Unidade 10



Unidade 10.- O GALEGO NA IDADE MEDIA[?].

I.- O GALEGO NA IDADE MEDIA.

1.- Contexto histórico, social e cultural.

1.1.- O Reino de Galicia na época medieval.

1.2.- Séc. XII - ½ XIII: Esplendor (a Era Compostelá).

1.3.- Desde ½ XIII: Decadencia socio-económica e política (non cultural).

2.- A lingua galega na IM.

2.1.- A transformación en lingua escrita.

2.2.- Monolingüismo social oral.

2.3.- Trazos da lingua galego-portuguesa medieval.

3.- O proceso de minorización do galego.

4.- A consolidación de dúas variedades lingüísticas: de “o galego-portugués” a “o galego e o portugués”.

II.- A LITERATURA GALEGO-PORTUGUESA MEDIEVAL. CUESTIÓNS XERAIS.

1.- Orixes das poesía romance.

2.- A cultura trobadoresca en Europa.

3.- Ámbito xeográfico da poesía medieval galego-portuguesa. (Visto anteriormente, punto I/2.2).

3.- Vías de penetración da cultura trobadoresca.

4.- Etapas na evolución da poesía medieval galego-portuguesa.

5.- Autores e intérpretes.

6.- Tradición manuscrita.

Unidade 10.- O GALEGO NA IDADE MEDIA[?].

I.- O GALEGO NA IDADE MEDIA.

1.- Contexto histórico, social e cultural.

1.1.- O Reino de Galicia na época medieval.

Galicia medieval( sociedade feudal; trazos comúns coas sociedades europeas do momento.

• Economía( Agrícola/mariñeira. Artesanal (nos burgos: burguesía): denominacións rúas (ex.).

• Sociedade estamental( Poder (nobreza, clero) / Campesiños (campo), burguesía (vilas, cidades).

• Política( Integración de Galicia en 1º: reino astur-leonés, 2º: reino castelán.

Independencia de Portugal: séc. XII.

• Cultura( Dominio da igrexa católica: monopoliza o saber (mosteiros, bibliotecas, universidades…). Excepción: a cultura cortesá (laica)( cortes dos nobres.

• Marxinados (ler): a muller / xenofobia / outros.

Conflitos: cristiáns((herexes; nobres( (burgueses, campesiños; nobres( ( monarcas, etc.

1.2.- Séc. XII - ½ XIII: Esplendor (a Era Compostelá).

- Relativa paz (Galicia é a retagarda na guerra contra os árabes): aumenta poboación, comercio…

- Melloras na agricultura: comercialización de excedentes.

- Crecemento das cidades (burguesía).

- Papel destacado da nobreza galega na corte astur-leonesa e logo na castelá.

- Descubrimento restos apóstolo Santiago (séc. IX: ano 813, en tempos de Afonso II o Casto, rei de Asturias)( Santiago = centro de peregrinación (Camiño de Santiago).

Consecuencia do anterior: nacemento de dúas manifestacións artísticas (entran polo Camiño de Santiago):

a) Arte románica.

b) Lírica trobadoresca galego-portuguesa.

Idioma galego: período de máximo prestixio e plena normalidade (lingua oral usada por todas as clases sociais).

1.3.- Desde ½ XIII: Decadencia socio-económica e política (non cultural).

Factores que a motivan:

- Independencia de Portugal (séc. XII): Portugal, reino independente.

- Unificación de Galicia, León e Castela (con Fernando III, séc. XIII): o poder político desprázase a Toledo.

- Guerras de Sucesión:

a) XIV: Pedro I / Henrique de Trastámara.

b) XV: Xoana a Beltranexa / Isabel a Católica.

Tropas dos RR CC someten á nobreza( chega unha clase dirixente (aristocracia, escribáns…) de fóra de Galicia que impón a súa lingua (castelán).

- Crise social en toda Europa: estancamanto económico / Peste Negra.

- Revolucións Irmandiñas.- Levantamento labregos+burgueses contra os abusos dos nobres.

2.- A lingua galega na IM.

2.1.- A transformación en lingua escrita.

|Latín clásico |Latín vulgar NO Península Ibérica( Evolución( Galego. |

|↓ |↓ |

|Usado no ámbito |Lingua oral.- O galego procede da evolución do latín vulgar que se falaba no NO da Península Ibérica. Esta |

|relixioso e cultural. |evolución dá lugar a un romance (o galego) que, antes de constituírse en lingua escrita, levaba centos de anos |

| |sendo lingua oral. Así: |

| |Séc. VIII: Expresións e palabras romances (en galego) dentro de textos escritos en latín. |

| | |

| |Lingua escrita.- Séc. XII-principios do XIII: Primeiros textos escritos en galego. |

2.2.- Monolingüismo social oral.

|Lingua oral |Lingua escrita. Conviven: |

|Ámbito social |Latín. |

|O galego era usado por todas as clases sociais na IM: clases populares (labregos, | |

|mariñeiros), habitantes de vilas e cidades (artesáns, tendeiros) e nobres. | |

| |Galego (desde o século XII) (os que sabían |

| |escribir). |

A presenza do castelán en Galicia é inexistente neste período.

Ámbito xeográfico

Toda a PI troba en galego-portugués (agás a zona dominada polos árabes, que compón en árabe clásico ou mozárabe) e os condados de Cataluña (que o fan en provenzal).

Autores: galegos, portugueses, casteláns (Pero García Burgalés), aragoneses (Martín Moxa), algún provenzal ( Arnaldo) e xenovés (Bonifaci Calvo). [Non é necesario aprender os nomes nin a cita que segue].

“Non ha mucho tiempo qualesquier dezidores e trobadores destas partes, agora fuessen castellanos, andaluzes o de la Extremadura, todas sus obras componían en lengua gallega o portuguesa”. Marqués de Santillana, séc. XV.

Explicación: especialización por xéneros da literatura medieval.

2.3.- Trazos da lingua galego-portuguesa medieval.

Koiné.- Os autores utilizaban para as composicións unha especie de código preestablecido, unha especie de convención ou koiné.

Características da lingua medieval galego-portuguesa: ler cadro páx. 216.

3.- O proceso de minorización do galego.

• Séc. XIII: Documentación.- Fernando III foi o primeiro rei que utilizou o castelán na súa comunicación con Galicia. O seu fillo Afonso X consolidou esta situación.

• Séc. XIV, XV: Guerras de Sucesión(

a) Aristocracia. Entrada en Galicia dunha aristocracia castelá, que trae consigo a súa corte e o seu idioma (os cargos de Gobernados de Galicia, Adiantado Maior, etc. estaban en mans de xente vida de fóra de Galicia).

b) Igrexa. A maior parte de abades e bispos viñan de fóra de Galicia e tamén traían o seu idioma.

4.- A consolidación de dúas variedades lingüísticas: de “o galego-portugués” a “o galego e o portugués”.

• 1º.- Latín vulgar( 2º.- Chegada dos pobos xermánicos (séc. V)( 3º.- Chegada dos árabes (séc. VIII): arrinconan os pobos cristiáns no norte da PI. Estes pobos (que falaban un latín vulgar xa evolucionado) comezan a separarase, dando lugar aos distintos romances; así, no NO da PI, o latín vulgar alí falado dá lugar ao galego-portugués.

