DEPED-LDN
Health
Kagamitan ng Mag-aaral
Pangasinan
YUNIT 4
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Music, Art, Physical Education and Health – Ikalawang Baitang
Kagamitan ng Mag-aaral sa Pangasinan
Unang Edisyon, 2013
ISBN: 978-971-9601-30-2
Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng pamahalaan o tanggapang kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.
Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang karapatang-aring iyon.
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Yolanda S. Quijano, Ph.D.
| Music Art |
| |
|Mga Konsultant: Gloria M. A |
|Mga Manunulat: |
| |
| |
| |
|Mga Tagasuri: |
|Mga Gumuhit ng mga Larawan: Rica A. |
|Mga Nag-layout: |
| |
| |
| |
| |
|Physical Education Health |
| |
| |
|Mga Konsultant: |
|Mga Manunulat: |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
|Mga Tagasuri: |
|Mga Gumuhit ng mga Larawan: |
|Mga Nag-layout: |
Inilimbag sa Pilipinas ng ____________
Department of Education - Instructional Materials Council Secretariat (DepEd- IMCS)
Office Address:
Telefax:
E-mail Address:
PASINGAYEW
Pinabli min manaaral ed Kumaduan Grado,
Para ed sikayo ya!
Say Learner’s Materials para ed say Kumadwan Grado et wadiya la….
Saray aktibidades unung ed say panaral na MAPEH: Music, Arts, Physical Education tan Health para ed sikayo ran walad Kumadwan Grado ed say K to 12 Curriculum et ginawa pian makatulong ed panag-aral yo ya panmatalkan ta piyan umbulaslas kayo ed kakabatan, maung ya ugali tan walna.
Saray aaralen tan nanduruman gagawaen et makatulong ed say pangagamil ed nanduruman ungendan ya aaralen para ed sikayo.
Oy la kumon ya magmaliw kayon sekder na kakabatan, kaabigan tan kamaungan ya pangaligan na saray kapara yon ugugaw ed K to 12!
Usar yo yan Learning Material sirin, aroen, asikasuen tan simpetan ya singano ginawa da ray nansulat ed sayan panaralan.
Magayagan panag-aral!
Saray nansulat
Talaan ng Nilalaman
|HEALTH |
| |
| |
Yunit 4: Panalwar tan panunaan
ya panambal ……………………………. 329
|Aaralen 1: |Désiyang Éd Abung…….…………. |330 |
|Aaralen 2: |Maugés na Kagawaan | |
| |éd Abung …………………………... |334 |
|Aaralen 3: |Pakabat na Tanda Para éd Makarisgo na Produkto…………… | |
| | |339 |
|Aaralen 4: |Saray Népég na Tutumbukén Parad Kaligtasan…………………... | |
| | |342 |
|Aaralen 5: |Kaligtasan éd Eskwelaan………… |345 |
|Aaralen 6: |Népég ya Tutumbukén Lélég ya Gagawaén…………………………. | |
| | |349 |
|Aaralen 7: |Pan-iwas éd Disgrasya diad Eskwelaan…………………………… | |
| | |352 |
|GLOSSARY……………………………………………. |354 |
| | |
|BIBLIOGRAPHY………………………………………. |368 |
Yunit 4
Panalwar tan panunaan
ya panambal
Aaralén 1 - Désiyang Éd Abung
Gagawaén 1: Makarisgo o Aga Makarisgo
A. Basaén:
Mausar ya Kagawaan éd Abung
Panagpatéy na bigis, sabon, panagdisenpekta tan petrolyo
Kagawaan éd abung na makarisgo.
Kailangan tayo iraya éd agéw-agéw na panagbilay
Para éd panagluto, panaglinis tan panag-abol na bigis
Ugugaw, tandaan yo, manalwar kayo
Sarayan kagawaan ét importante tan makana
Balét nayarin panlapuan na aksidente, panéléw tan pati patéy
Kanyan ikana iraya na duga ta pian makaarawi éd disgrasiya.
Gagawaén 2:
Koloran na ambalanga so gamit o kagawaan éd abung ya makaparisgo tan duyaw no andi o aga makaparisgo no naakan o naangob.
Gagawaén 3:
Néngnéng yo iraya so ritrato. Itdan na tsek
( ) so ritrato na manpanéngnéng na dugan kagagawa o gawa tan ekis ( x ) no andi.
Gagawaén 4: Maong o Makapoy
Néngnéng yo iraya so kagawaan éd abung na wala éd loob na kahon. Isulat yo éd unaan na dasig iray kagawaan na aga makarisgo tan dia éd kumadwa na dasig iray kagawaan na makarisgo no naakan o naangob.
|Aga Makarisgo no Naakan o Naangob |Makarisgo no Naakan o Naangob |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
Gagawaén Éd Abung:
Mansulat na limaran kagawaan éd abung na nayarin makarisgo nu naakan o naangob.
Aaralén 2 - Maugés na Kagawaan éd Abung
Gagawaén 1: Akaaral si Sally na Liksiyon
Akaaral si Sally na Liksiyon
Manaapura si Sally na makasémpét éd abung ta magano lan unumpisa so paborito to na palabas éd telebisyon. Kasabi to éd abung, nan-amés ta pian makainawa. Tinmuloy éd sala, agto naimano so impangisaksak to ed panaapura to. Ataktakot si Sally nén alitna to so kuryente na dinmalan éd lima to.
