Www.bvdktuthainguyen.gov.vn



B?NH VI?N TRUNG ??NG TH?I NGUY?NH?I ??NG THU?C V? ?I?U TR? H??NG D?N S? D?NG KH?NG SINHThái nguyên, 2016DANH M?C KH?NG SINH C?N PH? DUY?T TR??C KHI S? D?NG T?I B?NH VI?N V? QUY TR?NH K? ??N KH?NG SINH C?N PH? DUY?TDanh m?c kháng sinh c?n phê duy?t t?i bênh vi?n n?m 2016MeropenemImipenemFosfomicinColistinQuy trình kê ??n kháng sinh c?n phê duy?t: Nh?ng kháng sinh c?n phê duy?t th??ng ?? ch? ??nh trong nh?ng tr??ng h?p n?ng, ?e d?a t?i tính m?ng ng??i b?nh; ch? ???c ch? ??nh khi các k?t qu? kháng sinh ?? cho th?y vi khu?n ?a kháng v?i các thu?c khác và kh?ng còn l?a ch?n nào khác. Quy trình kê ??n các kháng sinh này nh? sau:Ghi chú: Trong tr??ng h?p c?p c?u ho?c trong phiên tr?c, n?u bác s? ?i?u tr? nh?n ??nh ng??i b?nh c?n ph?i ???c ch? ??nh kháng sinh thu?c danh m?c yêu c?u phê duy?t thì vi?c ch? ??nh kháng sinh có th? ???c bác s? ?i?u tr? th?c hi?n ngay (t?t nh?t là sau khi h?i ch?n g?p qua ?i?n tho?i v?i bác s? tr??ng khoa/tr??ng phiên tr?c/chuyên gia vi sinh/d??c s? l?m sàng n?u có th?) và hoàn toàn ch?u trách nhi?m v? quy?t ??nh c?a mình. Các th? t?c h?i ch?n và trình phê duy?t Phi?u yêu c?u s? d?ng kháng sinh s? ???c th?c hi?n s?m nh?t có th? ngay sau khi kháng sinh ?? ???c ch? ??nh.S? D?NG KH?NG SINH CHUY?NT? ???NG TI?M SANG D??NG U?NGNh?m t?ng c??ng s? d?ng kháng sinh h?p l?, gi?m h?u qu? kh?ng mong mu?n khi dùng kháng sinh, ng?n ng?a vi khu?n ?? kháng kháng sinh và gi?m chi phí y t? cho ng??i b?nh. T? D??c l?m sàng – Th?ng tin thu?c h??ng d?n s? d?ng kháng sinh chuy?n t? ???ng tiêm sang ???ng u?ng có t?i b?nh vi?n nh? sau:Tiêu chí xác ??nh ng??i b?nh có th? chuy?n kháng sinh t? ???ng tiêm sang ???ng u?ngTùy theo ??i t??ng ng??i b?nh ?? xem xét chuy?n kháng sinh t? ???ng tiêm sang ???ng u?ng cho phù h?p.Ng??i b?nh ?ang ???c s? d?ng kháng sinh ???ng tiêm trong các tr??ng h?p:???ng u?ng b? h?n ch? (n?n, tiêu ch?y n?ng, r?i lo?n nu?t, m?t ? th?c: ng?t, h?n mê, kh?ng ki?m soát ???c b?n th?n)HO?CCòn ít nh?t > 2 tri?u ch?ng: > 380C ho?c < 360C, nh?p tim > 90 nh?p/phút, nh?p th? > 20 nh?p/phút, b?ch c?u > 12.109/L ho?c < 4.109/LHO?C Tri?u ch?ng l?m sàng x?u ?i.HO?CM?t s? b?nh: viêm màng trong tim, nhi?m khu?n th?n kinh trung ??ng(viêm màng n?o, áp xe n?o), viêm m? t? bào m?t, áp xe s?u.HO?C Kh?ng có s?n thu?c ???ng u?ng.Kh?ng có tiêu chí nàoCó ít nh?t 1 tiêu chíTi?p t?c dùng kháng sinh ???ng tiêmChuy?n sang kháng sinh ???ng u?ngSinh kh? d?ng m?t s? kháng sinh có c? d?ng u?ng và tiêm (80% - 100%)Sinh kh? d?ng c?a thu?c (F) là th?ng s? bi?u th? t? l? l??ng thu?c vào ???c vòng tu?n hoàn chung ? d?ng còn ho?t tính so v?i li?u ?? dùng.Các kháng sinh ???ng u?ng có sinh kh? d?ng > 50% là có th? ch?p nh?n ???c, sinh kh? d?ng > 80% thì có th? coi kh? n?ng th?m nh?p c?a thu?c u?ng vào máu x?p x? ???ng t?nh m?ch. Nh?ng tr??ng h?p này ch? nên dùng ???ng tiêm khi kh?ng th? u?ng ???c. Sinh kh? d?ng m?t s? kháng sinh t?i b?nh vi?n có c? d?ng u?ng và tiêm (80-100%)Ofloxacin CiprofloxacinLevofloxacin Moxifloxacin FluconazoleMetronidazoleSinh kh? d?ng c?a các kháng sinh ???ng u?ng t?i b?nh vi?nNhómHo?t ch?tSinh kh? d?ng (%)Beta- lactamAmoxicilin 90Amoxicillin/Acid clavulanic90/75Cephalexin 90Cefaclor93Cefuroxime 52Cefixim 50Cefpodoxim 50Cefdinir 25Quinolone Ofloxacin>80Ciprofloxacin70Levofloxacin 99Moxifloxacin89Macrolid Azithromycin 34 - 42Clarithromycin 55Imidazol Metronodazol 100Trimethoprim/Sulfamethoxazole85D?n ch?t triazoleItraconazol 55Kháng sinh chuy?n t? ???ng tiêm sang ???ng u?ng?i?u tr? n?i ti?p/?i?u tr? ??i kháng sinh (?p d?ng cho các kháng sinh có c? ???ng tiêm và ???ng u?ng) nh?:CefuroximeMetronidazoleOfloxacinCiprofloxacinLevofloxacinMoxifloxacin?i?u tr? xu?ng thang (Chuy?n t? kháng sinh ???ng tiêm/truy?n sang kháng sinh ???ng u?ng)Kháng sinh ???ng tiêm/truy?nKháng sinh ???ng u?ngAmpicillinAmoxicillinAmpicillin/SulbactamAmoxicillin/Acid clavulanicCefazolinCephalexinCefotaxim ho?c ceftriaxonCefpodoxim ho?c cefuroximCeftazidim ho?c cefepimeCiprofloxacin ho?c levofloxacin??C ?I?M V? ?? NH?Y V?I C?C KH?NG SINH C? T?I B?NH VI?N TRUNG ??NG TH?I NGUY?N C?A M?T S? VI KHU?N VI KHU?NPenicillinCepha-losporin TH1Cephalosporin TH2Cephalosporin TH3Cepha-losporin TH4Ampicillin (TM)Ampicillin+ Sulbactam (TM)Amoxicillin (U?ng)Amoxicillin + Clavulanat (U?ng)CloxacillinPiperacillin +Tazobactam (TM)Cefazolin(TM)Cephalexin (U?ng)Cefoxitin (TM)Cefuroxim (TM)Cefaclor (U?ng)Cefuroxim axetil (U?ng)Cefotaxim (TM)Ceftizoxim (TM)Ceftriaxon(TM)Cefixim (U?ng)Cefdinir (U?ng)Cefoperazon (TM)Ceftazidim (TM)CefepimS.aureus (MSSA)12022311223222202232S.aureus (HA/CO –MRSA)00000000000000000000S.aureus (CA-MRSA)00000000000000000000Enterococcus faecalis (VSE)12110200000000000300Enterococcus faecium (VRE)00000000000000000000Streptococcus pneumonia (PSSP)3*2120211222222133233Streptococcus pneumonia (PRSP)02120311222222122233Streptococcus pneumonia (MDRSP)00000011222222122233Neisseria gonorrheae02020020223322112232Neisseria meningitides22220230323323130232Acinetobacter baumanii01000000000000000032Pseudomonas aeruginosa 00000300000000000232Klebsiella pneumoniae 02020322222211122222E.coli 3*2220222222211122122Citrobacter 00000300230322200021Bukholderia cepacia(Pseudomonas) 00000020000033300023Haemophilus sp.3*2220231223211122222Proteus sp.03000330330322230232Bacteroides fragilis02020200200032000200VI KHU?NAminosidQuinolonCarbapenemMacrolidKháng sinh khácGentamycin (TM)Tobramycin(TM)Amikacin (TM)Ciprofloxacin (TM/ U?ng)Levofloxacin (TM/U?ng)Moxifloxacin (TM/U?ng)ImipenemMeropenemClarithromycin(U?ng)Azithromycin (U?ng)Doxycyclin (U?ng)Clindamycin (TM)Metronidazol (TM/U?ng)TMP – SMX (U?ng)Cloramphenicol (TM)Colistin (TM)Vancomycin (TM)FosfomycinS.aureus (MSSA)2333*22220021012030S.aureus (HA/CO –MRSA)000000000022030023S.aureus (CA-MRSA)000000000022020010Enterococcus faecalis (VSE)000032220000033023Enterococcus faecium (VRE)000000002030003003Streptococcus pneumonia (PSSP)0003*11223*3*1103*3020Streptococcus pneumonia (PRSP)0003*11220012003020Streptococcus pneumonia (MDRSP)0003*11220023003020Neisseria gonorrheae000112330220003000Neisseria meningitides000222220030002000Acinetobacter baumanii1223*232*10030030200Pseudomonas aeruginosa3311*102*20000000101Klebsiella pneumonia221211110000032102E.coli221222220020032302Citrobacter112323110000033300Bukholderia cepacia(Pseudomonas)0003*33320030033000Haemophilus sp.333222223310032300Proteus sp.22132222000003*3002Bacteroides fragilis000002113321102000Ghi chú:1 = Kháng sinh ???c ?u tiên ch?n dùng: Thu?c có ho?t tính ? m?c ?? cao ??i v?i vi sinh v?t ph?n l?p ???c và nhi?u kh? n?ng s? có hi?u qu? l?m sàng, h?u h?t các ch?ng vi khu?n nh?y c?m v?i thu?c, có ??c ?i?m d??c ??ng h?c/ d??c l?c h?c thu?n l?i, có th?ng tin v? ?? an toàn thu?c ??y ??, và ti?m ?n nguy c? “ g?y kháng thu?c th?p”.2 = L?a ch?n thay th?: Thu?c có nhi?u l?i th? ?? ?u tiên ch?n dùng nh?ng th?p h?n so v?i nhóm 1.3 = Có th? ch?p nh?n ???c, song t?t nh?t là l?a ch?n m?t kháng sinh thay th? khác thay th?.0 = Kh?ng có ho?t tính, kh?ng có d? li?u ho?c kinh nghi?m s? d?ng thu?c còn h?n ch?. * = Có th? có hi?u qu? trong ?i?u tr? ban ??u song ???c coi nh? m?t kháng sinh ti?m ?n nguy c? “?? kháng cao”, tình tr?ng ?? kháng thu?c có th? xu?t hi?n trong/sau ?i?u tr?Các t? vi?t t?t: MSSA: T? c?u vàng nh?y c?m v?i MethicilinHA/CO MRSA: T? c?u vàng kháng Methicilin m?c ph?i t? b?nh vi?n/ kh?i phát t? c?ng ??ngCA MRSA: T? c?u vàng kháng Methicilin m?c ph?i t? c?ng ??ngVSE: C?u khu?n ru?t nh?y c?m v?i VancomycinVRE: C?u khu?n ru?t kháng VancomycinPSSP: Ph? c?u nh?y v?i PenicillinPRSP: Ph? c?u kháng v?i PenicillinMDRSP: Ph? c?u ?a kháng thu?cT?NG K?T: Kháng sinh ?u tiên l?a ch?n trong viêm màng n?o do Neisseria meningitidis là Ceftriaxon.Vancomycin ch? tác d?ng t?t v?i các vi khu?n Gram (+) và ?u tiên l?a ch?n khi nghi ng? tác nh?n là T? c?u vàng kháng Methicilin.Metronidazol ch? s? d?ng khi có tác nh?n nhi?m khu?n là vi khu?n k? khí.Ph? tác d?ng c?a Cefotaxim, Ceftizoxim và Ceftriaxon g?n t??ng t? nhau c?n nh?c thay th? thu?c.Trong các Cephalosporins có Cefoxitin có tác d?ng v?i vi khu?n k? khí và VK Gram (+) s? d?ng trong d? phòng ph?u thu?t có nguy c? nhi?m khu?n VK k? khí.Các Carbapenem tác d?ng t?t trên h?u h?t các vi khu?n tr? MRSA, VRE, m?t s? ch?ng Pseudomonas và các vi khu?n kh?ng có l?p màng peptidoglycan (Mycoplasma).T?NH TH?M C?A KH?NG SINH QUA D?CH N?O T?Y V? M?TSTTTên kháng sinhKh? n?ng th?mLi?u dùng trong viêm màng n?oD?ch n?o t?yLi?u cho màng n?o Li?u tiêm n?i t?y s?ngKh?ng viêm (%)Viêm (%)NH?M β- LACTAMPh?n nhóm Penicillin1Penicillin G154.000.000UI/4 gi?/l?n, TM?2Ampicillin1102g/4 gi?/l?n (t?nh m?ch)?3Ampicillin + sulbactam30304,5g/6 gi?/l?n (t?nh m?ch)?4Oxacilin1102g/4 gi?/l?n (t?nh m?ch)?5Nafcillin1202g/4 gi?/l?n (t?nh m?ch)?6Ticarcillin1303g/6 gi?/l?n (t?nh m?ch)?Ph?n nhóm CephalosporinCephalosporin th? h? 31Cefoperazon1102g/8 gi?/l?n (t?nh m?ch)?2Cefotaxim1103g/6 gi?/l?n (t?nh m?ch)?3Ceftizoxime1103g/6 gi?/l?n (t?nh m?ch)?4Ceftriaxon1102g/12 gi?/l?n?Cephalosporin th? h? 41Cefepim1152g/8 gi?/l?n (t?nh m?ch)?Ph?n nhóm Carbapenem1Meropenem10402g/8 gi?/l?n (t?nh m?ch)?2Aztreonam1402g/6 gi?