• Tras a independencia de Portugal, empezan a tomar camiños diferentes: separación galego((portugués:

|1º | Galego-portugués |

|2º |Portugués |Galego |

| |Séc. XII: Portugal, reino independente( |Galicia carece de corte propia que potencie o idioma (está dentro da|

| |Avanza hacia o sur (Reconquista) e entra en contacto coas |coroa castelá). |

| |linguas mozárabes. | |

| |Lisboa acaba fixando o estándar do idioma. | |

| |Os reis portugueses impulsan o portugués como lingua | |

| |oficial e de cultura. | |

II.- A LITERATURA GALEGO-PORTUGUESA MEDIEVAL. CUESTIÓNS XERAIS.

1.- Orixes das poesía romance. 1 p.

Latín. Ata séc. XII: Latín lingua literaria Occidente. As linguas romances son aínda linguas ágrafas.

Ex: Códice Calixtino (cf. páx. 221, marxe dereita), en latín.

Romance.

1º.- Cantares épicos (desde o séc. VIII, transmisión oral) / Cantares de xesta.

En castelán consérvase íntegro o Cantar de Mío Cid (mediados séc. XII).

2º.- Lírica (poesía trobadoresca), desde mediados séc. XII. Cambio de gustos (debido ao crecemento económico)( relaxación hábitos guerreiros, refinamento costumes, revalorización da muller( poesía amorosa en lingua romance: poesía trobadoresca.

2.- A cultura trobadoresca en Europa. 1 p.

Orixe: sur de Francia. Lingua provenzal. Foco inicial no ducado de Aquitania: Guillerme IX, duque de Aquitania (1º trobador: 1071-1126) e a súa neta Leonor de Aquitania (raíña de Francia e logo de Inglaterra)( Extensa corte literaria, protexen as artes, modelo de refinamento que se expande a toda Europa:

Fins XII, comezos XIII: nos reinos de Occidente hai escolas autóctonas que compoñen á moda provenzal (adaptándoa aos gustos locais). [Ler escolas catalá, italiana, francesa, siciliana, xermana]. Neste contexto xorde a escola galego-portuguesa.

3.- Ámbito xeográfico da poesía medieval galego-portuguesa. (Visto anteriormente, punto I/2.2).

3.- Vías de penetración da cultura trobadoresca. 1 p.

a) Camiño de Santiago: ruta de difusión da arte románica e de entrada de xograres e trobadores.

b) Monxes de Cluny.

c) Nobres franceses nas guerras da Reconquista.

d) Afonso III o Boloñés; viviu en Francia (casou con Matilda II, herdeira de Boulogne –N de Francia- e converteuse en conde de Boulogne) ata ocupar o trono portugués, e educou con mestres franceses ao seu fillo, don Denís de Portugal.

4.- Etapas na evolución da poesía medieval galego-portuguesa. 0.5 p.

O ciclo trobadoresco g-p desenvolveuse durante máis de 150 anos.

1196: Texto trobadoresco máis antigo (un sirventés político).

|1196 |Pre-afonsina |Etapa de adaptación. Poetas máis antigos. |

|1245 |Afonsina |Reinados de Afonso III (Portugal) e Afonso X (Castela). Centro difusor na corte literaria de |

| | |Afonso X. |

|1284 |Dionisíaca |Centro difusor desprázase a Portugal (corte de don Denís). |

|1325 |Pos-dionisíaca |Recompilación de cantigas anteriores. |

| | |Cambio de gustos (séc. XIV(prosa). |

|1354 |Escola galego-castelá |Etapa de decadencia. |

| | |Últimos trobadores; composicións recollidas no Cancioneiro de Baena (séc. XV). |

| | | |

|1445 | | |

5.- Autores e intérpretes. 1 p.

Diversións nas cortes dos nobres: xogos de mesa, exercicios cabaleirescos, montería, trobar( A poesía trobadoresca desenvólvese arredor das cortes reais e os palacios dos nobres. De aí trasládase a rúas e prazas.

Cantigas.- Concebidas para ser cantadas, con acompañamento instrumental. A simple lectura rouba parte da súa riqueza.

| |Clase social (orixe) |Autor/intérprete |

|Trobador |Alta nobreza. |Autor |

|Segrel |Baixa nobreza. |Autor e intérprete. Cobra polo seu traballo. |

|Xograr |O pobo. |Intérprete |

| | |Algúns chegaron a compoñer(Burlas dos trobadores. |

6.- Tradición manuscrita. 0.5 p.

Corpus da poesía medieval g-p( 1680 textos de 150 poetas. Chegou ata nós a través de manuscritos:

|Manuscritos “contemporáneos” |Cancioneiro da Ajuda | |

| | | |

|Fins XIII-principios XIV, en | | |

|pleno desenvolvemento da | | |

|escola g-p. | | |

| |Pergamiño Vindel |Sete cantigas de amigo de Martín Códax, coa notación musical. |

| |Pergamiño Sharrer |Sete cantigas de amor de don Denís, coa notación musical. |

|Copias renacentistas |Cancioneiro Colocci-Brancuti | |

| |(ou da Biblioteca Nacional de| |

|Copiados nos séc. XVI e XVII a|Lisboa) | |

|partir de códices medievais | | |

|hoxe perdidos. | | |

| | | |

|Taller do humanista Angelo | | |

|Colocci. | | |

| |Cancioneiro da Biblioteca |Consérvase unha copia de fins do XVI, pr. XVII: o Cancioneiro da Bancroft |

| |Vaticana |Library. |

UNIDADE 11.- LÍRICA PROFANA MEDIEVAL. CANTIGAS AMOROSAS.

1.- CANTIGA DE AMIGO. (PP. 234-240).

|1.1.- Orixes |Autóctona. Modelo común “cantiga de amor feminina” pobos indoeuropeos. Parentesco coas kharjas mozárabes. Xénero|

| |pre-trobadoresco. |

|1.2.- Características |Eu poético: unha muller (amiga). Ti poético: ver “Personaxes” (1.6). |

|xenéricas. |Palabra clave (Marca de xénero): palabra “amigo”, 1ºs versos da composición. |

| |Ambientación: natureza. |

| |Léxico: popular + arcaísmos (…)[?]. |

| |Símbolos da natureza. |

| |Recursos de repetición. |

| | |

|Tipoloxía |Tradicionais: máis fieis á forma autóctona de canción feminina / dístico + refrán / paralelismo + leixaprén. |

| |Contaminadas / Trobadorescas. Influídas pola cantiga de amor. |

|1.3.- Forma |Refrán (…). Cantigas de refrán/de meestría (…). |

| |Paralelismo. Literal-estrutural-semántico (…) ~ Perfecto (sinónimos/orde palabras)-imperfecto |

| |(semántico/sintáctico) (…). |

| |Leixaprén (…). |

|1.4.- Temática. Campos |a) Panexírico. Louvanza (da súa propia beleza) ou das habilidades poéticas do amigo. |

|semánticos |b) Amor correspondido / insatisfeito. |

| |c) Prohibición (de ver ao namorado): por causa da nai / por causas maiores (guerra, forzas da natureza). |

| |d) Natureza (paisaxe). |

| | |

| |Subxéneros temáticos: |

| |-Mariñas ou barcarolas: referencias ao mar. |

|Subxéneros temáticos |-De romaría: referencia a unha ermida ou santuario (lugar de encontro). |

| |-Bailadas: Para danzar. Ritmo rápido. |

| |-Albas. Despedida dos namorados á alba despois de pasar a noite xuntos. |

|1.6.- Personaxes |Amiga. Amigo. Irmanas e amigas (confidentes). A nai (interlocutora / confidente / prohibe (…). A natureza. |

|1.7.- A natureza no discurso |Funcións: |

|amoroso. |Referencial: paisaxe-escenario. |

| |Personaxe: interlocutora( a amiga diríxelle queixas e preguntas. |

| |Simbólica: Auga=Fertilidade, relación amorosa. Cervo: sexualidade masculina. Outros. |

| |Dúas lecturas: |

| |1ª lectura: literal( a paisaxe é escenario ou interlocutora. |

| |2ª lectura: simbólica( tendo en conta os símbolos presentes na composición, a paisaxe remite ao campo do amor. |

Lectura.- “Vaiamos irmana, vaiamos dormir”, Fernando Esquío (páx. 236).