Naaral nén Sally so liksyon na dapat manalwar tan manasikaso éd panagsaksak na kagamitan na de kuryente.
Tépét:
1. Siopa so manaapura na makasémpét ed abung?
2. Anto so ginawa to kasumpal ton nanamés?
3. Anto so agawa?
4. Nagawa kasi man na aksidenti no kumon ét nan-alwar si Sally? Akin éy?
Gagawaén 2: Gagawaén tan Aga Gagawaén
Néngnéng mo ira yay litrato. Anto dya so gagawaén mo? Itdan na ( X ) so litrato na manpapanéngnéng na aliwan kagagawa éd panagkana na kagawaan na de-kuryente éd abung.
Gagawaén 3: Unabuloy o Aga Unabuloy
Mangulis na tsek ( ) no unaabuloy ka éd balikas tan ekis ( X ) no andi.
_____1. Saray kagawaan na de-kuryente éd abung kapara plantsa tan lutuan ét nayarin makarisgo no nabénbénan.
_____2. Saray makdém tan mautok na kagawaan kapara na kutsilyo tan barang ét ligtas na ikana na ugaw.
_____3. Nayari ka na nasakitan no dewitén mo so
ungagalaw na bentilador.
_____4. Iyatol éd dalém na cabinet ira so kagawaan na makdem tan mautok.
_____5. Dapat tayon manalwar ed panagkana na
makdém tan de-kuryente na kagawaan.
Gagawaén 4: Anto so Labalabay Mo?
Igulis mo éd dalém na malimpék so labalabay mo na de-kuryenten kagawaan éd abung tan koloran mo.
Gagawaén 5:
Iyan mo ira ya so kagawaan na wala éd dasig A diad népég na kulaan dan kahon.
A
1. plantsa
2. bentilador
3. rice cooker
4. blender
5. electric stove
Gagawaén Éd Abung:
Mangatli kayo na ritrato na kagawaan na de kuryente éd magazine o diyaryo tan ipékét yo éd notebook. Itdan na pre-cautionary measure para éd dugan panagkana éd inyan na ritrato.
N marka na pakabat
Aaralén 3 - Pakabat na Tanda Para éd Makarisgo na Produkto
Gagawaén 1: Pakakabat éd Saray Makarisgon Tanda
Igulis yo éd dalém na kahon ira may naaralan yon makarisgo na tanda tan isulat yo éd léksab na tanda no antoy gabay to na ibaga.
Gagawaén 2: Gaano Mo Iran Kakabat?
Birbir yo so nanduruman makarisgon gamit na wala éd kumpog A dia ed dugan tanda na walad kumpog B. Isulat yo so letra na dugan ébat éd gulis na antis na numero.
A B
_____1. a.
_____2. b.
_____3. c.
_____4. d.
_____5.
Gagawaén 3:
Néngnéng yo ra yay agagamil. Anto ira dia so mankakaulop? Koloran na ambalanga so kagawaan na wala éd Explosive, duyaw no Corrosive, berde no Poisonous tan asul no Flammable.
Gagawaén Éd Abung:
Mangulis kayo na sakéy na makarisgon kagawaan o produkto éd abung tan itdan na dugan marka para panalwar.
Aaralén 4 - Saray Népég na Tutumbukén Parad
Kaligtasan
Gagawaén 1: Panuulupén so Mankakaparan Produkto
A. Kancionén Tayo:
(to the tune of “Pagsama-samahin” from Batibot)
Panuulupén
Panuulupén tayo so Mankakapara
Say mankakapara ét i-grupo tayo.
Makapalikét so nunutén, Mainumay na gawaén
Say mankakapara…. Panuulupén
• Anto ra so nanduruman marka na manpapakabat o manpapanunot na nayarin pakarisgo?
• Akin ét importante na panuulupén so mankakapara?
B. Mangulis na ( ) no say balikas ét manbabaga na dugan gawa para makaiwas éd aksidenti o pakarisgo tan (X) no andi.
_____1. Isinop iray makarisgo o maugés na produkto éd aga nagawat na ugaw.
_____2. Pangiyalis na kéran gas éd bote na softdrinks.
_____3. Isinop so gamit éd kusina kaiba na saray kagawaan na panlinis na banyo.
_____4. Manpépét na éléng no mangagamit ira na panagpatéy na bigis.
_____5. Iyarawi so kakanén éd saray gamit na nayarin makarisgo na naakan.
Gagawaén 2: Mangulis Tayo
Uusarén:
▪ ¼ cartolina/ illustration board
▪ Krayola
▪ Lapis
Mangawa kayo na postér-slogan na manpapanéng na dugan panagkana na kagamitan na nayarin makarisgo. Iyan yo so duga na panunot na marka.
Gagawaén Éd Abung:
Mansulat kayo na samplura (10) na kagawaan éd abung na nayarin makarisgo no aliwa so pangikana.
