2 poetas / simetricamente / opinan dun tema. |
| |1ª autor escolle tema e métrica, expón a tese e alude ao 2º. |
| |2ª autor debe mostrar a súa habilidade poética: retoma os trazos formais empregados polo 1º e dá a réplica. |
| |Temas: aldraxes xograres/ Afirmac. presuntuosas trobadores / censuras (soldadeira Mª Balteira). |
3.- AS CANTIGAS DE SANTA MARÍA.
|3.1.- Caracterización da |427 composicións, elaboradas no século XIII. Tres bloques: |
|obra. |a) Cantigas narrativas.- Narran milagres feitos pola Virxe: intención didáctico-relixiosa. |
| |b) Cantigas de loor.- Transposición da cantiga de amor ao divino: neste caso a Virxe é a senhor, e o poeta o seu|
| |vasalo-namorado. |
| |c) Serie heteroxénea de cantigas. |
|3.2.- Estrutura. |Agrúpanse en series: 9 narrativas e a décima de loor. |
|Cantigas narrativas |Estrutura: |
| |1.- “Razón”.- Resume o contido da cantiga. |
| |2.- Refrán.- Condensa a ensinanza moral que se quere transmitir. Repítese ao final de cada estrofa. |
| |3.- “Cobras” ou estrofas.- Desenvolven o relato do milagre. |
| | |
| |Contido: Esquema fixo de contido: |
| |1.- Resumo do que trata a cantiga (na “razón”). |
| |2.- Breve presentación do protagonista. |
| |3.- Formución do problema. |
| |4.- Intervención (milagre) da Virxe. |
| |5.- Lección moralizante + agradecemento á Virxe. |
|Cantigas de loor |Ler. |
|3.3.- Métrica. |Ler. |
|3.4.- Autoría. |Ler páx. 256, marxe esquerda. |
| |Afonso X dirixe un equipo formado por: informantes / tradutores / poetas / músicos / debuxantes das miniaturas. |
| |É o autor (de puño e letra) de 10 composicións “que eu fiz”, o resto “ordenei que se escrevera”. Ler páx. 257, |
| |comezo da General Estoria. |
| |[pic] |
| |Afonso X e a súa Corte. |
|3.5.- Fontes. |a) Orais: desto direy un miragre que contar oý. |
| |b) Escritas: coleccións latinas e romances (populares /cultas, peninsulares / europeas). |
| |Milagres marianos presuntamente sucedidos ao propio rei (ou á súa familia e corte), milagres relativos a |
| |santuarios franceses e da Península Ibérica. |
|3.6.- Motivacións. |a) Relixiosas.- Devoción real do rei á Virxe( Contribución ao culto á Virxe. |
| |b) Políticas.- Restarlle influencia a Santiago de Compostela, ao tentar desviar as peregrinacións a santuarios |
| |marianos. |
|3.7.- Códices. |Catro códices diferentes, do séc. XIII, de grande riqueza musical, con máis de 1500 miniaturas. |
| |Ler: Códice de Toledo, Códice da Biblioteca Nacional de Florencia, Códices T e E da Biblioteca do Escorial (pp. |
| |258-9). |
,
4.- A PROSA MEDIEVAL.
|0.5 p. |Prosa vinculada ás Cortes dos reis e dos nobres( Exercían de mecenas para que copistas, tradutores e cronistas |
| |copiasen, versionasen e traducisen textos. |
|1.- Prosa literaria |Tres ciclos temáticos: |
|3 p. |Ciclo bretón ou artúrico. |
| |P.e. A demanda do Santo Graal (séc. XIV). |
| |Ambientadas na Bretaña francesa ou na Gran Bretaña. |
| |Ideal de cabalería + cristianismo aplicados a historias relacionadas co rei Artur, os cabaleiros da Táboa |
| |Redonda, a corte de Camelot, o mago Merlín, o Santo Grial, a espada Escalibur, os amores de Tristán e Isolda, |
| |etc. |
| | |
| |Ciclo troiano (ou clásico). |
| |P.e. Crónica Troiana (séc. XIV), mandada copiar por Fernán Pérez de Andrade. |
| |Visión fantástica do mundo clásico: viaxes de Ulises, guerra de Troia, etc. |
| | |
| |Ciclo carolinxio. |
| |Relatan aspectos da historia lexendaria do emperador Carlomagno. |
|2.- Prosa historiográfica. |Finalidade propagandística (e lexitimadora). Mestura elementos históricos + bíblicos + fantásticos. |
|0.5 p. |P.e. General Estoria, que aspiraba a ser unha historia universal desde a creación do ser humano ata o reinado de|
| |Afonso X. Cfr. miniatura páx. 261. |
|3.- Prosa xacobea (ou |Textos centrados na vida e milagres de apóstolos e santos relacionados co fenómeno xacobeo. |
|haxiográfica). |P.e. Miragres de Santiago. Versión en galego feita a finais do XIV do Codex Calixtinus (Liber Sancti Iacobi) (do|
|0.5 p. |XIII). Inclúe a descrición da catedral compostelá, a vida de Poncio Pilatos, etc. |
|4.- Prosa xurídica-didáctica.|Ordenamentos xurídicos (declaracións de testemuñas, denuncias, sentenzas xudiciais), regulamentos de confrarías |
|0.5 p. |e gremios, escritos notariais, libros de contas (P.e. Livro das Posisoes do Espital dos Pobres da vila de |
| |Muros). |
| | |
| |Manuais ou tratados para aprrender oficios ou actividades: p.e. Tratado de Alveitaria, sobre a cría e |
| |enfermidades dos cabalos. |
ANEXOS LITERATURA MEDIEVAL
FERNAND´ESQUYO
1.- CONDICIÓN SOCIAL. O nome: trobador ou xograr?