/l?n (t?nh m?ch)?NH?M AMINOGLYCOSIDE1Amikacin1520?10-40mg/l?n/24h2Gentamycin020?5mg/l?n/24 gi? (tiêm vào khoang d??i nh?n)3Tobramycin020?5mg/l?n/24 gi? (tiêm vào khoang n?i t?y s?ng)NH?M IMIDAZOL1Metronidazol301001g/24 gi? (TM) ho?c 500mg/6 -8 gi?/l?n (u?ng)?NH?M PEPTID1Vancomycin015?20mg (tiêm vào ngoài màng c?ng) kh?ng có NaCl trong ch?t b?o qu?n2Polimycin B< 10?5mg/24 gi? x 3 ngày sau ?ó 48 gi?/l?n x 2 tu?n3Colistin25?10mg/24 gi?NH?M TETRACYCLIN1Doxycyclin2525200mg/12 gi?/l?n (TM/U?ng)?2Minocyclin5050100mg/12 gi? ho?c 200mg/24 gi? (TM, U?ng)?NH?M PHENICOL1Cloramphenicol9090500mg/6 gi?/l?n (T?nh m?ch ho?c u?ng)?NH?M KH?C1Linezonid70600mg/12 gi?/l?n?2Trimethoprim405mg/kg ho?c 300mg (u?ng)/6 gi?/l?n?3Co-trimoxazol40405 mg/kg/6 gi?/l?n (TM, U?ng)?Chú thích: **Kh? n?ng th?m vào d?ch n?o t?y: ???c th? hi?n là % t??ng quan so v?i n?ng ?? thu?c trong huy?t thanh. N?u 1 kháng sinh ???c s? d?ng ??i v?i nhi?m khu?n th?n kinh trung ??ng , li?u cho màng n?o ???c ch? ??nh c? th?. Tr??ng h?p kh?ng có li?u cho màng n?o c? th? t?c là kh? n?ng th?m vào d?ch n?o t?y c?a thu?c kh?ng th?a ?áng ?? ?i?u tr? viêm màng n?o cho các tác nh?n g?y b?nh nh?y c?m v?i thu?c.**Kh? n?ng th?m vào ???ng m?t: ???c th? hi?n d??i d?ng % t??ng quan so v?i n?ng ?? ??nh trong huy?t thanh c?a thu?c. T? l? > 100% ph?n ánh các n?ng ?? thu?c trong h? th?ng gan m?t.S? D?NG KH?NG SINH TRONG C?C TR??NG H?P NHI?M KHU?NS? D?NG KH?NG SINH TRONG ?I?U VI?M PH?I1. NGUY?N NH?N- Nguyên nh?n viêm ph?i m?c ph?i ? c?ng ??ng tùy thu?c t?ng vùng ??a l?, nh?ng Streptococcus pneumoniae là nguyên nh?n hay g?p nh?t trên th? gi?i.- Vi khu?n: S. pneumoniae, H. influenzae, M. pneumoniae, C.pneumoniae, Legionella, Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Enterobacter, Serratia spp., Proteus spp., và Acinetobacter spp., Streptococcus nhóm A, vi khu?n k? khí, Neisseria meningitides, Francisella tularensis (tularemia), C. burnetii (Q fever), và Bacillus anthracis. - Virus: Influenza virus, Parainfluenza virus, respiratory syncytial virus, Adenovirus, Human metapneumovirus, Severe acute respiratory syndrome (SARS), coronavirus khác: Human coronavirus, HCoV-229E, HCoV-OC43, Hantavirus, Avian influenza, Varicella. - N?m: Cryptococcus spp., Histoplasma capsulatum, Coccidioides spp., Aspergillus spp., Pneumocystis jirovecii.2. ?i?u tr?a) ?i?u tr? ngo?i trú: CURB65: 0-1 ?i?m- ? ng??i b?nh kh?e m?nh kh?ng ?i?u tr? kháng sinh trongvòng 3 tháng g?n ??y:+ Amoxicilin 500 mg u?ng 3 l?n/ngày. Ho?c amoxicilin 500 mg tiêm t?nh m?ch 3 l?n/ngày, n?u ng??i b?nh kh?ng u?ng ???c.+ Ho?c macrolid: Erythromycin 2 g/ngày ho?c clarithromycin 500 mg x 2 l?n/ngày+ Ho?c doxycylin 200 mg/ngày sau ?ó dùng 100 mg/ngày.- ? ng??i b?nh có b?nh ph?i h?p nh?: Suy tim, suy h? h?p, suy th?n, suy gan, b?nh ti?u ???ng, b?nh ác tính, nghi?n r??u, suy gi?m mi?n d?ch ho?c dùng thu?c ?c ch? mi?n d?ch ho?c có ?i?u tr? kháng sinh trong vòng 3 tháng g?n ??y:+ Fluoroquinolon (moxifloxacin (400mg/ngày), gemifloxacin (500 -700mg/ngày), ho?c levofloxacin (500-750mg/ngày).+ Ho?c k?t h?p m?t Beta-lactam có tác d?ng trên ph? c?u{(Amoxicilin li?u cao (1g x 3 l?n/ngày) ho?c amoxicilin-clavulanat (1g x 3 l?n/ngày), ho?c cefpodoxim (200mg 2 l?n/ngày), ho?c cefuroxim (500 mg x 2 l?n/ngày)} v?i m?t macrolid (azithromycin 500 mg/ngày trong ngày 1, ti?p theo 250/ngày trong 4 ngày ho?c clarithromycin 500mg 2 l?n/ngày) (có th? dùng doxycyclin thay th? cho macrolid).- ? khu v?c có t? l? cao (125%) ph? c?u ?? kháng v?i macrolid (MIC 16 mg/mL) ng??i b?nh kh?ng có b?nh ph?i h?p: S? d?ng phác ?? trên.- ??m b?o c?n b?ng n??c - ?i?n gi?i và th?ng b?ng ki?m - toan.b) ?i?u tr? viêm ph?i trung bình: CURB65 = 2 ?i?m- Kháng sinh:+ Amoxicilin 1g u?ng 3 l?n/ngày ph?i h?p v?i clarithromycin 500mg u?ng 2 l?n/ngày.+ Ho?c n?u ng??i b?nh kh?ng u?ng ???c: Amoxicilin 1g tiêm t?nh m?ch 3 l?n/ngày ho?c tiêm t?nh m?ch benzylpenicilin (penicilin G) 1-2 tri?u ??n v? 4 l?n/ngày k?t h?p v?i clarithromycin 500 mg tiêm t?nh m?ch 2 l?n/ngày.+ Ho?c m?t beta-lactam (cefotaxim (1g x 3 l?n/ngày), ceftriaxone (1g-2g/l?n/ngày), ho?c ampicilin-sulbactam (1,5g x 3 l?n/ngày) k?t h?p v?i macrolid ho?c m?t fluoroquinolon ?u?ng h? h?p. (Li?u dùng macrolid và quinolon tùy thu?c vào thu?c s? d?ng).+ V?i ng??i b?nh d? ?ng penicilin s? d?ng m?t fluoroquinolon ???ng h? h?p và m?t aztreonam. (Li?u dùng macrolid và quinolon tùy thu?c vàothu?c s? d?ng).