Aaralén 5 - Kaligtasan éd Eskwelaan
Gagawaén 1: Gawaén so Kanépégan
Itdan na tsek ( ) so gulis éd antis na numero no say balikas ét manpapanéngnéng na dugan kagagawa tan ekis (X) no andi.
Gagawaén 2: Duga o Aliwan Duga ya Kagagawa
Isulat so letra na G éd dalém na kahon na walad abay na ritrato no manpapanéngnéng na dugan kagagawa tan B no andi.
Gagawaén 3
Itdan na tsek ( ) so gulis éd antis na numero no say balikas ét mangibabaga na duga o maalwar na kagagawad eskwelaan tan ekis ( X ) no andi.
_____1. Panbitin éd sanga na kiyéw éd eskwelaan.
_____2. Punasan so ambasa na datal na pangagalawan
_____3. Pantutupakan na plastik a bote no oras na rises
_____4. Manakar éd takayan na mauyamo no onségép o unépas
_____5. Unla éd library no walay libre na oras nénsay migalaw
Gagawaén Éd Abung:
Mankatli kayo na litrato éd diyaryo/magasin na manpapanéngnéng na dugan kagagawa éd eskwelaan.
Aaralén 6 - Népég ya Tutumbukén Lélég ya Gagawaén
Gagawaén 1: Maalwar o Makarisgo?
Néngnéngén yo iraya so ritrato. Maalwar kasi irayan gawa o andi? Limpekan yo pa so ritrato na manpapanéngnéng na maalwar na gawa tan ekis ( X ) no andi.
Gagawaén 2: Twa odino Andi
Isulat yo so letra na T no twa o duga so balikas tan A no aliwa
_____1. Say pangalaw éd dalanan ét duga o maong na kagagawa.
_____2. Unkalab éd atagéy na kiyéw.
_____3. Agmo itutulak so kagalaw mo na mangagalaw kayo.
_____4. Manbitin-bitin éd sanga na kiyéw.
_____5. Unlukso manlapo éd sakéy na irungan paunla éd sakéy lamét na irungan.
Gagawaén éd Abung:
Mangawa ira na poster-slogan tungkol éd ligtas o maalwar na kagagawa no walay Physical Activities.
Aaralén 7- Pan-iwas éd Disgrasya diad Eskwelaan
Gagawaén 1: Maalwar tan Malikét
Igulis yo so maalwar na lupa no say gagawaén na akabalikas ét manpapanéng- néng na maalwar na kagagawa éd eskwelaan tan maérmén na lupa no andi.
_____1. Mantutupakan na plastik na bote lélég na rises.
_____2. Manlinya no unalis éd kaabay ya kwarto.
_____3. Itulak mo so kaklasem ta gabay mo so makauna éd linya.
_____4. Alagar mo so libér mo éd urasan na lima.
_____5. Pangalawan mo so turok na inkalot ya karne.
_____6. Pangalaw na jackstone éd dalanan na too.
_____7. Punasan so ambasan datal éd dalém na kwarto.
_____8. Unbatik na walay bénbén na katli éd lima.
_____9. Mangalaw éd baba na aga unbébénbén.
_____10. Panbasa na libro éd laibrari.
Gagawaén 2: Pan-gawa na Poster-slogan
Mangawa kayo na poster-slogan na manpapanéngnéng o mangipapasabi ng népég na gagawaén pian makaiwas éd risgo o disgrasiya.
GLOSSARY
A
Ability - a natural tendency to do something successfully or well
| |
Synonym in Pangasinan: Sarag - nayari
Accident - the way things happen without any planning, apparent
cause, or deliberate intent
| |
Synonym in Pangasinan: Duknal - desiang, aksidente
Action – the process of doing something in order to achieve a purpose.
Synonym in Pangasinan: Galaw - samay kiwas ya laman, or samay
bengat ya kiwas.
Adapt - to raise a child of other biological parents as if it were your own, in accordance with formal legal procedures
| |
Synonym in Pangasinan: Miyolop - inépég o iyonor so piiiba
Answer - the information requested by a spoken or written question
Synonym in Pangasinan: Ebat - bales
Anything - any object, event, action, situation, or fact
Synonym in Pangasinan: Antokaman - bengatla
Appropriate - suitable for the occasion or circumstances
| |
Synonym in Pangasinan: Népég - duga, susto
Arm - a limb attached to the shoulder of the human body
| |
Synonym in Pangasinan: Taklay - parti na lima
Around -
Synonym in Pangasinan: Liber - bétang, isublay
B
Belonging - the state of being accepted and comfortable in a place or group
| |
Synonym in Pangasinan: Milikna - mikasakéy na liknaan
C
Communicable - able to be passed from one person, animal, or organism to another
| |
Synonym in Pangasinan: Makaalis - maipasa éd arum
Care - to feel affection or love and concern for somebody
| |
Synonym in Pangasinan: Apegeren - asikasuen, alwaran, simpitan
Carry - to take somebody or something that you are holding or
supporting to another place
Synonym in Pangasinan: Awit - bitbit, alsa
Care - to be interested in or concerned about something
| |
Synonym in Pangasinan: Pablien - aroen
Chair - somebody presiding over something such as a committee,
board, or meeting, or the position of such a person
| |
Synonym in Pangasinan: Yurungan - bangko
Clay – a fine-grained material consisting mainly of hydrated aluminum
silicate that occurs naturally in soil and sedimentary rock. Use in making bricks, ceramics, and cement.