- San Nicolás de Neda: sepulcro Diego Esquío.
- Mosteiro de San Martín de Xubia: sepulcro composto. RO...IGO ESQIO FILLO DE DIEGOESQ`DA.
- A familia Esquío era de condición nobre: Gonzalo Esquío cunha descendente da poderosa casa de Traba; Alfonso Esquío foi xuíz do Couto de Xubia e Neda, (privilexio de Afonso XI polo seu heroico comportamento na batalla de Algeciras en 1309); Diego Esquío foi cabaleiro ó servizo de Fernán Pérez de Andrade; Rodrigo Esquío foi alcalde do castelo de Narahío e administrador xeral dos estados do Conde de Andrade e dous Juan Esquío foron priores no mosteiro de San Martiño de Xubia.
- Anteposición do don ó seu nome nunha cantiga de escarnio: "A vós, dona abadessa / de min, don Fernand`Esquyo..."
|[pic] |[pic] |
Palacio dos Andrade Castelo de Andrade
2.- ÉPOCA EN QUE VIVIU.
Non hai documentos que permitan saber en que época viviu o poeta. Atendendo á colocación nos cancioneiros e ós datos internos da súa obra, é posible sitúalo na época dionisíaca ou inmediatamente posterior. (Don Denís foi rei entre 1279-1325). Nos cancioneiros aparece ó final precedendo a Estevan da Guarda, protexido de Don Denís e probable colaborador do Conde de Barcelos.
3.- ALGÚNS TEXTOS DE FERNANDO ESQUÍO
|I |(…) Cfr. libro de texto. |
|“Vaiamos irmana, vaiamos dormir | |
|nas ribas do lago, u eu andar vi | |
|a las aves meu amigo” (…) | |
|II |III |
| | |
|D'ir a Santa María do Lagu'hei gran sabor |O voss'amigo, assí Deus m'empar, |
|e pero non irei alá, se ant'i non for, |vi, amiga, de vós muito queixar, |
|irmana, o meu amigo. |das grandes coitas que lhe fostes dar, |
| |des que vos el vira. |
|D'ir a Santa María do Lagu'é-mi gran ben, | |
|e pero non irei alá, se ant'i non ven, |Polo seu mal vos filhou por senhor |
|irmana, o meu amigo. |e, amiga, sodes del pecador, |
| |e diz que morte lhe foi voss'amor, |
|Gran sabor havería eno meu coraçón |des que vos el vira. |
|d'ir a Santa María, se i achass'entón, | |
|irmana, o meu amigo. |Polo seu mal, e queixou-se m'ende, |
| |ca el morr'e de vós nunca atende |
|Ja jurei noutro día, quando m'ende partí, |senón coitas que sofre por ende, |
|que non foss'a l'ermida, se ante non foss'i, |des que vos el vira. |
|irmana, o meu amigo. | |
| | |
|Fernán do Lago | |
| | |
|IV |V |
| | |
|Amor, a ti me venh´ora queixar |Senhor, por que eu tant'afán levei, |
|de mia senhor, que te faz enviar |gran sazón ha, por Deus, que vos non vi |
|cada u dórmio sempre m´espertar |e pero mui longe de vós viví, |
|e faz-me de gran coita sofredor. |nunca aqueste verv'antig'achei: |
|Pois m´ela non quer veer nen falar, |"Quan longe d'olhos, tan longe de coraçón". |
|que me queres Amor? | |
| |A minha coita, por Deus, non ha par |
|Este queixume te venh´or dizer: |que por vós levo sempr'e levarei, |
|que me non queiras meu sono tolher |e pero mui longe de vós morei, |
|pola fremosa de bon parecer |nunca pude este verv'antig'achar: |
|que de matar home sempr´ha sabor. |"Quan longe d'olhos, tan longe de coraçón". |
|Pois m´ela nenhum ben quiso fazer, | |
|que me queres Amor? |E tan gran coita d'amor hei migo |
| |que o non sabe Deus, mal pecado!, |
|Amor, castiga-te d´esto, por én |Pero que vivo muit'alongado |
|que me non tolhas meu sono por quen |de vós, non acho este verv'antigo: |
|me quis matar e me teve en desden |"Quan longe d'olhos, tan longe de coraçón". |
|e de mia morte será pecador. | |
|Pois m´ela nunca quiso fazer ben, | |