+ V?i tr??ng h?p nghi do Pseudomonas: S? d?ng kháng sinh v?a có tác d?ng v?i ph? c?u và Pseudomonas: Các beta-lactam nh? piperacilin-tazobactam (4,5g x 3 l?n/ngày), cefepim (1g x 3 l?n/ngày), imipenem (1g x 3 l?n/ngày), ho?c meropenem (1g x 3 l?n/ngày) k?t h?p v?i: Ho?c ciprofloxacin (400mg) ho?c levofloxacin (750 mg).Ho?c m?t aminoglycosid (li?u aminoglycosid ph? thu?c vào thu?c s? d?ng) và azithromycin (0,5g/ngày). Ho?c v?i m?t aminoglycosid và m?t fluoroquinolon có tác d?ng v?i ph? c?u (v?i ng??i b?nh b?nh d? ?ng penicilin thay kháng sinh nhóm betalactam b?ng nhóm aztreonam) (Li?u dùng các thu?c ph? thu?c vào thu?c ???c l?a ch?n).+ V?i tr??ng h?p nghi do t? c?u vàng kháng methicilin xem xét thêm vancomycin (1g m?i 12h) ho?c linezolid (600mg/12 gi?).- ??m b?o c?n b?ng n??c - ?i?n gi?i và th?ng b?ng ki?m - toan.- Dùng thu?c h? s?t khi nhi?t ?? > 38,50C.c) ?i?u tr? viêm ph?i n?ng: CURB65 = 3-5 ?i?m- Kháng sinh+ Amoxicilin-clavulanat 1-2g tiêm t?nh m?ch 3 l?n/ngày ph?i h?p v?i clarithromycin 500 mg tiêm t?nh m?ch 2 l?n/ngày.+ Ho?c benzylpenicilin (penicilin G) 1- 2g tiêm t?nh m?ch 4 l?n/ngày k?th?p v?i levofloxacin 500 mg ???ng t?nh m?ch 2 l?n/ngày ho?c ciprofloxacin400 mg ???ng t?nh m?ch 2 l?n/ngày.+ Ho?c cefuroxim 1,5g ???ng t?nh m?ch 3 l?n/ngày ho?c cefotaxim 1g ???ng t?nh m?ch 3 l?n/ngày ho?c ceftriaxon 2 g ???ng t?nh m?ch li?u duy nh?t k?t h?p v?i clarithromycin 500 mg ???ng t?nh m?ch 2 l?n/ngày.+ N?u nghi ng? Legionella xem xét b? sung levofloxacin (750mg/ngày)+ V?i ng??i b?nh d? ?ng penicilin s? d?ng m?t fluoroquinolon ???ng h? h?p và m?t aztreonam (li?u dùng tùy thu?c thu?c s? d?ng)+ V?i tr??ng h?p nghi do Pseudomonas: S? d?ng kháng sinh v?a có tác d?ng v?i ph? c?u và Pseudomonas: Beta-lactam (piperacilin- tazobactam (4,5g x 3l?n/ngày), cefepim (1g x 3l?n/ngày), imipenem (1g x 3l?n/ngày), ho?c meropenem (1g x 3l?n/ngày), k?t h?p v?i:Ho?c ciprofloxacin (400mg) ho?c levofloxacin (750 mg). Ho?c m?t aminoglycosid và azithromycin (0,5g/ngày).Ho?c v?i m?t aminoglycosid và m?t fluoroquinolon có tác d?ng v?i ph?c?u (v?i ng??i b?nh d? ?ng penicilin thay kháng sinh nhóm betalactam b?ng nhóm aztreonam ) (Li?u dùng các thu?c ph? thu?c vào thu?c ???c l?a ch?n).+ V?i tr??ng h?p nghi do t? c?u vàng kháng methicilin xem xét thêm vancomycin (1g/12 gi?) ho?c linezolid (600mg/12 gi?).- Th? oxy, th?ng khí nh?n t?o n?u c?n, ??m b?o huy?t ??ng, ?i?u tr? cácbi?n ch?ng n?u có.d) ?i?u tr? m?t s? viêm ph?i ??c bi?t (Phác ?? ?i?u tr? cho ng??i b?nhng??ib?nh n?ng kho?ng 60 kg)- Viêm ph?i do Pseudomonas aeruginosa:+ Ceftazidim 2g x 3l?n/ngày + gentamicin ho?c tobramycin ho?c amikacin v?i li?u thích h?p.+ Li?u pháp thay th?: Ciprofloxacin 500 mg x 2 l?n/ngày + piperacilin 4g x 3 l?n/ngày + gentamicin ho?c tobramycin ho?c amikacin v?i li?u thích h?p.- Viêm ph?i do Legionella:+ Clarithromycin 0,5g x 2 l?n/ngày ± rifampicin 0,6g x 1- 2l?n/ngày x 14–21 ngày.+ Ho?c fluoroquinolon (ciprofloxacin, ofloxacin, levofloxacin, moxifloxacin).- Viêm ph?i do t? c?u vàng:+ T? c?u vàng nh?y c?m v?i methicilin: Oxacilin 1g x 2 l?n /ngày ±rifampicin 0,6g x 1- 2 l?n/ngày.+ Viêm ph?i do t? c?u vàng kháng v?i methicilin: Vancomycin 1g x 2 l?n/ngày.- Viêm ph?i do virus cúm:+ ?i?u tr? tri?u ch?ng là chính: H? s?t, gi?m ?au.+ Oseltamivir.+ Dùng kháng sinh khi có bi?u hi?n b?i nhi?m vi khu?n.- M?t s? viêm ph?i khác:+ Do n?m: Dùng m?t s? thu?c ch?ng n?m nh?: Amphotericin B, itraconazol.+ Pneumocystis carinii: Co-trimoxazol. Trong tr??ng h?p suy h? h?p:Prednisolon (u?ng ho?c t?nh m?ch).+ Do amíp: Metronidazol.S? D?NG KH?NG SINH TRONG VI?M PH? QU?N1.C?n nguyên vi sinh- Các c?n nguyên th??ng g?p nh?t g?y viêm ph? qu?n c?p là virus: influenza A và B, parainfluenza, corona virus (type 1-3), rhino virus, virus h?p bào h? h?p (respiratory syncytial virus), và metapneumo virus ? ng??i; các vi khu?n ?i?n hình: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis; vi khu?n kh?ng ?i?n hình: Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae. Trong ?ó, M. pneumoniae và C. pneumonia th??ng liên quan ??n viêm ph? qu?n c?p ? ng??i tr??c ?ó hoàn toàn kh?e m?nh (M?c ?? A).2. ?i?u tr? b?ng kháng sinha) Kháng sinh cho viêm ph? qu?n c?p- H?u h?t các tr??ng h?p viêm ph? qu?n c?p kh?ng c?n dùng kháng sinh.- Ch? dùng kháng sinh cho nh?ng tr??ng h?p: (1) c?i thi?n l?m sàng ch?m, ho?c kh?ng c?i thi?n; (2) ho kh?c ??m m?, ??m màu vàng, ho?c màu xanh, (3) ng??i b?nh có kèm b?nh tim, ph?i, th?n, gan, th?n kinh c?, suy gi?m mi?n d?ch; (4) ng??i b?nh > 65 tu?i có ho c?p tính kèm thêm 2 ho?c nhi?u h?n các d?u hi?u sau; ho?c ng??i b?nh trên 80 tu?i kèm thêm 1 ho?c nhi?u h?n các d?u hi?u sau: nh?p vi?n trong 1 n?m tr??c; có ?ái tháo ???ng typ 1 ho?c typ 2; ti?n s? suy tim sung huy?t; hi?n ?ang dùng corticoid u?ng.