Synonym in Pangasinan: Pitek – sakey ya klase dalen ya pino, anlemek tan
basabasaan. Uusaren ed panaggaway laryo,
masetera, tan banga.
Color – the property of objects that defends on the light that they
reflect and is perceived as red, blue, green or other shades. Synonym in Pangasinan: Kolor – saya so mangiiter na bilay ed say bengat
lan ingulis. Alimbawa to ya ambalanga,
duyaw, asul, berde, kolor kahel tan arum nira.
Confidence - self assurance or a belief in your ability to succeed
| |
Synonym in Pangasinan: Kumpiyansa - pananisiya ed dili
Correct - to rectify an imperfection in something, or counteract
something wrong or undesirable
Synonym in Pangasinan: Duga - kanepegan, usto
Creator - somebody who produces or initiates something
| |
Synonym in Pangasinan: Manamalsa - katawan, dios
D
Differences - the quality of being different from or unlike something or somebody else
Synonym in Pangasinan: Nandumaan - wala ray béngat la ya agda
Panparaan
Differently-abled - a medically diagnosed condition that makes it difficult to engage in the activities of daily life
| |
Synonym in Pangasinan: Nanduruman pakayari - nambabangil ya talent
Divide - to separate or split something into two or more parts, or be
separated or split into parts
| |
Synonym in Pangasinan: Palduaen - pisagen, apagen
Dynamics- the loudness and softness of sounds.
Synonym in Pangasinan: Daynamiks- say kasil tan kalma na tanol
Drawing – a picture of something made with a pencil, or crayon,
usually consisting of lines, often with shading, but generally without color.
Synonym in Pangasinan: Drowing – sakey ya ingawad lapis o krayola, ya
bubuuey linya tan korti, no mamensan walay
liwawa o diket ed dikeng, bansay karaklan to
ya anggapoy kolor.
Dream – a sequence of images that appear involuntarily to the mind of somebody who is sleeping, often a mixture of real and imaginary characters, places, and events.
Synonym in Pangasinan: Kugep – saya so bagay ya nararanasan ya sakey
ya too no sikato et naugep, na sarag ton
makapataktakot, makapalek, o dino pasen.
Duration - the length of sounds or silences.
Synonym in Pangasinan: Kadukẻy- dukẻy na tanol tan anggapoy tanol
E
Effect - a change or changed state occurring as a direct result of action by somebody or something else
| |
Synonym in Pangasinan: Epekto - resulta o pinawayan na ginawa
End - the tip or extremity of a long narrow object
| |
Synonym in Pangasinan: Sampot - unor, kutit
F
Family – a group of people who are closely related by birth, marriage, or adoption.
Synonym in Pangasinan: Pamilya – sakey ya grupo na totoo ya nipibilang
ed inkyanak, inpengasawa.
Few - a grammatical word used to indicate that there are not many or hardly any people or things
Synonym in Pangasinan: Daisit - malasay, matalag
Field - an area of open ground, especially an area used to grow crops or graze livestock
| |
Synonym in Pangasinan: Oma - alog, tataneman
First Aid - emergency medical treatment for somebody who is ill or injured, given before more thorough medical attention can be obtained
| |
Synonym in Pangasinan: Panunaan na panambal - gagawaen pian aga ungrabe so arisgo o asakitan o adisgrasya
Floor - the flat horizontal part of a room on which people walk
| |
Synonym in Pangasinan: Suelo - dalin ya tatalpakan, datal
Folk - people, especially people of the same type
| |
Synonym in Pangasinan: Ombaley - totoon manaayan ed sakey a baley
Friend - somebody who trusts and is fond of another
| |
Synonym in Pangasinan: Kaaro - amigo/amiga, kagalaw
Frigthen - to make somebody feel fear, or be made to feel fear
| |
Synonym in Pangasinan: Ataktakot - akigtot, apagaan
Front - the part or surface that faces forward, is intended to be seen first, has the main entrance, or is facing the direction of motion or the direction people face
Synonym in Pangasinan: Arap – onaan
Fruit - the ripened seed-bearing ovary of a plant. It is usually considered to be sweet and fleshy, as in plums, but may be dry, as in poppies, or be a simple edible supporting structure, as in strawberries.
| |
Synonym in Pangasinan: Bonga - prutas
Future - time that has yet to come
Synonym in Pangasinan: Arapen - getman laen, kaimbuwasan
G
Gallop - the fastest pace of a horse, in which all four feet are off the ground at the same time
| |
Synonym in Pangasinan: Kulandit - unlukson singa kabayo
Game - an activity that people participate in, together or on their own, for fun
| |
Synonym in Pangasinan: Galaw - ay-ayam, kiwas
Garden – a plot of ground where such as fruits, vegetables, or flower are grown.
Synonym in Pangasinan: Harden – sakay ya lugar ya natno ray naduruman
klase tanaman , pisipising o arum nira.