|que me queres Amor? | |
| | |
|Amor, castiga-te d´esto, por tal | |
|que me non tolhas meu sono por qual | |
|me non faz ben e sol me faz gran mal | |
|e mi-o fará, d´esto son jolgador. | |
|Poi-lo seu ben cedo coita mi val, | |
|que me queres Amor? | |
|VI |VII (Tamén no libro de texto, p. 262) |
|A vós, dona abadessa, | |
|de min, Don Fernand'Esquío, |A un frade dizen escaralhado, |
|estas doas vos envío, |e faz pecado quen lho vai dizer, |
|porque sei que sodes essa |ca, pois el sabe arreitar de foder, |
|dona que as merecedes: |cuid'eu que gai'é, de piss'arriçado; |
|quatro caralhos franceses, |e pois emprenha estas con que jaz |
|e dous aa prioressa. |e faze filhos e filhas assaz, |
| |ante lhe digu'eu ben encaralhado. |
|Pois sodes amiga minha, | |
|non quer'a custa catar, |Escaralhado nunca eu diría, |
|quer'eu vos ja esto dar, |mais que trage ant'o caralho arreite, |
|ca non tenho al tan aginha: |ao que tantas molheres de leite |
|quatro caralhos de mesa, |ten, ca lhe pariron tres en un día, |
|que me deu ũa burgesa |e outras muitas prenhadas que ten; |
|dous e dous ena baínha. |e atal frade cuid'eu que mui ben |
| |encaralhado per esto sería. |
|Mui ben vos semelharán, | |
|ca sequer levan cordões |Escaralhado non pode seer |
|de senhos pares de colhões; |o que tantos filhas fez en Marinha |
|agora vo-los darán: |e que ten ora outra pastorinha |
|quatro caralhos asnaes, |prenhe, que ora quer encaecer, |
|enmanguados en coraes, |e outras muitas molheres que fode; |
|con que caledes orans. |e atal frade ben cuid'eu que pode |
| |encaralhado per esto seer. |
| | |
| |Cancioneiro da Biblioteca Nacional 1604 bis, Cancioneiro da |
| |Vaticana 1137 |
CANTIGAS DE ESCARNIO E MALDICIR
| | |
| |Os beesteiros daquesta fronteira |
|Maria Peres, a nossa cruzada, |pero que cuidan que tiran mui ben, |
|quando veo da terra d'Ultramar, |quero-lhis eu conselhar ũa ren: |
|assi veo de pardom carregada |que non tiren con María Balteira, |
|que se nom podía com ele merger; |ca todos quantos alí tiraron |
|mais furtam-lh'o cada u vai maer, |todos se dela con mal partiron |
|e do perdom ja nom lhi ficou nada. |assí é sabedor e é arteira. |
| | |
|E o perdom é cousa mui preçada |Tirou ela con uũ beesteiro, |
|e que se devia muit'a guardar; |destes d'el-Rei, que saben ben tirar; |
|mais ela nom ha maeta ferrada |e, primeira vez, polo escaentar, |
|em que o guarde, nem a pod'haver, |leixou-se i logo perder un dinheiro |
|ca poiso cadead'em foi perder, |e des i outr'; e, pós esqueentado, |
|sempr'a maeta andou descadeada. |tirou con el, e ha dele levado |
| |quanto tragía tẽ eno bragueiro. |
|Tal maeta como será guardada | |
|pois rapazes alhergam no lugar, |Os beesteiros dos dous carreirões |
|que nom haja seer mui trastornada? |tiran con ela, e pon-se sinal; |
|Ca, o logar u eles ham poder, |nen os outros, que tiravan mui mal, |
|nom ha pardom que s`i possa asconder, |atiraran a dous dos pipeões; |
|assi sabem trastornar a pousada. |foron tirando, e bevendo do vinho; |
| |o beesteiro, com'era mininho, |
|E outra cousa vos quero dizer: |non catou quando s'achou nos colhões! |
|atal pardom bem se dev'a perder, |Pero García de Ambroa |
|ca muito foi cousa mal ganhada. | |
| | |
|Pero da Ponte | |
| | |
| | |
|[pic] |[pic] Miniatura do Cancioneiro da Ajuda, onde se ve unha |
| |soldadeira danzando e tocando o pandeiro. |
CANTIGAS DE SANTA MARÍA[?]