- Thi?u b?ng ch?ng v? hi?u qu? c?a ?i?u tr? kháng sinh th??ng quy choviêm ph? qu?n c?p.b) L?a ch?n kháng sinh nào cho các tr??ng h?p viêm ph? qu?n c?p- Nên ch?n kháng sinh nhóm macrolid, ho?c doxycyclin cho nh?ngtr??ng h?p viêm ph? qu?n c?p ? ng??i tr??c ?ó hoàn toàn kh?e m?nh; kháng sinh nhóm beta-lactam ph?i h?p v?i ch?t ?c ch? beta-lactamase ho?c nhóm quinolon nên ???c l?a ch?n ban ??u trong ?i?u tr? các tr??ng h?p viêm ph? qu?n c?p có ti?n s? dùng kháng sinh trong vòng 3 tháng g?n ??y, ho?c viêm ph? qu?n c?p ? ng??i có tu?i cao, có b?nh m?n tính kèm theo.- Khi h??ng t?i c?n nguyên Mycoplasma pneumoniae ho?cChlamydophila pneumoniae:+ Ng??i b?nh ??i khi có viêm ph? qu?n c?p do M. pneumoniae ho?c C.pneumoniae. H??ng t?i ch?n ?oán nh?ng c?n nguyên này khi ng??i b?nh có ho kéo dài và tri?u ch?ng ???ng h? h?p trên ?i?n hình. Tuy nhiên, ?i?m h?n ch? là thi?u các ph??ng ti?n ?? ch?n ?oán th??ng quy.+ C? hai tác nh?n này ??u nh?y c?m v?i tetracyclin, macrolid, và fluoroquinolon. Trong th?c hành l?m sàng, các kháng sinh này th??ng ch? ???c khuy?n cáo ?i?u tr? theo kinh nghi?m khi có nh?ng v? d?ch bùng phát.+ Influenza virus: Kh?ng có thu?c ?i?u tr? ??c hi?u, trong tr??ng h?pn?ng có th? dùng các thu?c ?c ch? neuraminidase (oseltamivir ho?c zanamivir). ?? ??t hi?u qu? t?i ?u, thu?c nên ???c dùng ngay trong vòng 48 gi? k? t? khi b?t ??u có tri?u ch?ng.+ Th?i gian dùng kháng sinh: th??ng 7-10 ngày.S? D?NG KH?NG SINH TRONG ?I?U TR? NHI?M KHU?N HUY?T V? S?C NHI?M KHU?N1. NGUY?N NH?N- Nhi?m khu?n huy?t do vi khu?n x?m nh?p tr?c ti?p vào máu ho?c t? các ? nhi?m khu?n ? m? và c? quan nh?: da, m? m?m, c?, x??ng kh?p, h? h?p, tiêu hóa…- Các vi khu?n th??ng g?y nhi?m khu?n huy?t+ M?t s? vi khu?n Gram-?m g?y nhi?m khu?n huy?t th??ng g?p: Vi khu?n Gram-?m ?u?ng ru?t h? Enterobacteriacae: bao g?m Salmonella, Escherichia coli, Klebsiella, Serratia, và các vi khu?n Enterobacter…; Pseudomonas aeruginosa; Burkholderia pseudomallei. + M?t s? vi khu?n Gram-d??ng g?y b?nh th??ng g?p: Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Streptococcus suis…+ Các vi khu?n k? khí th??ng g?p: Clostridium perfringens và Bacteroides fragilis.2.?i?u tr? kháng sinh2.1. Nguyên t?c- ?i?u tr? s?m ngay trong gi? ??u khi ngh? ??n nhi?m khu?n huy?t và s?c nhi?m khu?n sau khi ?? c?y máu. - S? d?ng li?u pháp kinh nghi?m theo chi?n l??c xu?ng thang, kháng sinhph? r?ng bao ph? ???c tác nh?n g?y b?nh (ph?i h?p kháng sinh n?u c?n), kháng sinh th?m t?t vào t? ch?c b? b?nh và s? d?ng kháng sinh theo kháng sinh ?? theo h??ng kháng sinh ph? h?p nh?y c?m v?i vi khu?n g?y b?nh.- ?u tiên s? d?ng kháng sinh ???ng t?nh m?ch.2.2. Li?u pháp kháng sinh theo kinh nghi?ma) ??i v?i các ng??i b?nhng??i b?nh ch?a xác ??nh ???c ? nhi?m khu?n tr??c?ó trên l?m sàng và kh?ng có nguy c? nhi?m khu?n b?nh vi?n- V?i ng??i b?nh có ?áp ?ng mi?n d?ch bình th??ng: Tùy thu?c vào th?ng tin vi khu?n và nh?y c?m kháng sinh tùy t?ng ??n v? có th? l?a ch?n sau ??y+ S? d?ng kháng sinh ph? r?ng ???ng t?nh m?ch s?m ngay trong gi? ??u:Ph?i h?p m?t kháng sinh nhóm penicilin ph? r?ng (piperacilin-tazobactam) ho?ccephalosporin th? h? ba (ceftriaxon, cefotaxim, ceftazidim, cefoperazol...) ho?cth? h? b?n (cefepim, cefpirom) ph?i h?p v?i m?t kháng sinh nhóm quinolon(ciprofloxacin, levofloxacin ho?c moxifloxacin) ho?c v?i m?t kháng sinh nhómaminoglycosid (amikacin, neltimicin...)+ N?u nghi ng? tác nh?n g?y b?nh là S. aureus (t? c?u vàng), c?n nh?c s? d?ng các kháng sinh ch?ng t? c?u nh? oxacilin, cloxacilin, cefazolin (khi nghi ng? nhi?m t? c?u vàng nh?y methicilin, MSSA) ho?c vancomycin, teicoplanin ho?c daptomycin (??i v?i tr??ng h?p nghi nhi?m t? c?u kháng methicilin, MRSA).+ N?u nghi ng? tác nh?n g?y b?nh là vi khu?n k? khí, c?n nh?c s? d?ng metronidazol.- V?i các ng??i b?nhng??i b?nh có gi?m b?ch c?u h?t, suy gi?m mi?n d?ch.+ C?n dùng kháng sinh ph? r?ng ???ng t?nh m?ch n?u s? l??ng b?ch c?u h?t < 0,5 x 109/L ho?c d? ?oán s? gi?m < 0,5 x 109/L ? các ng??i b?nh có s? l??ng b?ch c?u h?t < 1 x 109/L.+ Ph?i h?p m?t kháng sinh nhóm carbapenem (ertapenem, imipenemcilastatin, doripenem, meropenem) ho?c kháng sinh nhóm penicilin ph? r?ng (piperacilin-tazobactam) v?i m?t kháng sinh nhóm quinolon (ciprofloxacin, levofloxacin ho?c moxifloxacin) ho?c v?i m?t kháng sinh nhóm aminoglycosid (amikacin, neltimicin).