2.- CANTIGA DE AMOR (PP. 240-243).

|Características |Eu poético: un home (o trobador). Ti poético: a dama, Deus, interlocutorio indeterminado, o Amor… O eu poético expresa o|

| |seu amor pola dama. |

| |Relación amorosa( Transposición relación feudal de vasalaxe: vasalo/trobador – señor/dama. |

| |Palabra clave: “senhor” (denominación que recibe a dama). |

| |Imitan o modelo da canço provenzal. |

|2.1.- Código do amor |Combina motivos das principais correntes culturais medievais: |

|cortés (fin’amors). | |

| |Feudalismo.- Esquema das relacións home/muller: home-vasalo/muller-señor. |

| |Relación: pacto de vasalaxe amorosa (~vasalaxe feudal) ( lealdade do namorado, aceptación-atención-defensa da dama. |

| |Amor cortés: signo de distinción social, propio da aristocracia (vedado a quen non fose nobre). |

| |Cristianismo.- Imaxe feminina (idealizada) próxima á da Virxe: suma de todas as virtudes. |

| |Neo-platonismo.- Concepción do amor como ascese (camiño de elevación moral que debe levar ao namorado a merecer os |

| |favores da dama a través dunha dura aprendizaxe). |

|2.2.- Temas. |LD( Louvanza da dama. Presenta a dama dotada de todas as virtudes físicas e morais. |

|Campos semánticos. |AP( Amor do poeta. Explícito (con expresións “que eu quero ben”, “que eu amo”…) ou implícito (dáse por suposto). |

| |RD( Reserva da dama. Actitude da dama respecto á relación: |

| |- Mesura: Equilibrio na relación dama/namorado (código amor cortés). |

| |- Desmesura. O contrario ao anterior. |

| |- Prohibición: por parte da dama, de vela ou falarlle, para “guardarse”. |

| |CA( Coita de amor. Fases: |

| |Entra polos ollos( Sufrimento ( Loucura ( Morrer de amor (tópico frecuente). |

|2.3.- Forma. |A cantiga de amor resulta da combinación da canço provenzal + elementos da poesía popular autóctona. |

| |Recursos: |

| |Dobre: repetición dunha palabra en dous lugares simétricos da mesma estrofa. |

| |Mordobre: repetición dun lexema (con variación nas terminacións) en dous lugares simétricos da mesma estrofa. |

| |Fiinda: Grupo de versos (de número inferior á estrofa) que aparecían ao final da cantiga para completar ou reafirmar o |

| |sentido da composición. |

Lecturas (Fernando Esquío):

- “Amor, a ti me venh´ora queixar”.

- “Senhor, por que eu tant'afán levei”.

UNIDADE 12.- CANTIGAS DE BURLAS. XÉNEROS MENORES. CANTIGAS DE SANTA MARÍA. PROSA MEDIEVAL.

1.- CANTIGAS DE ESCARNIO E MALDICIR (PP. 250-253).

|1.1.- Diferenzas escarnio / |Finalidade: satírica e burlesca. |

|maldizer. |Cantigas de escarnio( sátira encuberta: uso de equívoco (palabras con dobre sentido). |

|0.5 p. |Cantigas de maldicir( sátira directa, chamando ás cousas polo seu nome. |

|1.2.- Valor. Tipoloxía. |Triple valor: |

| |Sociolóxico( Retrato da sociedade da época e da mentalidade do home medieval. |

| |Histórico( Aparecen os feitos contados con un punto de vista diferente ao das crónicas da época. |

| |Lingüístico( Reproducen a lingua do pobo. |

| | |

| |1.- Sátira política: problemas políticos e militares do século XIII. Dous ciclos: |

|Ciclos temáticos. |a) O ciclo dos castelos. Críticas aos cabaleiros que entregaron os seus castelos a Afonso III o Boloñés. |

| |b) O ciclo da Guerra de Granada. A covardía dos cabaleiros casteláns na Guerra de Granada, que traizoaron ao rei|

| |Afonso X o Sabio e lle negaron a súa axuda. |

|2.5 p. | |

| |2.- Sátira literaria. Cantigas burlescas que teñen como obxecto a literatura e os seus autores. Dous ciclos: |

| |a) Enfrontamentos xograis-trobadores. Por: |

| |- Reclamar os xoglares o rol de compositores (privilexio dos nobres). |

| |- Burlas pola falta de calidade artística. |

| |b) Parodias das cantigas de amor (e do código do amor cortés). |

| | |

| |3.- Sátira social/persoal/de costumes. Concrétase nun individuo a crítica a todo un grupo social, p.e.: |

| |a) Os infanzóns (cabaleiros pobres), ridiculizados polas súas pretensións nobiliarias e a miseria en que viven. |

| |b) Cregos, frades e monxas, ridiculizados polos seus vicios pouco cristiáns (especialmente gula e luxuria). |

| | |

| |4.- Sátira obscena. Referencias ao sexual e escatolóxico. Un número elevado vai adicado ás soldadeiras. |

|1.3.- Lingua e forma. |Linguaxe directa( Valiosa fonte para coñecer a lingua popular na Idade Media. |

|0.5 p. |Recursos( equívoco e ironía. Equívoco: consiste en xogar co dobre sentido das palabras. |

2.- OS XÉNEROS MENORES (PP. 253)[?]. 1.5 p.

|Pastorela. |Estrutura: |

| |Encontro dun cabaleiro e unha pastora nun entorno bucólico. |

| |Diálogo entre ambos; solicitude por parte do cabaleiro do amor da pastora. |

| |Aceptación ou rexeitamento por parte da pastora. |

|Pranto |O poeta expresa a dor pola morte dunha persoa (de clase social alta: un rei, unha raíña) e loa as súas cualidades. |

| |Estrutura: Lamento pola morte / Loanza virtudes defunto / Eloxio sucesor ou oración por defunto. |

|Tenzón |Dialogada: 2 poetas / simetricamente / opinan dun tema. |

| |1ª autor escolle tema e métrica, expón a tese e alude ao 2º. |

| |2ª autor debe mostrar a súa habilidade poética: retoma os trazos formais empregados polo 1º e dá a réplica. |

| |Temas: aldraxes xograres/ Afirmac. presuntuosas trobadores / censuras (soldadeira Mª Balteira). |

3.- AS CANTIGAS DE SANTA MARÍA.