[pic]
Cant. 103
[pic]
103.- “Como Santa Maria feze estar o monge trezentos anos ao canto da passara,porque lle pedia que lle mostrasse qual era o ben que avian os que eran en Paraiso”.
| |[pic] |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. |[pic] |
| | |
|E daquest' un gran miragre vos quer' eu ora contar, |[pic] |
|que fezo Santa Maria por un monge, que rogar | |
|ll'ia sempre que lle mostrasse qual ben en Parais' á |[pic] |
| | |
|Quena Virgen ben servirá |[pic] |
|a Parayso irá. | |
| |[pic] |
|E que o viss' en ssa vida ante que fosse morrer. | |
|E porend' a Groriosa vedes que lle foi fazer: | |
|fez-lo entrar en ha orta en que muitas vezes ja | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Entrara; mais aquel dia fez que ha font' achou | |
|mui crara e mui fremosa, e cab' ela s'assentou. | |
|E pois lavou mui ben sas mãos, diss': «Ai, Virgen, que será | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Se verei do Parayso, o que ch' eu muito pidi, | |
|algun pouco de seu viço ante que saya daqui, | |
|e que sábia do que ben obra que galardon averá?» | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Tan toste que acababa ouv' o mong' a oraçon, | |
|oyu ha passarinna cantar log' en tan bon son, | |
|que sse escaeceu seendo e catando sempr' alá. | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Atan gran sabor avia daquel cant' e daquel lais, | |
|que grandes trezentos anos estevo assi, ou mays, | |
|cuidando que non estevera senon pouco, com' está | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Mong' alga vez no ano, quando sal ao vergeu. | |
|Des i foi-ss' a passarynna, de que foi a el mui greu, | |
|e diz: «Eu daqui ir-me quero, ca oy mais comer querrá | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
| | |
|O convent'.» E foi-sse logo e achou un gran portal | |
|que nunca vira, e disse: «Ai, Santa Maria, val! | |
|Non é est' o meu mõesteiro, pois de mi que se fará?» | |
| | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Des i entrou na eigreja, e ouveron gran pavor | |
|os monges quando o viron, e demandou-ll' o prior, | |
|dizend': «Amigo, vos quen sodes ou que buscades acá?» | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Diss' el: «Busco meu abade, que agor' aqui leixey, | |
|e o prior e os frades, de que mi agora quitey | |
|quando fui a aquela orta; u seen quen mio dirá?» | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Quand' est' oyu o abade, teve-o por de mal sen, | |
|e outrossi o convento; mais des que souberon ben | |
|de como fora este feyto, disseron: «Quen oyrá | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Nunca tan gran maravilla como Deus por este fez | |
|polo rogo de ssa Madre, Virgen santa de gran prez! | |
|E por aquesto a loemos; mais quena non loará | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
| | |
|Mais d'outra cousa que seja? Ca, par Deus, gran dereit' é, | |
|pois quanto nos lle pedimos nos dá seu Fill', a la ffe, | |
|por ela, e aqui nos mostra o que nos depois dará». | |
| | |
|Quena Virgen ben servirá | |
|a Parayso irá. | |
PROSA MEDIEVAL
MATERIA DE BRETAÑA. FRAGMENTO DE A DEMANDA DO SANTO GRAAL
Aquel castelo havia nome "Brut" e era bem assentado, se houvesse abastamento (1) de água. E o senhor daquel castelo era rei e havia nome Brutos, por amor daquel rei Brutos que o poborara (2) primeiro. E sabede que o senhorio daquele castelo se estendia a todas partes üa jornada. Aquel Brutos, que entam reinava, era um dos bons cavaleiros do mundo e mui rico à maravilha, e havia muito conquerido (3) per sua cavalaria, e havia üa filha de XV anos, que era a mais fremosa donzela do reino de Logres. E aquela sezom (4) que os cavaleiros vieron, estava el-rei acostado a üa fresta em seu paço. E quando os viu assi armados vir e sem companha, conhoceu que eram cavaleiros andantes, e foi mui alegre com eles, ca muito amara sempre cavalaria e aqueles que se trabalhavam dela. Entam lhes enviou dizer per dous cavaleiros que viessem com ele pousar, ca non queria que pousassem com outrem. Quando Galaaz e Boors ouvirom seu mandado (5), teverom que era grã cortesia e guardecerom-lho muito e forom-se com os cavaleiros. E depois que foram dentro e foram desarmados, el-rei feze-os assentar a par de si e fez-lhes muita honra e começou-lhes a preguntar das suas fazendas. E eles lhe disserom ende algüas cousas. E a filha del-rei Brutos, que era mui fremosa cousa, catou mui grã peça (6) Galaaz e semelhou-lhe tam fremoso e tam bem talhado, que o amou de coraçom, que nunca amou cousa no mundo tanto, que non partia del os olhos. E quanto o mais catava, mais se pagava del (7) e o mais amava.