+ N?u ng??i b?nh v?n s?t kéo dài t?i 96 gi? khi ?? dùng li?u pháp kháng sinh kinh nghi?m ban ??u, c?n tìm ki?m các nguyên nh?n nhi?m khu?n b?nh vi?n và c?n nh?c b? sung thu?c kháng n?m phù h?p.b) ??i v?i các ng??i b?nhng??i b?nh ch?a xác ??nh ???c ? nhi?m khu?n kh?i ?i?m nh?ng có y?u t? nguy c? nhi?m khu?n b?nh vi?n - C?n d?a vào th?ng tin vi khu?n h?c và nh?y c?m kháng sinh c?a t?ng b?nh vi?n ?? l?a ch?n kháng sinh kinh nghi?m cho phù h?p: + Có th? ph?i h?p m?t kháng sinh có tác d?ng ch?ng P. aeruginosa nhóm carbapenem (imipenem-cilastatin, doripenem, meropenem) ho?c kháng sinh nhóm penicilin ph? r?ng nh? piperacilin-tazobactam v?i m?t kháng sinh nhóm quinolon (ciprofloxacin, levofloxacin ho?c moxifloxacin) ho?c v?i m?t kháng sinh nhóm aminoglycosid (amikacin, neltimicin) ho?c v?i fosfomycin. Chú ? c?n ch?nh li?u các kháng sinh theo ?? thanh th?i creatinin.+ N?u nghi ng? tác nh?n g?y b?nh là S. aureus (t? c?u vàng) kháng methicilin (MRSA), c?n c?n nh?c s? d?ng thêm vancomycin, teicoplanin ho?c daptomycin. + N?u nghi ng? tác nh?n vi khu?n Gram-?m ?a kháng (kháng carbapenem): Ph?i h?p kháng sinh nhóm carbapenem có tác d?ng ch?ng A. baumanii và/ho?c kháng sinh nhóm penicilin ph? r?ng ph?i h?p v?i các ch?t ?c ch? beta lactamase (piperacilin-tazobactam ho?c ampicilin-sulbactam) v?i colistin ?? t?ng tác d?ng hi?p ??ng.c) ??i v?i các ng??i b?nhng??i b?nh có ? nhi?m khu?n ch? ?i?m- Khi ch?a xác ??nh ???c c?n nguyên g?y b?nh, c?n s? d?ng kháng sinhtheo kinh nghi?m. Khi có k?t qu? nu?i c?y, chuy?n dùng kháng sinh ph? h?pnh?y c?m v?i vi khu?n g?y b?nh khi có k?t qu? c?y vi khu?n và kháng sinh ??.C?n ch?nh li?u kháng sinh theo ?? thanh th?i creatinin ? các ng??ib?nh có suy th?n.- Nhi?m khu?n ???ng m?t hay tiêu hóa:+ Nhi?m khu?n gan m?t: K. pneumoniae là vi khu?n chính g?y nhi?mkhu?n huy?t và áp xe gan ? Vi?t Nam. S? d?ng kháng sinh nhóm cepalosporinth? h? 3 ho?c 4, ho?c carbapenem (n?u ng??i b?nh có nguy c? nhi?m vi khu?n sinh beta-lactamase ph? r?ng – ESBL) ph?i h?p v?i m?t kháng sinh nhóm aminoglycosid (amikacin, neltimicin) ho?c metronidazol khi nghi ng? vi khu?n k? khí.+ Nhi?m khu?n ?ng tiêu hóa: S? d?ng kháng sinh nhóm cepalosporin th?h? 3 ho?c 4, ho?c carbapenem ho?c quinolon (ciprofloxacin) ph?i h?p v?imetronidazol (khi nghi ng? vi khu?n k? khí).- Nhi?m khu?n ???ng h? h?p:+ Xem thêm bài Viêm ph?i m?c ph?i ? c?ng ??ng và Viêm ph?i liên quan??n th? máy.- Nhi?m khu?n tim m?ch: Xem thêm bài Viêm n?i t?m m?c nhi?m khu?n.N?u nghi ng? tác nh?n g?y b?nh là S. aureus (t? c?u vàng), c?n nh?c s? d?ngcác kháng sinh ch?ng t? c?u nh? oxacilin, cloxacilin, cefazolin (??i v?i t? c?uvàng nh?y methicilin, MSSA) ho?c vancomycin, teicoplanin, daptomycin (??iv?i tr??ng h?p t? c?u kháng methicilin, MRSA) ???ng t?nh m?ch.- Nhi?m khu?n liên quan ??n các d?ng c? m?ch máu: Xem thêm ph?nnhi?m khu?n có y?u t? nguy c? nhi?m khu?n b?nh vi?n. N?u nghi ng? do t? c?uvàng kháng methicilin (MRSA), c?n dùng vancomycin, linezolid, teicoplaninho?c daptomycin.- Nhi?m khu?n sinh d?c ? n? gi?i: Dùng ceftriaxon t?nh m?ch 1gam hàngngày ph?i h?p v?i azithromycin t?nh m?ch 500mg hàng ngày và metronidazol1g/ngày. N?u nghi ng? có liên quan ??n nhi?m khu?n b?nh vi?n dùng khángsinh nhóm carbapenem (imipenem-cilastatin, meropenem) ho?c piperacilintazobactam ph?i h?p v?i azithromycin và metronidazol, n?u nghi ng? do vi khu?n ?a kháng thu?c ph?i h?p colistin.- Nhi?m khu?n da: Tham kh?o ph?n s? d?ng kháng sinh cho nhi?m khu?n da và m? m?m. N?u nghi ng? tác nh?n g?y b?nh là S. aureus (t? c?u vàng), c?n nh?c s? d?ng các kháng sinh ch?ng t? c?u nh? oxacilin, cloxacilin, cefazolin (??i v?i t? c?u vàng nh?y methicilin, MSSA) ho?c vancomycin, teicoplanin ho?c daptomycin (??i v?i tr??ng h?p t? c?u kháng methicilin, MRSA). ??i nh?ng ng??i b?nh t?n th??ng da (ví d? do b?ng), c?n c?n nh?c nguy c? nhi?m khu?n b?nh vi?n và s? d?ng các kháng sinh có tác d?ng di?t P.aeruginosa.2.3. L?a ch?n kháng sinh d?a theo th?ng tin vi khu?n g?y b?nhKháng sinh ???c l?a ch?n d?a trên th?ng tin v? vi khu?n g?y b?nh ???c th? hi?n trong B?ng II.10.S? D?NG KH?NG SINH TRONG NHI?M KHU?N DA V? M? M?MNH?T1. NGUY?N NH?N- Nguyên nh?n g?y b?nh là t? c?u vàng (S. aureus). Bình th??ng vi khu?n này s?ng k? sinh trên da nh?t là các nang l?ng ? các n?p g?p nh? r?nh m?i má, r?nh liên m?ng… ho?c các h?c t? nhiên nh? l? m?i. Khi các nang l?ng b? t?n th??ng k?t h?p v?i nh?ng ?i?u ki?n thu?n l?i nh? tình tr?ng mi?n d?ch kém, suy dinh d??ng, ng??i b?nh m?c b?nh ti?u ???ng… vi khu?n phát tri?n và g?y b?nh.2. ?I?U TR? B?NG KH?NG SINH- V? sinh cá nh?n: R?a tay th??ng xuyên tránh t? l?y nhi?m ra các vùng da khác b?ng xà phòng Lifebuoy, Septivon…- ? giai ?o?n s?m ch?a có m?: Tránh n?n, kích thích vào t?n th??ng.- Giai ?o?n có m? c?n ph?u thu?t r?ch r?ng làm s?ch t?n th??ng.