|3.1.- Caracterización da |427 composicións, elaboradas no século XIII. Tres bloques: |

|obra. |a) Cantigas narrativas.- Narran milagres feitos pola Virxe: intención didáctico-relixiosa. |

| |b) Cantigas de loor.- Transposición da cantiga de amor ao divino: neste caso a Virxe é a senhor, e o poeta o seu|

| |vasalo-namorado. |

| |c) Serie heteroxénea de cantigas. |

|3.2.- Estrutura. |Agrúpanse en series: 9 narrativas e a décima de loor. |

|Cantigas narrativas |Estrutura: |

| |1.- “Razón”.- Resume o contido da cantiga. |

| |2.- Refrán.- Condensa a ensinanza moral que se quere transmitir. Repítese ao final de cada estrofa. |

| |3.- “Cobras” ou estrofas.- Desenvolven o relato do milagre. |

| | |

| |Contido: Esquema fixo de contido: |

| |1.- Resumo do que trata a cantiga (na “razón”). |

| |2.- Breve presentación do protagonista. |

| |3.- Formución do problema. |

| |4.- Intervención (milagre) da Virxe. |

| |5.- Lección moralizante + agradecemento á Virxe. |

|Cantigas de loor |Ler. |

|3.3.- Métrica. |Ler. |

|3.4.- Autoría. |Ler páx. 256, marxe esquerda. |

| |Afonso X dirixe un equipo formado por: informantes / tradutores / poetas / músicos / debuxantes das miniaturas. |

| |É o autor (de puño e letra) de 10 composicións “que eu fiz”, o resto “ordenei que se escrevera”. Ler páx. 257, |

| |comezo da General Estoria. |

| |[pic] |

| |Afonso X e a súa Corte. |

|3.5.- Fontes. |a) Orais: desto direy un miragre que contar oý. |

| |b) Escritas: coleccións latinas e romances (populares /cultas, peninsulares / europeas). |

| |Milagres marianos presuntamente sucedidos ao propio rei (ou á súa familia e corte), milagres relativos a |

| |santuarios franceses e da Península Ibérica. |

|3.6.- Motivacións. |a) Relixiosas.- Devoción real do rei á Virxe( Contribución ao culto á Virxe. |

| |b) Políticas.- Restarlle influencia a Santiago de Compostela, ao tentar desviar as peregrinacións a santuarios |

| |marianos. |

|3.7.- Códices. |Catro códices diferentes, do séc. XIII, de grande riqueza musical, con máis de 1500 miniaturas. |

| |Ler: Códice de Toledo, Códice da Biblioteca Nacional de Florencia, Códices T e E da Biblioteca do Escorial (pp. |

| |258-9). |

,



4.- A PROSA MEDIEVAL.

|0.5 p. |Prosa vinculada ás Cortes dos reis e dos nobres( Exercían de mecenas para que copistas, tradutores e cronistas |

| |copiasen, versionasen e traducisen textos. |

|1.- Prosa literaria |Tres ciclos temáticos: |

|3 p. |Ciclo bretón ou artúrico. |

| |P.e. A demanda do Santo Graal (séc. XIV). |

| |Ambientadas na Bretaña francesa ou na Gran Bretaña. |

| |Ideal de cabalería + cristianismo aplicados a historias relacionadas co rei Artur, os cabaleiros da Táboa |

| |Redonda, a corte de Camelot, o mago Merlín, o Santo Grial, a espada Escalibur, os amores de Tristán e Isolda, |

| |etc. |

| | |

| |Ciclo troiano (ou clásico). |

| |P.e. Crónica Troiana (séc. XIV), mandada copiar por Fernán Pérez de Andrade. |

| |Visión fantástica do mundo clásico: viaxes de Ulises, guerra de Troia, etc. |

| | |

| |Ciclo carolinxio. |

| |Relatan aspectos da historia lexendaria do emperador Carlomagno. |

|2.- Prosa historiográfica. |Finalidade propagandística (e lexitimadora). Mestura elementos históricos + bíblicos + fantásticos. |

|0.5 p. |P.e. General Estoria, que aspiraba a ser unha historia universal desde a creación do ser humano ata o reinado de|

| |Afonso X. Cfr. miniatura páx. 261. |

|3.- Prosa xacobea (ou |Textos centrados na vida e milagres de apóstolos e santos relacionados co fenómeno xacobeo. |

|haxiográfica). |P.e. Miragres de Santiago. Versión en galego feita a finais do XIV do Codex Calixtinus (Liber Sancti Iacobi) (do|

|0.5 p. |XIII). Inclúe a descrición da catedral compostelá, a vida de Poncio Pilatos, etc. |

|4.- Prosa xurídica-didáctica.|Ordenamentos xurídicos (declaracións de testemuñas, denuncias, sentenzas xudiciais), regulamentos de confrarías |

|0.5 p. |e gremios, escritos notariais, libros de contas (P.e. Livro das Posisoes do Espital dos Pobres da vila de |

| |Muros). |

| | |

| |Manuais ou tratados para aprrender oficios ou actividades: p.e. Tratado de Alveitaria, sobre a cría e |

| |enfermidades dos cabalos. |

ANEXOS LITERATURA MEDIEVAL

FERNAND´ESQUYO

1.- CONDICIÓN SOCIAL. O nome: trobador ou xograr?

- San Nicolás de Neda: sepulcro Diego Esquío.

- Mosteiro de San Martín de Xubia: sepulcro composto. RO...IGO ESQIO FILLO DE DIEGOESQ`DA.

- A familia Esquío era de condición nobre: Gonzalo Esquío cunha descendente da poderosa casa de Traba; Alfonso Esquío foi xuíz do Couto de Xubia e Neda, (privilexio de Afonso XI polo seu heroico comportamento na batalla de Algeciras en 1309); Diego Esquío foi cabaleiro ó servizo de Fernán Pérez de Andrade; Rodrigo Esquío foi alcalde do castelo de Narahío e administrador xeral dos estados do Conde de Andrade e dous Juan Esquío foron priores no mosteiro de San Martiño de Xubia.

- Anteposición do don ó seu nome nunha cantiga de escarnio: "A vós, dona abadessa / de min, don Fernand`Esquyo..."

|[pic] |[pic] |

Palacio dos Andrade Castelo de Andrade

2.- ÉPOCA EN QUE VIVIU.

Non hai documentos que permitan saber en que época viviu o poeta. Atendendo á colocación nos cancioneiros e ós datos internos da súa obra, é posible sitúalo na época dionisíaca ou inmediatamente posterior. (Don Denís foi rei entre 1279-1325). Nos cancioneiros aparece ó final precedendo a Estevan da Guarda, protexido de Don Denís e probable colaborador do Conde de Barcelos.