Assi amou a donzela Galaaz, pero nunca o vira nem soubera que cousa era amor, e catava Galaaz e prezava-o em seu coraçom mais que todalas cousas e que nunca molher homem prezou; e por esso lhe semelhava que se o nom houvesse a sua vontade, que morreria. E por esto cuidava ela acabar mui ligeiramente seu desejo, ca o cavaleiro era mui mancebo e mui fremoso. E ela cuidava que de grado se outorgaria em tal cousa, porque ela era das fremosas molheres do reino de Logres. E esto a confortava, que era ele cavaleiro mancebo. E por aquesto cuidava acabar mais toste (8) seu desejo. Mas era em seu coraçom tam triste, porque havia pavor que, se fezesse algüa infinta (9) que o queria amar, que esto lhe seria a mal teúdo (10), se lho soubessem; e se algüa cousa nom fezesse como houvesse aquelo que desejava, que o nom poderia sofrer. Esto cuidou a donzela enquanto seu padre siia (11) falando com os cavaleiros. E depois que cuidou tanto, que nom pode mais, foi-se pera a câmara e leixou-se cair em seu leito e começou a fazer tam grã dó (12) como se tevesse seu padre morto ante si. Pero nom dava vozes, mas chorava tam de coraçom, que maravilha era. E ela assi fazendo seu dó, entrou sua ama, que era dona de grã guisa (13), que a criara de pequena e a amava tanto como se fosse sua filha. E quando ela viu a donzela tam de coraçom chorar, maravilhou-se que era e disse:
─ Ai, Senhora! Que havedes? Fez-vos alguém algum pesar? Dizede, minha senhora, porque chorades, e eu vos porei i conselho (14), ca jamais nom serei leda, em-mentre (15) vós fordes triste.
E a donzela nom lhe quis dizer porque chorava. E ela começou-a a confortar, e disse-lhe:
─ Em todalas guisas, dizede-me que havedes e donde vos vem este pesar.
E a donzela calou-se e leixou já quanto seu dó. E disse-lhe a ama:
─ Se me nom dizedes o que havedes, eu o direi a vosso padre. Pero será milhor que mo digades, ca se cousa é de cobrir, nom hajades medo que vos eu descubra nunca.
Quando a donzela viu que sua ama o queria dizer a seu padre, foi muito espantada, ca havia mui grã medo, ca era mui bravo e de forte coraçom.
─ Ai, dona! Por Deus, disse ela, nom vades; ante vos direi o que me preguntastes, mas per tal preito (16) que me nom descobrades.
─ Nom hajades medo, disse ela, ca pois é cousa de encobrir, eu vo-la encobrirei mui bem.
Entom disse a donzela:
─ Eu amo tanto um destes cavaleiros andantes, que aqui som, que, se o nom houver à minha vontade, que nom chegarei a cras (17), ante me matarei com minhas mãos.
Quando a dona esto ouvira, houve tam grã pesar, que nom soube que fezesse, ca bem sabia que se a donzela o cavaleiro houvesse à sua vontade, que nom podia ser que o el-rei nom soubesse, que tarde ou cedo; e quando soubesse que o cavaleiro com ela era, ele era tam bravo que mataria a donzela e quantos a i ajudassem.
Entom lhe disse a dona:
─ Ai, cousa sandia e misquinha e cativa, que é esto que me dizes, ou hás o sem (18) perdido, ou és encantada, que és donzela de grã guisa e és tam fremosa, e metes teu coraçom em um tam pobre cavaleiro estranho, que nom conheces? E se esta noite aqui for, nom será aqui de manhã nem ficará aqui por lhe dar teu padre toda sua terra. Guarda o que dizes e o que pensas e o que te poderá vir. Ai! cousa sandia, e como ousaste esto pensar? Certas (19), se o teu padre souber, todo o mundo nom te poderá valer, que te nom talhe a cabeça.
Quando a donzela esto ouviu, foi tam espantada, que bem quisera ser morta, ca do cavaleiro nom podia tolher o coraçom em nenhüa guisa, ante se trabalharia de haver em toda guisa o que pensava. E desconfortava-a muito a braveza de seu padre. A donzela, que em estas cousas pensava, chorava todavia. E quando falou, disse:
─ Ai! astrosa (20), cativa e a mais maldita cousa do mundo, maldita seja a hora em que eu naci.