Give honor - a verb used to indicate that somebody presents or delivers something that he or she owns to another person to keep or use
Synonym in Pangasinan: Pangitanduro - panangigalang
Goal - something that somebody wants to achieve
| |
Synonym in Pangasinan: Getma - labay a nagamuran/nagawa
Good - of a high quality or standard, either on an absolute scale or in relation to another or others
| |
Synonym in Pangasinan: Marakep - balibali
Grandfather - the father of a father or mother, a man who is an ancestor
| |
| |
Synonym in Pangasinan: Laki - ama nen amam o inam, matakken ya laki
Grandmother - the mother of a father or mother, a woman who is an ancestor
Synonym in Pangasinan: Bai - ina nen amam o inam, matakken ya bii
Group - a number of people or things considered together or regarded as belonging together
| |
Synonym in Pangasinan: Kumpugan - grupo, olop, tipon, muyungan
H
Hand-over - to surrender somebody, or give something away to somebody else
| |
Synonym in Pangasinan: Iderew - iyawat. Iter
Happy - feeling or showing pleasure, contentment, or joy
| |
Synonym in Pangasinan: Maliket - magayaga, masayaksak
Hazardous - potentially very dangerous to living beings or the environment
| |
Synonym in Pangasinan: Makarisgo - nayarin makasakit o makadisgrasya,
mauges ed laman
Hop - to jump lightly or quickly, especially on one foot
Synonym in Pangasinan: Luktaw - lagpaw
Hold hands - to carry, lift, or support temporarily an object or part of the body in a particular position
| |
Synonym in Pangasinan: Mambenbenan - manegnaan
| |
Hunchback - a back that shows a pronounced curvature of the spine
Synonym in Pangasinan: Bukot - sakit ed pukel, kuba, kokot
I
Illness - a disease, sickness, or indisposition
| |
| |
Synonym in Pangasinan: Mansakit - naninagém; makapoy so liknaan
Imagination – the ability to form images and ideas in the mind, especially of things never seen or experienced directly.
Synonym in Pangasinan: Imahinasyon – nagagawa ed sakey ya too so
panaakar ya diwa o kanunutan to liled sika to yay abangon.
Important - worthy of note or consideration, especially for its interest, value, or relevance
| |
Synonym in Pangasinan: Nakaukulan - nepeg, manepeg
Inappropriate - not fitting, timely, or suitable
| |
| |
Synonym in Pangasinan: Aga kanepegan - aga nakaukulan ya gawaén
Insights - the ability to see clearly and intuitively into the nature of a complex person, situation, or subject
Synonym in Pangasinan: Kanonotan - walad nonot
J
Joy - feelings of great happiness or pleasure, especially of an elevated or spiritual kind
| |
Synonym in Pangasinan: Liket - sayaksak, magayaga
K
Kite - a light framework covered in a thin light material, flown for fun in the wind at the end of a long string
| |
Synonym in Pangasinan: Bagabaga - sakey ya ay-ayam a patetekyaben
Know - to believe firmly in the truth or certainty of something
Synonym in Pangasinan: Amtaen - kabaten, birbiren
L
Landscape – an expanse of scenery of a particular type, especially as much as can be seen by the eye.
Synonym in Pangasinan: Mabistan Lugar – saya so pasen ya
pakanengnengay masasanteng eran bengat
la, gawa man ya too o dino likas ed kaliber
liber.
Lines – the characteristic shape or contour of something.
Synonym in Pangasinan: Linya – say karakteristik ya sakey a korti o di
samay kaliber liber ya sakey ya bagay.
Loneliness - sadness
Synonym in Pangasinan: Ermen - sinagem
Love - to feel tender affection for somebody such as a close relative or friend, or for something such as a place, an ideal, or an animal.
Synonym in Pangasinan: Aroen - pablien, pangipanengneng na aro
M
Melodic Contour- the movement of melody in musical pattern whether it is ascending, descending or similar or repeated tones.
Synonym in Pangasinan: Melodic Contour- moyong n tono ẻd music,
nayarin patagẻy,paabẻba,mankakapara
odino pan-ulit-ulit na tono.
Melodic Patterns- are repeated tones in musical lines.
Motion – the act or process of moving, or the way in which somebody or something moves.
Synonym in Pangasinan: Kiwas - sakay ya kimey na walay kabaleksakan
ton pankamaongan.
Musical Instruments- produce different sounds which enhance the beauty of a song.
Synonym in Pangasinan: Musical Instruments- saray instrumentoy musika
ya nangitẻr na makaayat a tanol tan
manparakẻp na kansyon
N
Near - a grammatical word that indicates that somebody or something is at or moving toward a point that is not far away in distance
Synonym in Pangasinan: Manasinggeran – manabay
Notice - a sign in a public place giving information, instructions, or a warning
| |
Synonym in Pangasinan: Naimano - anengneng, naitdan na
obserbasiyon
O
Observe - to see or notice something, especially while watching carefully
| |
Synonym in Pangasinan: Imanuen - asikasuen, alwaran, simpitan
Odor – a smell, whether pleasant or unpleasant.
Synonym in Pangasinan: Angub – say bengat lan nasisingob ya sarag ton
ambalingit o ambanget.