3.- ALGÚNS TEXTOS DE FERNANDO ESQUÍO

|I |(…) Cfr. libro de texto. |

|“Vaiamos irmana, vaiamos dormir | |

|nas ribas do lago, u eu andar vi | |

|a las aves meu amigo” (…) | |

|II |III |

| | |

|D'ir a Santa María do Lagu'hei gran sabor |O voss'amigo, assí Deus m'empar, |

|e pero non irei alá, se ant'i non for, |vi, amiga, de vós muito queixar, |

|irmana, o meu amigo. |das grandes coitas que lhe fostes dar, |

| |des que vos el vira. |

|D'ir a Santa María do Lagu'é-mi gran ben, | |

|e pero non irei alá, se ant'i non ven, |Polo seu mal vos filhou por senhor |

|irmana, o meu amigo. |e, amiga, sodes del pecador, |

| |e diz que morte lhe foi voss'amor, |

|Gran sabor havería eno meu coraçón |des que vos el vira. |

|d'ir a Santa María, se i achass'entón, | |

|irmana, o meu amigo. |Polo seu mal, e queixou-se m'ende, |

| |ca el morr'e de vós nunca atende |

|Ja jurei noutro día, quando m'ende partí, |senón coitas que sofre por ende, |

|que non foss'a l'ermida, se ante non foss'i, |des que vos el vira. |

|irmana, o meu amigo. | |

| | |

|Fernán do Lago | |

| | |

|IV |V |

| | |

|Amor, a ti me venh´ora queixar |Senhor, por que eu tant'afán levei, |

|de mia senhor, que te faz enviar |gran sazón ha, por Deus, que vos non vi |

|cada u dórmio sempre m´espertar |e pero mui longe de vós viví, |

|e faz-me de gran coita sofredor. |nunca aqueste verv'antig'achei: |

|Pois m´ela non quer veer nen falar, |"Quan longe d'olhos, tan longe de coraçón". |

|que me queres Amor? | |

| |A minha coita, por Deus, non ha par |

|Este queixume te venh´or dizer: |que por vós levo sempr'e levarei, |

|que me non queiras meu sono tolher |e pero mui longe de vós morei, |

|pola fremosa de bon parecer |nunca pude este verv'antig'achar: |

|que de matar home sempr´ha sabor. |"Quan longe d'olhos, tan longe de coraçón". |

|Pois m´ela nenhum ben quiso fazer, | |

|que me queres Amor? |E tan gran coita d'amor hei migo |

| |que o non sabe Deus, mal pecado!, |

|Amor, castiga-te d´esto, por én |Pero que vivo muit'alongado |

|que me non tolhas meu sono por quen |de vós, non acho este verv'antigo: |

|me quis matar e me teve en desden |"Quan longe d'olhos, tan longe de coraçón". |

|e de mia morte será pecador. | |

|Pois m´ela nunca quiso fazer ben, | |

|que me queres Amor? | |

| | |

|Amor, castiga-te d´esto, por tal | |

|que me non tolhas meu sono por qual | |

|me non faz ben e sol me faz gran mal | |

|e mi-o fará, d´esto son jolgador. | |

|Poi-lo seu ben cedo coita mi val, | |

|que me queres Amor? | |

|VI |VII (Tamén no libro de texto, p. 262) |

|A vós, dona abadessa, | |

|de min, Don Fernand'Esquío, |A un frade dizen escaralhado, |

|estas doas vos envío, |e faz pecado quen lho vai dizer, |

|porque sei que sodes essa |ca, pois el sabe arreitar de foder, |

|dona que as merecedes: |cuid'eu que gai'é, de piss'arriçado; |

|quatro caralhos franceses, |e pois emprenha estas con que jaz |

|e dous aa prioressa. |e faze filhos e filhas assaz, |

| |ante lhe digu'eu ben encaralhado. |

|Pois sodes amiga minha, | |

|non quer'a custa catar, |Escaralhado nunca eu diría, |

|quer'eu vos ja esto dar, |mais que trage ant'o caralho arreite, |

|ca non tenho al tan aginha: |ao que tantas molheres de leite |

|quatro caralhos de mesa, |ten, ca lhe pariron tres en un día, |

|que me deu ũa burgesa |e outras muitas prenhadas que ten; |

|dous e dous ena baínha. |e atal frade cuid'eu que mui ben |

| |encaralhado per esto sería. |

|Mui ben vos semelharán, | |

|ca sequer levan cordões |Escaralhado non pode seer |

|de senhos pares de colhões; |o que tantos filhas fez en Marinha |

|agora vo-los darán: |e que ten ora outra pastorinha |

|quatro caralhos asnaes, |prenhe, que ora quer encaecer, |

|enmanguados en coraes, |e outras muitas molheres que fode; |

|con que caledes orans. |e atal frade ben cuid'eu que pode |

| |encaralhado per esto seer. |

| | |

| |Cancioneiro da Biblioteca Nacional 1604 bis, Cancioneiro da |

| |Vaticana 1137 |

CANTIGAS DE ESCARNIO E MALDICIR

| | |

| |Os beesteiros daquesta fronteira |

|Maria Peres, a nossa cruzada, |pero que cuidan que tiran mui ben, |

|quando veo da terra d'Ultramar, |quero-lhis eu conselhar ũa ren: |

|assi veo de pardom carregada |que non tiren con María Balteira, |

|que se nom podía com ele merger; |ca todos quantos alí tiraron |

|mais furtam-lh'o cada u vai maer, |todos se dela con mal partiron |

|e do perdom ja nom lhi ficou nada. |assí é sabedor e é arteira. |

| | |

|E o perdom é cousa mui preçada |Tirou ela con uũ beesteiro, |

|e que se devia muit'a guardar; |destes d'el-Rei, que saben ben tirar; |

|mais ela nom ha maeta ferrada |e, primeira vez, polo escaentar, |

|em que o guarde, nem a pod'haver, |leixou-se i logo perder un dinheiro |

|ca poiso cadead'em foi perder, |e des i outr'; e, pós esqueentado, |

|sempr'a maeta andou descadeada. |tirou con el, e ha dele levado |

| |quanto tragía tẽ eno bragueiro. |

|Tal maeta como será guardada | |

|pois rapazes alhergam no lugar, |Os beesteiros dos dous carreirões |

|que nom haja seer mui trastornada? |tiran con ela, e pon-se sinal; |

|Ca, o logar u eles ham poder, |nen os outros, que tiravan mui mal, |

|nom ha pardom que s`i possa asconder, |atiraran a dous dos pipeões; |

|assi sabem trastornar a pousada. |foron tirando, e bevendo do vinho; |

| |o beesteiro, com'era mininho, |

|E outra cousa vos quero dizer: |non catou quando s'achou nos colhões! |

|atal pardom bem se dev'a perder, |Pero García de Ambroa |

|ca muito foi cousa mal ganhada. | |

| | |

|Pero da Ponte | |

| | |

| | |

|[pic] |[pic] Miniatura do Cancioneiro da Ajuda, onde se ve unha |

| |soldadeira danzando e tocando o pandeiro. |

CANTIGAS DE SANTA MARÍA[?]

[pic]

Cant. 103

[pic]

103.- “Como Santa Maria feze estar o monge trezentos anos ao canto da passara,porque lle pedia que lle mostrasse qual era o ben que avian os que eran en Paraiso”.