─ Ora me dizede, disse a ama, semelha-vos bom conselho o que vos dei, de tolherdes (21) vosso coraçom daquel cavaleiro?
─ Si, disse ela, a quem podesse fazer de seu coraçom o que quere.
─ Convém, disse ela, que o façades, se escarnida (22) nom queredes ser.
─ Dona, disse ela, eu o farei, pois que vejo que al nom se guisa de ora ser.
Assi disse a donzela por se encobrir, mas al tinha no coraçom e al mostrou aquel serão (23). Pois que (24) se ambos os cavaleiros deitarom em üa câmara, a donzela, que bem cuidava que já dormiam e que sabia o leito de Galaaz, com grã pesar de que havia de fazer contra sua vontade o que lhe amor mandava, ca por sua má aventura tinha a donzela de rogar o cavaleiro. E pois ela veio à câmara u eles jaziam, entrou dentro e foi tam espantada que nom soube que fazer. E pero tornou em seu primeiro pensar que lhe o amor aconselhava, e esforçou-se tanto contra sua vontade, que foi a Galaaz e ergueu o cobertor e deitou-se a cabo dele (28). E Galaaz, que dormia mui feramente pelo trabalho que houvera, nom se espertou.
Quando a donzela viu que dormia, nom soube que fezesse, ca, se o espertasse, teria-a por sandia (27) e que assi soía (28) fazer aos outros que i vinham; e haveria ende (29) maior espanto e maior sanha (30), quando visse que se assi desnudava sem rogo (31). Entam disse antre si, a voz baixa:
─ Cativa, escarnida som e arrefeçada (32), e jamais nunca haverei honra de rem que faça, quando por meu pecado e por meu feito e sem rogo me vim deitar com este cavaleiro estranho, que nom sabe rem (33) da minha vida! Depois disse:
─ Ai, cousa néscia, que é esto que tu dizes? Tu nom poderia fazer cousa por este cavaleiro, que te seja vergonha nem desonra.
E ela cuidava que, pois ela se deitar a par dele, que el comprisse seu coraçom (34), e em nenhüa guisa nom cuidava, pois que ela era tam fremosa e de tam grã guisa que el tam vilão fosse que nom comprisse sua vontade. Entam se chegou a ele mais que ante e pôs mão em ele mui passo (35) pelo apertar; mas, quando sentiu a estamenha que o cavaleiro vestia, ca sem estamenha (36) nunca ele era noite nem dia, ela foi tam espantada que disse logo:
─ Ai, cativa, que é esto que vejo? Nem é ele cavaleiro dos cavaleiros andantes que dizem que som namorados, mas é daqueles que a sua vida e a sua lidice (37) é sempre em penitência, pela qual lhes vem grã bem para o outro mundo e perdoa Deus àqueles que erro houverem feito contra ele. E por nenhüa rem, disse ela, nom posso eu acabar com ele o que queria. E como quer que este cavaleiro seja ledo para parecer, grande é o marteiro (38) da sua carne, mas mostra bem que o seu coraçom pensa em al, e nom em aquelo que a minha carne mesquinha e cativa deseja. Este é dos verdadeiros cavaleiros da demanda do Santo Graal, e em mal ponto (39) foi tam fremoso por mim.
Entam começou a chorar e fazer seu dó o mais baixo que ela pôde, que a nom ouvissem. A cabo de üa peça (40), espertou-se Galaaz e tornou-se contra (41) a donzela, e maravilhou-se e abriu os olhos. E quando viu que era donzela, espantou-se e foi sanhudo (42) muito e fez-se afora dela e sinou-se (43) e disse:
─ Ai, donzela! Quem vos enviou acá? Certas, mau conselho vos deu; e eu cuidava que de outra natura érades vós; e rogo-vos, por cortesia e por honra de vós, que vos vades daqui, ca, certas, o vosso fol (44) pensar nom catarei (45) eu, se Deus quiser, ca mais devo dultar (46) perigo da minha alma, ca fazer vossa vontade.
Quando a donzela esto ouviu, houve tam grã pesar, que nom soube que fezesse, ca a resposta de Galaaz, que ela amava sobejo, lhe fez perder o sem e lhe fez perder todo o coraçom. E el lhe disse:
─ Ai, donzela! Mal aconselhada sodes; metede mentes (47) em vossa fazenda, e catade a alteza do vosso linhagem e de vosso padre, e fazede que nom prendam desonra per vós.