Offer - to attempt to give somebody something that may be taken or refused, usually something desirable
| |
Synonym in Pangasinan: Inpangaro - inter, langkap, alay
One - a grammatical word indicating a single thing or unit, and not two or more
Synonym in Pangasinan: Sakey - bukor, anggapoy kaiba
Ostinato /Steady Beats- a short pattern done repeatedly to accompany a song or a piece of any music.
Synonym in Pangasinan: Melodic Patterns- pan-ulit-ulit ya tono ẻd musika
P
Participate - to take part in an event or activity
| |
Synonym in Pangasinan: Akibiang - akikasakey, angiba, akibabali
People - human beings considered collectively or in general
| |
Synonym in Pangasinan: Katuowan - totoo, manaayam ed sakey pasen
Pitch – an auditory sensation in which the listener identifies as high or
Place - an area, position, or portion of space that somebody or something can occupy
| |
Synonym in Pangasinan: Pasen – lugar
Precaution - an action taken to protect against possible harm or trouble or to limit the damage if something goes wrong
| |
Synonym in Pangasinan: Manalwar - manasikaso,unarawi ed pakarisguan
Prevent - to cause something not to happen or not to be done
| |
Synonym in Pangasinan: Pantémpéy - pokpokan o pamatonda
Proportion – the correct or desirable size, quantity, or degree between two or more things or parts of something.
Synonym in Pangasinan: Katupag - say duga ya kaparehas ton baleg,
bilang o kabyangan ya balang sinansakey o
kawangis ya sakey bagay.
Protect - to prevent somebody or something from being harmed or damaged
| |
Synonym in Pangasinan: Protekta - bantayan o asikasoén
Put - to place somebody or something in a particular state or situation
| |
Synonym in Pangasinan: Mangiyan – mangikarga
Place - an area, position, or portion of space that somebody or something can occupy
| |
Synonym in Pangasinan: Pasen - lugar
R
Repeat - to say or write something again
| |
Synonym in Pangasinan: Uliten - gawaen lamet
Repeated Musical Patterns- are musical lines of a song that are usually repeated.
Synonym in Pangasinan: Repeated Musical Patterns- pan-ulit-ulit na
linya’y musika ẻd sarkẻy ya kansyon.
Respect - a feeling or attitude of admiration and deference toward somebody or something
| |
Synonym in Pangasinan: Rispito - panangitér na galang
Rhythm - a pulse, repeated patterns of long or short stressed or unstressed sounds or silences.
Synonym in Pangasinan: Ritmo – pulso,pan ulit-ulit na aligẻn ya andukẻy o
antekẻy, walay bẻlat o anggapoy bẻlat ya
tanol tan anggapoy tanol.
Rhythmic Patterns- are group of notes in v given time signature.
Synonym in Pangasinan: Rhythmic Patterns- grupo’y nota ẻd linyan
Round - done with or involving a circular motion
| |
Synonym in Pangasinan: Malimpek - timbukel
musika.
Run - to move rapidly on foot so that both feet are momentarily off the ground in each step
| |
Synonym in Pangasinan: Batik - mapeles nen akar
S
Say - to utter something in a normal voice, not singing, shouting, or whispering
| |
Synonym in Pangasinan: Betlaen - ibalikas, ibaga, isalita
Side - to move, or make something move, in an uninterrupted glide across a smooth surface, remaining in continuous contact with it but experiencing little friction or unable to get a grip on it
| |
Synonym in Pangasinan: Diking - gilig
Similarities- the possession of one or more qualities or features in common
Synonym in Pangasinan: Nanpara- saray awawéy da pareho
Silence- the period of time with no sound heard.
Synonym in Pangasinan: Anggapoy tanol- punto na oras ya anggapoy
narẻngẻl
Shadow – a darkened shape on a surface that falls behind somebody or something blocking the light.
Synonym in Pangasinan: Anino – andiket ya bengat lan bagay ya
nabubuo diyad bineg ya liwawa.
Shoulder - either of the two parts of the human body immediately below and at each side of the neck, where the arm joins the trunk
| |
Synonym in Pangasinan: Takeb - abala
Slide - to move, or make something move, in an uninterrupted glide across a smooth surface, remaining in continuous contact with it but experiencing little friction or unable to get a grip on it
| |
Synonym in Pangasinan:Karuskos - galosgos, karunyas
Song - a usually relatively short musical composition consisting of words set to music and the music itself
| |
Synonym in Pangasinan: Kansion - sonata, kanta
Sound- anything human can hear.
Synonym in Pangasinan: Tanol- bẻngatlan narẻngẻl na totoo.
Stamp - the action of bringing a foot down forcefully on a surface
| |
Synonym in Pangasinan: Kunsag - panangikutdang na Sali a walay belat
Stick - a long often cylindrical piece of wood or other material used for a particular purpose
| |
Synonym in Pangasinan: Turok - kagawaan na mautok na gawa éd
kawayan
Straight - extending or proceeding in one single direction, without bends, curves, irregularities, or deviations
| |
Synonym in Pangasinan: Maktek - aliwan bangking
Symbols - something that stands for or represents something else, especially an object representing an abstraction
| |
Synonym in Pangasinan: Panunot na marka - marka o tanda na
mangipapakabat o mangipapasabi na nayarin
nagawa no aliwa so pangikana na kagawaan
T
Take care - to be interested in or concerned about something
| |
| |
Synonym in Pangasinan: Manalwar - apigeren
Tempo- the speed of sound in music. It could be slow or slower and fast or faster.