| |[pic] |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. |[pic] |

| | |

|E daquest' un gran miragre vos quer' eu ora contar, |[pic] |

|que fezo Santa Maria por un monge, que rogar | |

|ll'ia sempre que lle mostrasse qual ben en Parais' á |[pic] |

| | |

|Quena Virgen ben servirá |[pic] |

|a Parayso irá. | |

| |[pic] |

|E que o viss' en ssa vida ante que fosse morrer. | |

|E porend' a Groriosa vedes que lle foi fazer: | |

|fez-lo entrar en ha orta en que muitas vezes ja | |

| | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Entrara; mais aquel dia fez que ha font' achou | |

|mui crara e mui fremosa, e cab' ela s'assentou. | |

|E pois lavou mui ben sas mãos, diss': «Ai, Virgen, que será | |

| | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Se verei do Parayso, o que ch' eu muito pidi, | |

|algun pouco de seu viço ante que saya daqui, | |

|e que sábia do que ben obra que galardon averá?» | |

| | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Tan toste que acababa ouv' o mong' a oraçon, | |

|oyu ha passarinna cantar log' en tan bon son, | |

|que sse escaeceu seendo e catando sempr' alá. | |

| | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Atan gran sabor avia daquel cant' e daquel lais, | |

|que grandes trezentos anos estevo assi, ou mays, | |

|cuidando que non estevera senon pouco, com' está | |

| | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Mong' alga vez no ano, quando sal ao vergeu. | |

|Des i foi-ss' a passarynna, de que foi a el mui greu, | |

|e diz: «Eu daqui ir-me quero, ca oy mais comer querrá | |

| | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

| | |

|O convent'.» E foi-sse logo e achou un gran portal | |

|que nunca vira, e disse: «Ai, Santa Maria, val! | |

|Non é est' o meu mõesteiro, pois de mi que se fará?» | |

|   | |

| | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Des i entrou na eigreja, e ouveron gran pavor | |

|os monges quando o viron, e demandou-ll' o prior, | |

|dizend': «Amigo, vos quen sodes ou que buscades acá?» | |

|   | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Diss' el: «Busco meu abade, que agor' aqui leixey, | |

|e o prior e os frades, de que mi agora quitey | |

|quando fui a aquela orta; u seen quen mio dirá?» | |

|   | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Quand' est' oyu o abade, teve-o por de mal sen, | |

|e outrossi o convento; mais des que souberon ben | |

|de como fora este feyto, disseron: «Quen oyrá | |

|   | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Nunca tan gran maravilla como Deus por este fez | |

|polo rogo de ssa Madre, Virgen santa de gran prez! | |

|E por aquesto a loemos; mais quena non loará | |

|   | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

| | |

|Mais d'outra cousa que seja? Ca, par Deus, gran dereit' é, | |

|pois quanto nos lle pedimos nos dá seu Fill', a la ffe, | |

|por ela, e aqui nos mostra o que nos depois dará». | |

|   | |

|Quena Virgen ben servirá | |

|a Parayso irá. | |

PROSA MEDIEVAL

MATERIA DE BRETAÑA. FRAGMENTO DE  A DEMANDA DO SANTO GRAAL

Aquel castelo havia nome "Brut" e era bem assentado, se houvesse abastamento (1) de água. E o senhor daquel castelo era rei e havia nome Brutos, por amor daquel rei Brutos que o poborara  (2) primeiro. E sabede que o senhorio daquele castelo se estendia a todas partes üa jornada. Aquel Brutos, que entam reinava, era um dos bons cavaleiros do mundo e mui rico à maravilha, e havia muito conquerido (3) per sua cavalaria, e havia üa filha de XV anos, que era a mais fremosa donzela do reino de Logres. E aquela sezom (4) que os cavaleiros vieron, estava el-rei acostado a üa fresta em seu paço. E quando os viu assi armados vir e sem companha, conhoceu que eram cavaleiros andantes, e foi mui alegre com eles, ca muito amara sempre cavalaria e aqueles que se trabalhavam dela. Entam lhes enviou dizer per dous cavaleiros que viessem com ele pousar, ca non queria que pousassem com outrem. Quando Galaaz e Boors ouvirom seu mandado (5), teverom que era grã cortesia e guardecerom-lho muito e forom-se com os cavaleiros. E depois que foram dentro e foram desarmados, el-rei feze-os assentar a par de si e fez-lhes muita honra e começou-lhes a preguntar das suas fazendas. E eles lhe disserom ende algüas cousas. E a filha del-rei Brutos, que era mui fremosa cousa, catou mui grã peça (6) Galaaz e semelhou-lhe tam fremoso e tam bem talhado, que o amou de coraçom, que nunca amou cousa no mundo tanto, que non partia del os olhos. E quanto o mais catava, mais se pagava del (7) e o mais amava.

            Assi amou a donzela Galaaz, pero nunca o vira nem soubera que cousa era amor, e catava Galaaz e prezava-o em seu coraçom mais que todalas cousas e que nunca molher homem prezou; e por esso lhe semelhava que se o nom houvesse a sua vontade, que morreria. E por esto cuidava ela acabar mui ligeiramente seu desejo, ca o cavaleiro era mui mancebo e mui fremoso. E ela cuidava que de grado se outorgaria em tal cousa, porque ela era das fremosas molheres do reino de Logres. E esto a confortava, que era ele cavaleiro mancebo. E por aquesto cuidava acabar mais toste (8) seu desejo. Mas era em seu coraçom tam triste, porque havia pavor que, se fezesse algüa infinta (9) que o queria amar, que esto lhe seria a mal teúdo (10), se lho soubessem; e se algüa cousa nom fezesse como houvesse aquelo que desejava, que o nom poderia sofrer. Esto cuidou a donzela enquanto seu padre siia (11) falando com os cavaleiros. E depois que cuidou tanto, que nom pode mais, foi-se pera a câmara e leixou-se cair em seu leito e começou a fazer tam grã dó (12) como se tevesse seu padre morto ante si. Pero nom dava vozes, mas chorava tam de coraçom, que maravilha era. E ela assi fazendo seu dó, entrou sua ama, que era dona de grã guisa (13), que a criara de pequena e a amava tanto como se fosse sua filha. E quando ela viu a donzela tam de coraçom chorar, maravilhou-se que era e disse:

            ─ Ai, Senhora! Que havedes? Fez-vos alguém algum pesar? Dizede, minha senhora, porque chorades, e eu vos porei i conselho (14), ca jamais nom serei leda, em-mentre (15) vós fordes triste.

            E a donzela nom lhe quis dizer porque chorava. E ela começou-a a confortar, e disse-lhe:

            ─ Em todalas guisas, dizede-me que havedes e donde vos vem este pesar.

            E a donzela calou-se e leixou já quanto seu dó. E disse-lhe a ama:

            ─ Se me nom dizedes o que havedes, eu o direi a vosso padre. Pero será milhor que mo digades, ca se cousa é de cobrir, nom hajades medo que vos eu descubra nunca.

            Quando a donzela viu que sua ama o queria dizer a seu padre, foi muito espantada, ca havia mui grã medo, ca era mui bravo e de forte coraçom.

            ─ Ai, dona! Por Deus, disse ela, nom vades; ante vos direi o que me preguntastes, mas per tal preito (16) que me nom descobrades.

            ─ Nom hajades medo, disse ela, ca pois é cousa de encobrir, eu vo-la encobrirei mui bem.

            Entom disse a donzela:

            ─ Eu amo tanto um destes cavaleiros andantes, que aqui som, que, se o nom houver à minha vontade, que nom chegarei a cras (17), ante me matarei com minhas mãos.

            Quando a dona esto ouvira, houve tam grã pesar, que nom soube que fezesse, ca bem sabia que se a donzela o cavaleiro houvesse à sua vontade, que nom podia ser que o el-rei nom soubesse, que tarde ou cedo; e quando soubesse que o cavaleiro com ela era, ele era tam bravo que mataria a donzela e quantos a i ajudassem.

            Entom lhe disse a dona:

            ─ Ai, cousa sandia e misquinha e cativa, que é esto que me dizes, ou hás o sem (18) perdido, ou és encantada, que és donzela de grã guisa e és tam fremosa, e metes teu coraçom em um tam pobre cavaleiro estranho, que nom conheces? E se esta noite aqui for, nom será aqui de manhã nem ficará aqui por lhe dar teu padre toda sua terra. Guarda o que dizes e o que pensas e o que te poderá vir. Ai! cousa sandia, e como ousaste esto pensar? Certas (19), se o teu padre souber, todo o mundo nom te poderá valer, que te nom talhe a cabeça.