Quando a donzela esto ouviu, respondeu como mulher fora de sem:
─ Senhor, nom há i mester al, pois que me tam pouco preçades (48), que em nenhüma guisa nom queredes senam matar-me. E a morte é migo cedo, ca me matarei com minhas mãos e haveredes ende maior pecado, ca se me tevéssedes i convosco, ca vós sodes razom da minha morte, e vós ma podedes tolher (49), se vós quiserdes.
E Galaaz nom soube que dissesse, e disse à donzela que se se matasse como dizia e per tal razom, bem entendesse que nom daria el rem por sua morte; e de outra guisa lhe disse ca se fosse a mais fremosa que Nosso Senhor fezesse, el nom cataria mais por ela. E disse-lhe ca mais lhe valeria se estar em virgindade, ca se lhe os outros fezessem tanto como ele, bem poderia ser que morreria virgem. E a donzela, que era toda como tolheita (50), quando viu que nom poderia de Galaaz haver seu prazer, disse:
─ Como, cavaleiro, todavia (51) queredes ser tam vilão, que me nom queredes al fazer?
─ Nom, disse el, bem vos digo e bem sede em segura.
─ Por boa fé, disse ela, esto será folia (52), ca morredes porém ante que daqui saiades.
─ Nom sei, disse el, o que será, mas se esso fosse, ante eu queria morrer fazendo lealdade, ca escapar e fazer torto (53), o que nom queria.
Depois que esto ouviu, nom atendeu mais, ante saiu e foi correndo à espada de Galaaz, que pendia à entrada da porta da câmara, e sacou-a da bainha e filhou-a a âmbalas mãos e disse a Galaaz:
─ Senhor cavaleiro, vedes aqui o engano que havia nos meus primeiros amores. E mal dia fostes tam fremoso, que tam caramente me converá (54) comprar vossa beldade.
Quando Galaaz viu que ela tinha a espada na mão e que se queria ferir com ela, saiu todo espantado e deu-lhe vozes:
─ Ai, boa donzela! Sofre-te um pouco (55) e nom te mates assi, ca eu farei todo o teu prazer.
E ela que era tam coitada que nom poderia mais, respondeu per sanha:
─ Senhor cavaleiro, tarde mo dissestes.
Entam ergueu a espada e feriu-se de toda sua força per meio do peito, de guisa que a espada passou-a e pareceu da outra parte, e a donzela caiu em terra morta, que nom falou mais palavra.
Apud A. Magne, A Demanda do Santo Graal, I, páginas 154-160
1- provisión; 2- poboara; 3- conquistado; 4- estación, momento; 5- recado; 6- ollou, contemplou longamente; 7- gústaballe; 8- cedo; 9- finximento; 10- tido; 11- estaba; 12- lastimar tanto; 13- de alta posición social; 14- remedio, 15- mentres, 16- coa condición; 17- mañá 18- xuízo; 19- certamente; 20- infeliz; 21- liberardes; 23- tarde; 24- despois de que; 25- con todo; 26- xunta del; 27- tola; 28- acostumaba; 29- por iso; 30- ira; 31- sen pedir; 33- neste contexto significa nada; 34- vontade, intento; 35- ben amodo; 36- tecido áspero de la; 37- alegría; 38- martirio; 39- em mala hora; 40- momento, lapso de tempo; 41- voltouse para; 42- furioso; 43- persignouse; 44- tolo; 45- entenderei; 46- temer; 47- prestade atención; 48- eloxiades; 49- librarme dela; 50- paralizada; 52- loucura; 53- cometer unha ofensa; 54- convirá; 55- contente.
Notas finais.
[1] Tirado do libro de texto: Lingua e Literatura, 1º Bacharelato, Baía Edicións, pp. 207-232 (unidade 10).
[2] Libro de texto, pp. 207-229.
[3] (…) Hai que completar o exposto no guión polo libro. Seguimos o libro de texto.
[4] Non entran o lai, descordo e sirventés moral (libro de texto, p. 254).
[i]
74.- "Como Santa Maria guareceu o pintor que o demo quisera matar porque o pintava feo".