Synonym in Pangasinan: Tempo- pẻlẻs o tantan na agos odino galaw na
tanol ẻd musika. Nayarin maplẻs o mas
maplẻs,matantan o mas matantan.
Texture – the thinness and thickness of sound produced by singing and playing musical instrument .
Synonym in Pangasinan: Texture – say kakapal o kaimpis na tanol ya
impatanol na boses o pautugtog na saray.
| |
Timbre- the tone color/quality of musical sound.
Synonym in Pangasinan: Timbre- klasi o kaabigay tanol ya arẻngẻl.
instrumento’y musika.
Things - an inanimate object
| |
Synonym in Pangasinan: Agagamil - kagawaan, gamit
Throw - to propel something through the air by swinging the arm and releasing the object from the hand
| |
Synonym in Pangasinan: Basyo - tupak, buntok
Tones- the high and low sounds of music.
Synonym in Pangasinan: Tones- tono ya atagẻy odino abẻba tanol ẻd
Musika
Try - to make an attempt or effort to do something
| |
Synonym in Pangasinan: Salien - subuken
Turning point - a time or incident that marks the beginning of a completely new, and usually better, stage in somebody's life or in the development of something
| |
Synonym in Pangasinan: Liberan - tetelekan, lilimpekan
U
Up-land - land that has a high elevation, or a region of such land
| |
Synonym in Pangasinan: Nipalandey - niatagey a pasen
W
Wheel - a ring or disk that revolves or is turned by a central shaft or pin, sometimes with a central hub that has radiating spokes attached to a circular rim
Synonym in Pangasinan: Dalig - bukel
Wood - a hard fibrous substance that chiefly composes trees and bushes and is found beneath their bark
| |
Synonym in Pangasinan: Kiew - tanaman, parti na tanaman
Won - to be the reason that somebody is first in something or receives something as a prize
Synonym in Pangasinan: Analo - unaan ya akagawa ed galaw,
sankarakepan so ginawa
Y
Young - having lived or been in existence a relatively short time
| |
Synonym in Pangasinan: Ugaw - aliwan matken, malangwer
Young coconut -
Synonym in Pangasinan: Butayong - malangwer a bungay niyog
BIBLIOGRAPHY
BOOKS
Onsiako, Maria C., Francisco, Maricel I., Carandang, Emjay Sheryll A., “ Shine With MAPE I” JO-ES Publishing House, Inc. 2009
Onsiako, Maria C., Francisco, Maricel I., Carandang, Emjay Sheryll A., “ Shine With MAPE II” JO-ES Publishing House, Inc. 2009
Flores, Maria Barbara V., De Castro, Abraham D., Ocampo, Aurelia C., Agda, Milagros G., “Brighten Up Your Skills in MAPE 2”, JO-ES Publishing House, 2011
Flores, Maria Barbara V., De Castro, Abraham D., Ocampo, Aurelia C., Agda, Milagros G., “Brighten Up Your Skills in MAPE 1”, JO-ES Publishing House, 2011
Urgelles, Ermeliza T., Chan, Ana E., Pastor, Esmeralda V., Arnau, Lou B., “ Sunshine @ A Journey Through the World of Music, Arts and PE”, 3rd Edition “The Bookmark, Inc. 2011
Arnau, Lou B., “ MAPE On The Rise”, Grade I, Print and Style Publication House, Inc. 2009
Arnau, Lou B., “ MAPE On The Rise”, Grade II, Print and Style Publication House, Inc. 2009
Battad, Lina M., Garcia, Elvira C., Limpin, Ma. Germelina R., “Sing, Sketch, Stretch Two”, Abiva Publishing House, Inc. 2005
Battad, Lina M., Garcia, Elvira C., Limpin, Ma. Germelina R., Cruz, GloriaL., Catbagan, Erlinda E., “Sing, Sketch, Stretch One”, Abiva Publishing House, Inc. 2005
Isidoro, Carmelita D., “The Disciplines of Life Through Music, Arts, Physical Education and Health Grade 1”, Wizard Publishing Haus, Inc. 2008
Isidoro, Carmelita D., “The Disciplines of Life Through Music, Arts, Physical Education and Health Grade 2”, Wizard Publishing Haus, Inc. 2008
Codog, Imelda V., Sinugbuhan, Baby Jinky N., Lagarto, Roel G., “Radiance”, Rex Book Store, 2011
Dungol, Mario, “Guese,-“Modern English-Filipino Pangasinan Dictionary”, Merriam & Webster Dictionary Bookstore , Inc. 1993
Jovellanos, Mel V. “Pangasinan-English English-Pangasinan Language Dictionary”, Corpuz Press, 2007
Borigas Lemuel A. Getting Smart Through Art( Preschool series) Book III:
Smartbooks Publishing, 2007
Copiaco,Hazel , et.al, Enjoy Life with Music and Arts, SD Publication Inc,
Dizon, S. Hernando, Sining sa Araw-araw IV & V
Granado, Normer, et al Musika, Sining at Edukasyong Pisikal III