- C?n k?t h?p ?i?u tr? t?i ch? và kháng sinh toàn th?n.- Dung d?ch sát khu?n: Sát khu?n ngày 2- 4 l?n trong th?i gian 10 -15 ngày. Có th? dùng m?t trong các dung d?ch sát khu?n sau:+ Povidon-iodin 10%.+ Hexamidin 0,1%.+ Chlorhexidin 4%.- Thu?c kháng sinh b?i t?i ch?: B?i thu?c lên t?n th??ng sau khi sát khu?n, th?i gian ?i?u tr? t? 7-10 ngày. Dùng m?t trong các thu?c sau: + Kem ho?c m? acid fucidic 2%, b?i 1- 2 l?n ngày.+ M? Neomycin, b?i 2- 3 l?n/ngày.+ Kem Silver sulfadiazin 1%, b?i 1-2 l?n/ngày.+ M? mupirocin 2% b?i 3 l?n/ngày.+ Erythromycin 1-2 l?n/ngày.+ Clindamycin 1-2 l?n/ngày.- Kháng sinh toàn th?n b?ng m?t trong các kháng sinh sau:+ Penicilin M (cloxacilin) 2g/ngày.+ Amoxicilin-clavulanat:Tr? em 80 mg/kg/ngày chia 3 l?n.Ng??i l?n 1,5-2 g/ngày chia 2 l?n.+ Roxithromycin viên 150mg:Tr? em 5-8 mg/kg/ngày chia 2 l?n.Ng??i l?n 2 viên/ngày chia 2 l?n.+ Azithromycin 500 mg ngày ??u tiên, sau ?ó 250 mg/ngày x 4 ngày.+ Pristinamycin:Tr? em 50 mg/kg/ngày, chia 2 l?n.Ng??i l?n 2-3 g/ngày, chia 2 l?n.+ Acid fucidic viên 250 mg.Tr? em li?u 30-50 mg/kg/ngày, chia 2 l?n.Ng??i l?n 1-1,5 g/ngày, chia 2 l?n.+ Th?i gian ?i?u tr? t? 7- 10 ngày.VI?M NANG L?NG1. NGUY?N NH?Na) Nguyên nh?n: Ch? y?u là t? c?u vàng (S. aureus) và tr?c khu?n m? xanh (P. aeruginosa). Ngoài ra còn có th? do các nguyên nh?n khác nh?:- N?m: Trichophyton rubrum ho?c Malassezia filliculitis (Pityrosporum filliculitis).- Virus: Herpes simplex th??ng g?y viêm nang l?ng vùng quanh mi?ng.- Viêm nang l?ng kh?ng do vi khu?n:+ Pseudo-follicititis hay g?p ? vùng c?m do c?o r?u g?y hiên t??ng l?ng ch?c th?t.+ Viêm nang l?ng t?ng b?ch c?u ái toan th??ng g?p ? nh?ng ng??i suy gi?m mi?n d?ch.+ Viêm nang l?ng Decanvans hay g?p vùng da ??u g?y r?ng tóc v?nh vi?n.+ Viêm nang l?ng ? nh?ng ng??i c?ng nh?n ti?p xúc v?i d?u m? nh? th? l?c d?u, th? máy, c?ng nh?n x?ng d?u…2. ?I?U TR?a) Lo?i b? các y?u t? thu?n l?i.b) V? sinh cá nh?n: r?a tay th??ng xuyên tránh t? l?y nhi?m ra các vùng da khác b?ng xà phòng Lifebouy, Septivon…c) Tránh cào g?i, kích thích vào t?n th??ng.d) ??i v?i nh?ng tr??ng h?p nh?, ch? c?n dùng dung d?ch sát khu?n k?t h?p v?ikháng sinh b?i t?i ch?.- Dung d?ch sát khu?n: có th? dùng m?t trong các dung d?ch sát khu?n sau:+ Povidon-iodin 10%.+ Hexamidin 0,1%.+ Chlorhexidin 4%.Sát khu?n ngày 2- 4 l?n trong th?i gian 10 -15 ngày.- Thu?c kháng sinh b?i t?i ch?: dùng m?t trong các thu?c sau:+ Kem ho?c m? acid fucidic 2%, b?i 1- 2 l?n/ ngày.166+ M? Neomycin, b?i 2- 3 l?n/ngày.+ Kem Silver sulfadiazine 1%, b?i 1-2 l?n/ngày.+ M? mupirocin 2% b?i 3 l?n/ngày.+ Erythromycin 1-2 l?n/ngày.+ Clindamycin 1-2 l?n/ngày.B?i thu?c lên t?n th??ng sau khi sát khu?n, th?i gian ?i?u tr? t? 7-10 ngày.e) Tr??ng h?p n?ng c?n ph?i h?p ?i?u tr? t?i ch? k?t h?p v?i toàn th?n b?ng m?t trong các kháng sinh sau:- Penicilin M (cloxacilin) 2g/ngày.- Amoxicilin-clavulanat:+ Tr? em 80mg/kg/ngày chia 3 l?n.+ Ng??i l?n 1,5-2 g/ngày chia 2 l?n.- Roxithromycin viên 150mg:+ Tr? em 5-8mg/kg/ngày chia 2 l?n.+ Ng??i l?n 2 viên/ngày chia 2 l?n.- Azithromycin 500mg ngày ??u tiên sau ?ó 250mg/ngày x 4 ngày.- Pristinamycin:+ Tr? em 50mg/kg/ngày chia 2 l?n.+ Ng??i l?n 2-3g/ngày chia 2 l?n.- Acid fucidic viên 250mg:+ Tr? em li?u 30-50mg/kg/ngày chia 2 l?n.+ Ng??i l?n 1-1,5 g/ngày chia 2 l?n.- Th?i gian ?i?u tr? t? 7- 10 ngày. VI?M M? B?O1. NGUY?N NH?N- Nguyên nh?n g?y b?nh th??ng do liên c?u nhóm A. T? c?u vàng có th? g?y viêm m? bào ??n thu?n hay k?t h?p v?i liên c?u.- M?t s? vi khu?n khác c?ng có th? là nguyên nh?n g?y b?nh nh S. pneumoniae, H. influenzae. Viêm m? t? bào do A. hydrophilia có th? l?y nhi?m t? n??c ho?c ??t. P. aeruginosa, Camylobacter, V. alginolyticus, P. multocida c?ng ?? ???c báo cáo là nguyên nh?n g?y b?nh nh?ng r?t hi?m g?p.2. ?I?U TR?a) C?n ch? ??nh kháng sinh s?m, ?úng và ?? li?u b?ng ???ng tiêm b?p ho?c t?nh m?ch ??i v?i các tr??ng h?p n?ng nh?t là nghi ng? có nhi?m khu?n huy?t, viêm kh?p, viêm c?n c?. Kháng sinh ???ng u?ng có th? dùng ??i v?i nh?ng tr??ng h?p nh?. Có th? ch?n m?t trong s? các phác ?? kháng sinh sau:- Penicilin G viên 1 tri?u ??n v?:+ Tr? em 100 000 UI/kg/ngày.+ Ng??i l?n 3-4 tri?u ??n v?/ngày.+ Tiêm t?nh m?ch m?i 6 gi? ??i v?i nh?ng tr??ng h?p n?ng. Th?i gian ?i?u tr? ít nh?t là 10 ngày.- Amoxicilin-clavulanat:+ Tr? em 80mg/kg/ngày chia ba l?n.+ Ng??i l?n 1,5-2 g amoxicilin m?i ngày chia ba l?n.+ Th?i gian ?i?u tr? ít nh?t là 10 ngày.- Ceftriaxon:+ Ng??i l?n và tr? trên 12 tu?i: 1-2g x 1 l?n/ngày, tr??ng h?p n?ng có th? t?ng ??n 4g/l?n/ngày.+ Tr? d??i 12 tu?i: 20-80mg/kg x 1 l?n/ngày.