|Quen Santa Maria quiser deffender, | |
|non lle pod' o demo niun mal fazer. | |
| | |
|E dest' un miragre vos quero contar |Por que pareçesse mui fremos' assaz. |
|de como Santa Maria quis guardar |Mais enton o dem', en que todo mal jaz, |
|un seu pintor que punnava de pintar |trouxe tan gran vento como quando faz |
|ela muy fremos' a todo seu poder. |mui grandes torvões e que quer chover. |
|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |
| | |
|E ao demo mais feo d' outra ren |Pois aquel vento na ygreja entrou, |
|pintava el sempr'; e o demo poren |en quanto o pintor estava deitou 9 |
|lle disse: «Por que me tes en desden, |en terra; mais el log' a Virgen chamou, |
|ou por que me fazes tan mal pareçer |Madre de Deus, que o vess' acorrer. |
|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |
| | |
|A quantos me veen?» E el diss' enton: |E ela logo tan toste ll' acorreu |
|«Esto que ch' eu faço é con gran razon, |e fez-lle que eno pinzel se soffreu (2) |
|ca tu sempre mal fazes, e do ben non |con que pintava; e poren non caeu, |
|te queres per nulla ren entrameter.» |nen lle pod' o dem' en ren enpeeçer. |
|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |
| | |
|Pois est' ouve dit', o demo ss' assannou |E ao gran son que a madeira fez |
|e o pintor ferament' amaçou |veron as gentes logo dessa vez, |
|de o matar, e carreira lle buscou |e viron o demo mais negro ca pez |
|per que o fezesse mui çedo morrer (1). |fogir da ygreja u ss' ya perder. |
|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |
| | |
|Porend' un dia o espreytou aly |E ar viron com' estava o pintor |
|u estava pintando, com' aprendi, |colgado do pinzel; e poren loor |
|a omagen da Virgen, segund' oý, |deron aa Madre de Nostro Sennor, |
|e punnnava de a mui ben compõer, |que aos seus quer na gran coita valer. |
|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |
1 ...e ameazou duramente o pintor, que o mataría, e buscou camiño para facer que morrera axiña.
2 ...botou por terra [o andamio] no que o pintor estaba (...) e fixo que se sostivese co pincel.
|225: "Como hu clerigo ena missa consomiu ha aranna que lle caeu no calez, e andava-lle ontr' o coiro e a carne viva, e fez Santa [Maria] que lle saysse |
|pela unna". |
| | |
|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, | |
|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. | |
| | |
|E daquest' un gran miragre vos será per mi contado, |Quis que polos meus pecados aqueste marteir' ouvesse; |
|e d'oir maravilloso, pois oyde-o de grado, |poren rogo aa Virgen que se a ela prouguesse, |
|que mostrou a Santa Virgen, de que Deus por nos foi nado, |que rogas[s]' ao seu Fillo que cedo mi a morte désse |
|dentro en Cidad-Rodrigo. E é mui maravilloso |ou me tolles[s]' esta coita, ca ben é en poderoso.» |
|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |
|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |
| | |
|Ontr' os outros que oystes, e tenn' eu que atal éste |Esta aranna andando per cima do espaço |
|o que vos contarei ora que avo a un preste |e depois pelos costados e en dereito do baço, |
|que dizia senpre missa da Madre do Rei celeste; |des y ya-ll' aos peitos e sol non leixava braço |
|e porque a ben cantava, era en mui desejoso |per que assi non andasse; e o corpo mui veloso |
|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |
|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |
| | |
|O poblo de lla oyren. Mas un dia, sen falida, |Avia esta aranna. E un dia, el estando |
|ena gran festa d'Agosto, desta Sennor mui conprida |ao sol, ora de nõa, foi ll' o braç' escaentando, |
|estava cantando missa; e pois ouve consomida |e el a coçar fillou-ss' e non catou al senon quando |
|a Osti', ar quis o sangui consomir do glorioso |lle sayu per so a unlla aquel poçon tan lixoso. |
|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |
|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |
| | |
|Jhesu-Crist'. E viu no caliz jazer ha grand' aranna |E tan toste que sayda foi, o crerigo fillou-a |
|dentro no sangui nadando, e teve-o por estranna |e fez logo dela poos e en sa bolssa guardo[u]-a; |
|cousa; mais mui grand' esforço fillou, a foro d'Espanna, |e quando disse sa missa, consumiu-a e passou-a, |
|e de consomir-lo todo non vos foi mui vagaroso. |e disse que lle soubera a manjar mui saboroso. |
|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |
|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |
| | |
|E pois aquest' ouve feito, non quis que ll' enpeecesse |As gentes que y estavan, quand' ouveron esto visto, |
|Deus o poçon da aranna nen lle no corpo morresse; |loaron muito a Madre do Santo Rei Jesu-Cristo; |
|e pero andava viva, non ar quis que o mordesse, |e des ali adeante foi o crerigo por isto |
|mas ontr' o coir' e [a] carn' ya aquel bestigo astroso. |mui mais na fe confirmado, e non foi luxurioso. |
|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |
|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |
| | |
|E andava muit' agynna pelo corp' e non fazia | |
|door nen mal, por vertude da Virgen Santa Maria; | |
|e se ss' ao sol parava, log' a aranna viya, | |
|e mostrando-a a todos dizend': «O Rei piadoso | |
|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, | |
|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. | |
................
................
In order to avoid copyright disputes, this page is only a partial summary.
To fulfill the demand for quickly locating and searching documents.
It is intelligent file search solution for home and business.