            Quando a donzela esto ouviu, foi tam espantada, que bem quisera ser morta, ca do cavaleiro nom podia tolher o coraçom em nenhüa guisa, ante se trabalharia de haver em toda guisa o que pensava. E desconfortava-a muito a braveza de seu padre. A donzela, que em estas cousas pensava, chorava todavia. E quando falou, disse:

            ─ Ai! astrosa (20), cativa e a mais maldita cousa do mundo, maldita seja a hora em que eu naci.

            ─ Ora me dizede, disse a ama, semelha-vos bom conselho o que vos dei, de tolherdes (21) vosso coraçom daquel cavaleiro?

            ─ Si, disse ela, a quem  podesse fazer de seu coraçom o que quere.

            ─ Convém, disse ela, que o façades, se escarnida (22) nom queredes ser.

            ─ Dona, disse ela, eu o farei, pois que vejo que al nom se guisa de ora ser.

            Assi disse a donzela por se encobrir, mas al tinha no coraçom e al mostrou aquel serão (23). Pois que (24) se ambos os cavaleiros deitarom em üa câmara, a donzela, que bem cuidava que já dormiam e que sabia o leito de Galaaz, com grã pesar de que havia de fazer contra sua vontade o que lhe amor mandava, ca por sua má aventura tinha a donzela de rogar o cavaleiro. E pois ela veio à câmara u eles jaziam, entrou dentro e foi tam espantada que nom soube que fazer. E pero tornou em seu primeiro pensar que lhe o amor aconselhava, e esforçou-se tanto contra sua vontade, que foi a Galaaz e ergueu o cobertor e deitou-se a cabo dele (28). E Galaaz, que dormia mui feramente pelo trabalho que houvera, nom se espertou.

            Quando a donzela viu que dormia, nom soube que fezesse, ca, se o espertasse, teria-a por sandia (27) e que assi soía (28) fazer aos outros que i vinham; e haveria ende (29) maior espanto e maior sanha (30), quando visse que se assi desnudava sem rogo (31). Entam disse antre si, a voz baixa:

            ─ Cativa, escarnida som e arrefeçada (32), e jamais nunca haverei honra de rem que faça, quando por meu pecado e por meu feito e sem rogo me vim deitar com este cavaleiro estranho, que nom sabe rem (33) da minha vida! Depois disse:

            ─ Ai, cousa néscia, que é esto que tu dizes? Tu nom poderia fazer cousa por este cavaleiro, que te seja vergonha nem desonra.

            E ela cuidava que, pois ela se deitar a par dele, que el comprisse seu coraçom (34), e em nenhüa guisa nom cuidava, pois que ela era tam fremosa e de tam grã guisa que el tam vilão fosse que nom comprisse sua vontade. Entam se chegou a ele mais que ante e pôs mão em ele mui passo (35) pelo apertar; mas, quando sentiu a estamenha que o cavaleiro vestia, ca sem estamenha (36) nunca ele era noite nem dia, ela foi tam espantada que disse logo:

            ─ Ai, cativa, que é esto que vejo? Nem é ele cavaleiro dos cavaleiros andantes que dizem que som namorados, mas é daqueles que a sua vida e a sua lidice (37) é sempre em penitência, pela qual lhes vem grã bem para o outro mundo e perdoa Deus àqueles que erro houverem feito contra ele. E por nenhüa rem, disse ela, nom posso eu acabar com ele o que queria. E como quer que este cavaleiro seja ledo para parecer, grande é o marteiro (38) da sua carne, mas mostra bem que o seu coraçom pensa em al, e nom em aquelo que a minha carne mesquinha e cativa deseja. Este é dos verdadeiros cavaleiros da demanda do Santo Graal, e em mal ponto (39) foi tam fremoso por mim.

            Entam começou a chorar e fazer seu dó o mais baixo que ela pôde, que a nom ouvissem. A cabo de üa peça (40), espertou-se Galaaz e tornou-se contra (41) a donzela, e maravilhou-se e abriu os olhos. E quando viu que era donzela, espantou-se e foi sanhudo (42) muito e fez-se afora dela e sinou-se (43) e disse:

            ─ Ai, donzela! Quem vos enviou acá? Certas, mau conselho vos deu; e eu cuidava que de outra natura érades vós; e rogo-vos, por cortesia e por honra de vós, que vos vades daqui, ca, certas, o vosso fol (44) pensar nom catarei (45) eu, se Deus quiser, ca mais devo dultar (46) perigo da minha alma, ca fazer vossa vontade.

            Quando a donzela esto ouviu, houve tam grã pesar, que nom soube que fezesse, ca a resposta de Galaaz, que ela amava sobejo, lhe fez perder o sem e lhe fez perder todo o coraçom. E el lhe disse:

            ─ Ai, donzela! Mal aconselhada sodes; metede mentes (47) em vossa fazenda, e catade a alteza do vosso linhagem e de vosso padre, e fazede que nom prendam desonra per vós.

            Quando a donzela esto ouviu, respondeu como mulher fora de sem:

            ─ Senhor, nom há i mester al, pois que me tam pouco preçades (48), que em nenhüma guisa nom queredes senam matar-me. E a morte é migo cedo, ca me matarei com minhas mãos e haveredes ende maior pecado, ca se me tevéssedes i convosco, ca vós sodes razom da minha morte, e vós ma podedes tolher (49), se vós quiserdes.

            E Galaaz nom soube que dissesse, e disse à donzela que se se matasse como dizia e per tal razom, bem entendesse que nom daria el rem por sua morte; e de outra guisa lhe disse ca se fosse a mais fremosa que Nosso Senhor fezesse, el nom cataria mais por ela. E disse-lhe ca mais lhe valeria se estar em virgindade, ca se lhe os outros fezessem tanto como ele, bem poderia ser que morreria virgem. E a donzela, que era toda como tolheita (50), quando viu que nom poderia de Galaaz haver seu prazer, disse:

            ─ Como, cavaleiro, todavia (51) queredes ser tam vilão, que me nom queredes al fazer?

            ─ Nom, disse el, bem vos digo e bem sede em segura.

            ─ Por boa fé, disse ela, esto será folia (52), ca morredes porém ante que daqui saiades.

            ─ Nom sei, disse el, o que será, mas se esso fosse, ante eu queria morrer fazendo lealdade, ca escapar e fazer torto (53), o que nom queria.

            Depois que esto ouviu, nom atendeu mais, ante saiu e foi correndo à espada de Galaaz, que  pendia à entrada da porta da câmara, e  sacou-a da bainha e filhou-a a âmbalas mãos e disse a Galaaz:

            ─ Senhor cavaleiro, vedes aqui o engano que havia nos meus primeiros amores. E mal dia fostes tam fremoso, que tam caramente me converá (54) comprar vossa beldade.

            Quando Galaaz viu que ela tinha a espada na mão e que se queria ferir com ela, saiu todo espantado e deu-lhe vozes:

            ─ Ai, boa donzela! Sofre-te um pouco (55) e nom te mates assi, ca eu farei todo o teu prazer.

            E ela que era tam coitada que nom poderia mais, respondeu per sanha:

            ─ Senhor cavaleiro, tarde mo dissestes.