Raul M. Sunico, Ph.D., Teresita L.Punsazalan, Musika at Sining IV to VI
Arnau, Lou B. Sunshine: A Journey Through The World of Music, Arts and PE. Bookmark, Inc. Manila, Philippines. 1996
Battad, Lina M. et. al. Sing Sketch Stretch 2. ABIVA Publishing House, Inc. Quezon City, Philippines. 2008
Emjay, Sheryll A. et. al. Work It All Out with MAPE. Asia Publishing Inc. Manila, Philippines. 2010
Flores, Ma. Barbara V. et. al. Brighten Up Your Skills in MAPE 2. JO-ES Publishing House, Inc. Valenzuela City, Philippines. 2011
Jovellanos, Mel V. Pangasinan-English, English-Pangasinan Language Dictionary. 2007
Cantalejo, Mirla N. et. al. You and the Natural World Series Science and
Health 2
Textbook Third Edition. Phoenix Publishing House, Inc. Quezon City. 2007
Coronel, Carmelita C. et. al. Science and Health 2 Textbook for Grade Two and Three. SD Publications, Inc. Manila. 2000
Domanais, Lucia C. et.al. Growing with Science and Health 1 Textbook in Science and Health for Grade One. Rex Bookstore, Inc.Manila.1997
Galvez, Jaime Z. et.al. The Health Curriculum in Philippine Basic Education Volume 2, UNESCO, National Commission of the Philippines, Roxas Blvd. Pasay City. 2009
Remo, Dr. Felicidad N. et. al. Wonders of Integrated Science for Preschool Level 2 and Level 3 Worktext. Saint Matthew Publishing, Quezon City. 2008
Tadeo, Milagros C. et al. You and the Natural World Series Science and Health 3 Textbook. Third Edition Phoenix Publishing House, Inc. Quezon City. 2007
INTERNET
.ph
-----------------------
2
Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@.ph.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Gloria M. Allura
Loretto C. Viray
Christoper G. Macasias
Geraldine T. Raon
Leane B. Boston
Oscar A. Flores, Ed. D.
Rica A. Perez, Ed. D.
Sherwin William C. Pagal
Grace Ann P. Yungca
Rose H. Radin
Charity R. Onzaga
Araceli P. De Vera
Bienvinida C. De Leon
Doris Dee F. Notario
Nita C. Caolboy
Marlon B. Ecol
Winton P. Sagun
Grace Ann P. Yungca
Violeta P. Salazar
Joel B. Bollezer
Santino B. De Jesus
Noel A. Gerolaguin Joaquin C. Reyes
Sylvia Manlongat
Mary Joy C. Agsalon
Neila U. Ferrer
Fred V. Balmores Brenda R. Cayabyab
Dinah C. Bonao
Nova C. Macaraeg
Alpha May T. Kangah
Grace Ann P. Yungca
Arlene D. Niro
Reynaldo R. Tabuyo
Arturo B. Quiban
Grace Ann P. Yungca
2nd Floor Dorm G, PSC Complex
Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
(02) 634-1054 o 634-1072
imcsetd@
Say ayaman tan eskuwelaan ko, mauksoy tan arawi éd pakarisguan ko.
shaving lotion taba
alcohol panagékal na kyuteks
masamit pabalingit na kawes
shoe polisher akabote na danum
asin panagpabatik na bigis
Ag Lilingwanan:
Wala ray kagawaan tan ikakana tayo éd abung na nayarin makarisgo no naangob o nainom.
B
Makapuldak
C
Makasugat / Makaputot
Ag Lilingwanan:
Saray kagawaan na de-kuryente ét makana balét no aliwa so pangikana nayarin makarisgo.
Ag Lilingwanan:
Saray marka na pakabat so manpapanunot o mangibabaga éd sika tayo na posibilidad na pakarisgo éd pankana na produkto.
Ag Lilingwanan:
Tumbukén tayo ra so népég na panagkana tan panagyatol na makarisgon kemikal éd abung ta pian makaiwas tayo éd disgrasiya.
Ag Lilingwanan:
Makaiwas tayo éd disgrasiya tan peligro éd eskwelaan no tumbukén tayo so dugan kagagawa.
Ag Lilingwanan:
Diad lénég na gagawaén walay ray népég na tutumbukén ta pian makaiwas tayo éd disgrasiya.
Ag Lilingwanan:
Saray népég na tutumbukén éd eskwelaan ét importante kanyan dapat yon
a tumbukén pian makaiwas éd risgo.
................
................
In order to avoid copyright disputes, this page is only a partial summary.
To fulfill the demand for quickly locating and searching documents.
It is intelligent file search solution for home and business.
Related searches
- deped curriculum guide 2017 pdf
- deped curriculum guide pdf
- deped curriculum guide 2019
- curriculum guide deped k 12
- deped curriculum guide math
- curriculum guides deped kinder
- deped k 12 curriculum guide
- deped lesson plan
- deped school calendar 2019 2020
- deped k12 curriculum
- deped school forms 1 10
- deped tambayan detailed lesson plan grade 5