            Entam ergueu a espada e feriu-se de toda sua força per meio do peito, de guisa que a espada passou-a e pareceu da outra parte, e a donzela caiu em terra morta, que nom falou mais palavra.

Apud A. Magne, A Demanda do Santo Graal, I, páginas 154-160

        

1- provisión; 2- poboara; 3- conquistado; 4- estación, momento; 5- recado; 6- ollou, contemplou longamente; 7- gústaballe; 8- cedo; 9- finximento; 10- tido; 11- estaba; 12- lastimar tanto; 13- de alta posición social; 14- remedio, 15- mentres, 16- coa condición; 17- mañá 18- xuízo; 19- certamente; 20- infeliz; 21- liberardes; 23- tarde; 24- despois de que; 25- con todo; 26- xunta del; 27- tola; 28- acostumaba; 29- por iso; 30- ira; 31- sen pedir; 33- neste contexto significa nada; 34- vontade, intento; 35- ben amodo; 36- tecido áspero de la; 37- alegría; 38- martirio; 39- em mala hora; 40- momento, lapso de tempo; 41- voltouse para; 42- furioso; 43- persignouse; 44- tolo; 45- entenderei; 46- temer; 47- prestade atención; 48- eloxiades; 49- librarme dela; 50- paralizada; 52- loucura; 53- cometer unha ofensa; 54- convirá; 55- contente.

Notas finais.

[1] Tirado do libro de texto: Lingua e Literatura, 1º Bacharelato, Baía Edicións, pp. 207-232 (unidade 10).

[2] Libro de texto, pp. 207-229.

[3] (…) Hai que completar o exposto no guión polo libro. Seguimos o libro de texto.

[4] Non entran o lai, descordo e sirventés moral (libro de texto, p. 254).

[i]

74.- "Como Santa Maria guareceu o pintor que o demo quisera matar porque o pintava feo".

|Quen Santa Maria quiser deffender, | |

|non lle pod' o demo niun mal fazer. | |

| | |

|E dest' un miragre vos quero contar |Por que pareçesse mui fremos' assaz. |

|de como Santa Maria quis guardar |Mais enton o dem', en que todo mal jaz, |

|un seu pintor que punnava de pintar |trouxe tan gran vento como quando faz |

|ela muy fremos' a todo seu poder. |mui grandes torvões e que quer chover. |

|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |

| | |

|E ao demo mais feo d' outra ren |Pois aquel vento na ygreja entrou, |

|pintava el sempr'; e o demo poren |en quanto o pintor estava deitou 9 |

|lle disse: «Por que me tes en desden, |en terra; mais el log' a Virgen chamou, |

|ou por que me fazes tan mal pareçer |Madre de Deus, que o vess' acorrer. |

|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |

| | |

|A quantos me veen?» E el diss' enton: |E ela logo tan toste ll' acorreu |

|«Esto que ch' eu faço é con gran razon, |e fez-lle que eno pinzel se soffreu (2) |

|ca tu sempre mal fazes, e do ben non |con que pintava; e poren non caeu, |

|te queres per nulla ren entrameter.» |nen lle pod' o dem' en ren enpeeçer. |

|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |

| | |

|Pois est' ouve dit', o demo ss' assannou |E ao gran son que a madeira fez |

|e o pintor ferament' amaçou |veron as gentes logo dessa vez, |

|de o matar, e carreira lle buscou |e viron o demo mais negro ca pez |

|per que o fezesse mui çedo morrer (1). |fogir da ygreja u ss' ya perder. |

|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |

| | |

|Porend' un dia o espreytou aly |E ar viron com' estava o pintor |

|u estava pintando, com' aprendi, |colgado do pinzel; e poren loor |

|a omagen da Virgen, segund' oý, |deron aa Madre de Nostro Sennor, |

|e punnnava de a mui ben compõer, |que aos seus quer na gran coita valer. |

|Quen Santa Maria quiser defender... |Quen Santa Maria quiser defender... |

1 ...e ameazou duramente o pintor, que o mataría, e buscou camiño para facer que morrera axiña.

2 ...botou por terra [o andamio] no que o pintor estaba (...) e fixo que se sostivese co pincel.

|225: "Como hu clerigo ena missa consomiu ha aranna que lle caeu no calez, e andava-lle ontr' o coiro e a carne viva, e fez Santa [Maria] que lle saysse |

|pela unna". |

| | |

|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, | |

|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. | |

| | |

|E daquest' un gran miragre vos será per mi contado, |Quis que polos meus pecados aqueste marteir' ouvesse; |

|e d'oir maravilloso, pois oyde-o de grado, |poren rogo aa Virgen que se a ela prouguesse, |

|que mostrou a Santa Virgen, de que Deus por nos foi nado, |que rogas[s]' ao seu Fillo que cedo mi a morte désse |

|dentro en Cidad-Rodrigo. E é mui maravilloso |ou me tolles[s]' esta coita, ca ben é en poderoso.» |

|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |

|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |

| | |

|Ontr' os outros que oystes, e tenn' eu que atal éste |Esta aranna andando per cima do espaço |

|o que vos contarei ora que avo a un preste |e depois pelos costados e en dereito do baço, |

|que dizia senpre missa da Madre do Rei celeste; |des y ya-ll' aos peitos e sol non leixava braço |

|e porque a ben cantava, era en mui desejoso |per que assi non andasse; e o corpo mui veloso |

|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |

|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |

| | |

|O poblo de lla oyren. Mas un dia, sen falida, |Avia esta aranna. E un dia, el estando |

|ena gran festa d'Agosto, desta Sennor mui conprida |ao sol, ora de nõa, foi ll' o braç' escaentando, |

|estava cantando missa; e pois ouve consomida |e el a coçar fillou-ss' e non catou al senon quando |

|a Osti', ar quis o sangui consomir do glorioso |lle sayu per so a unlla aquel poçon tan lixoso. |

|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |

|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |

| | |

|Jhesu-Crist'. E viu no caliz jazer ha grand' aranna |E tan toste que sayda foi, o crerigo fillou-a |

|dentro no sangui nadando, e teve-o por estranna |e fez logo dela poos e en sa bolssa guardo[u]-a; |

|cousa; mais mui grand' esforço fillou, a foro d'Espanna, |e quando disse sa missa, consumiu-a e passou-a, |

|e de consomir-lo todo non vos foi mui vagaroso. |e disse que lle soubera a manjar mui saboroso. |

|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |

|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |

| | |

|E pois aquest' ouve feito, non quis que ll' enpeecesse |As gentes que y estavan, quand' ouveron esto visto, |

|Deus o poçon da aranna nen lle no corpo morresse; |loaron muito a Madre do Santo Rei Jesu-Cristo; |

|e pero andava viva, non ar quis que o mordesse, |e des ali adeante foi o crerigo por isto |

|mas ontr' o coir' e [a] carn' ya aquel bestigo astroso. |mui mais na fe confirmado, e non foi luxurioso. |

|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, |

|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |porque a verdad' entenda o neicio perfioso. |

| | |

|E andava muit' agynna pelo corp' e non fazia | |

|door nen mal, por vertude da Virgen Santa Maria; | |

|e se ss' ao sol parava, log' a aranna viya, | |

|e mostrando-a a todos dizend': «O Rei piadoso | |

|Muito bon miragr' a Virgen faz estranno e fremoso, | |

|porque a verdad' entenda o neicio perfioso. | |

................
................

In order to avoid copyright disputes, this page is only a partial summary.

Google Online Preview   Download