+ Tiêm TM ch?m (hoà 1g v?i 10mL n??c c?t) hay truy?n TM (hoà 2g trong 40mL dung d?ch kh?ng ch?a Ca nh? NaCl 0.9% hay Dextrose 5%).+ Th?i gian ?i?u tr? ít nh?t là 10 ngày.- Roxithromycin viên 150mg:+ Tr? em 5-8mg/kg/ngày chia 2 l?n.+ Ng??i l?n 2 viên/ngày chia 2 l?n.+ Th?i gian ?i?u tr? ít nh?t là 10 ngày.b) Tr??ng h?p có viêm t?c t?nh m?ch, c?n k?t h?p v?i thu?c ch?ng ??ng. Ngoài kháng sinh toàn th?n, c?n tích c?c n?ng cao th? tr?ng, c?n b?ng n??c, ?i?n gi?i…c) Tr??ng h?p tái phát có th? dùng penicilin t? 500mg ??n 2g/ ngày trong th?igian l?u h?n ?? phòng tái phát.S? D?NG KH?NG SINH TRONG NHI?M KHU?N TI?T NI?UVI?M B? TH?N C?P1. NGUY?N NH?Na) Vi khu?n g?y b?nh:- Vi khu?n Gram-?m: th??ng g?p nh?t là E. coli (70- 80%), Klebsiella, Proteus mirabilis, Enterobacter...- Vi khu?n Gram-d??ng: ?t g?p d??i 10%: Enterococcus, Staphylococcus...2. ?I?U TR? KH?NG SINHa) Kháng sinh ???ng u?ng- M?t trong nh?ng thu?c kháng sinh ???c l?a ch?n ??u tiên ??i v?i VTBT kh?ng bi?n ch?ng trong 7 – 14 ngày b?ng ???ng u?ng n?u tri?u ch?ng kh?ng n?ng:+ Amoxicilin: 500 mg x 3 l?n/ngày, t?i ?a 6g/ngày.+ Amoxicilin-clavulanat: 500/62,5 mg x 3 viên/ ngày, chia 3 l?n.+ Cephalosporin (th? h? 2, th? h? 3): Cefuroxim 250mg x 2 viên/ ngày, chia 2 l?n cách nhau 12h.+ Trimethoprim – sulfamethoxazol: 80/400 mg x 4 viên chia 2 l?n cách nhau 12 h.+ Fluoroquinolon: nhóm này c?n l?u ? kh?ng s? d?ng cho ph? n? có thai và ?ang cho con bú, kh?ng s? d?ng cho tr? em < 15 tu?i, c?n gi?m li?u ? ng??i b?nh suy th?n. Th?n tr?ng v?i ng??i b?nh suy gan:Ciprofloxacin 250mg – 500 mg x 2 viên, chia 2 l?n ho?cNorfloxacin 400mg x 2 viên chia 2 l?n ho?cOfloxacin 200mg x 2 viên chia 2 l?n.- K?t h?p gi?m ?au ch?ng co th?t: drotaverin, hyoscin, metamizol..- U?ng nhi?u n??c ho?c truy?n d?ch ?? ?? ??m b?o l??ng n??c ti?u nhi?u ≥ 1500-2000 ml/24h.- N?u tình tr?ng l?m sàng kh?ng ti?n tri?n t?t (h?i ch?ng nhi?m khu?n r?, v?n s?t, ti?u ??c, ?au, m?t n??c...…) nên chuy?n vào ?i?u tr? n?i trú ho?c lên tuy?n trên.b) Kháng sinh ???ng tiêm:- Amoxicilin ho?c ampicilin 1 g x 4 l?/ ngày chia 4 l?n tiêm t?nh m?ch x 10 – 14 ngày.- Ho?c amoxicilin-clavulanat 875/125 mg x 2 l?n/ngày tiêm TM.- Ho?c ampicilin-sulbactam 1500 mg x 4 l?n/ ngày tiêm TM.- Ho?c cephalosporin (th? h? 2, th? h? 3): 10 – 14 ngày+ Cefuroxim 750 mg x 3 l?n/ngày tiêm TM.+ Ho?c cefotaxim 1g x 3 l?n/ ngày tiêm TM.+ Ho?c ceftriaxon 1g – 2g /l?n/ ngày tiêm TM.+ Ho?c cefoperazon 1-2g x 2 l?n/ngày tiêm TM.Ho?c:- Imipenem 250 – 500 mg x 4 – 3 l?n/ngày.- Ho?c meropenem 500 mg x 3 l?n/ngày. Ho?c ertapenem 1000 mg x 1 l?n/ngày.Ho?c:- Fluoroquinolon:+ Ciprofloxacin 200 mg – 400 mg x 2 l?n/ngày.+ Ho?c levofloxacin 250 mg –750 mg x 1 l?n/ngày.??i v?i fluoroquinolon, có th? truy?n 3 ngày, sau ?ó chuy?n sang ???ng u?ng ti?p.C?n l?u ?: Thu?c có th? g?y ra r?i lo?n tiêu hóa nh? n?n, bu?n n?n và kh?ng ???c dùng cho ph? n? có thai, tr? em d??i 15 tu?i.- K?t h?p v?i 1 thu?c trong các thu?c trên v?i aminoglycosid tiêm t?nh m?ch (TM) ho?c tiêm b?p (TB): Gentamicin ho?c tobramicin 3 – 5 mg/kg/24h. Amikacin 15 mg/kg/24 gi?. Th?n tr?ng v?i ng??i già, c?n gi?m 1/2 li?u ? ng??i suy th?n có m?c l?c c?u th?n d??i 30ml/ph.- N?u c?y n??c ti?u có tr?c khu?n Gram-?m (-): Cephalosporin th? h? 3 ho?c fluoroquinolon.- N?u c?y n??c ti?u có vi khu?n Gram-d??ng (+): Amoxicilin/ampcilin 1g x 6 l?n/ngày tiêm TM. Có th? k?t h?p v?i nhóm aminoglycosid ?? ng?n ch?n nguy c? nhi?m vi khu?n ???ng ru?t trong khi ch? ??i k?t qu? c?y máu, n??c ti?u và có kháng sinh ??.- N?u kh?ng có bi?n ch?ng, h?t s?t, t? ngày th? 10 ??n ngày th? 14 chuy?n sang kháng sinh ???ng u?ng. Kháng sinh duy trì trong 3 tu?n k? c? khi di?n bi?n l?m sàng ?? ???c c?i thi?n nhanh chóng. C?n c?y n??c ti?u ki?m tra l?i sau 1 tu?n ng?ng thu?c.- N?u v?n s?t, vi khu?n ni?u t?n t?i 48 gi? ??n 72 gi?, ho?c ti?p t?c có d?u hi?u nhi?m khu?n sau 3 ngày ?i?u tr?, c?n tìm ki?m t?c ngh?n, ? nhi?m khu?n lan r?ng ho?c hình thành ? áp xe th?n. Siêu ?m, ch?p c?t l?p (CT) th?n có th? phát hi?n ???c v? trí t?c ngh?n và ? áp xe quanh th?n ?? có ch? ??nh ngo?i khoa d?n l?u.S?I TH?N TI?T NI?U NHI?M TR?NG1. C?N NGUY?N VI SINH Nhi?m khu?n ti?t ni?u do các vi khu?n ti?t ra men Urease làm ph?n hu? ure t?o thành amoniac, amoniac b? ph?n hu? s? g?y ki?m hoá n??c ti?u t? ?ó d? t?o thành s?i (s?i Struvit).2. ?I?U TR?2.1. ?i?u tr? tri?u ch?ng bao g?m:- H? s?t: Paracetamol 500mg x 1-2 viên/ l?n khi s?t cao > 380C. Th?n tr?ng có th? g?y suy gan c?p do thu?c.- ?i?u tr? nhi?m khu?n ti?t ni?u (ti?u bu?t, r?t, có th? ??c): Kháng sinh u?ng:+ Trimethoprim – sulfamethoxazol: 80/400 mg x 4 viên chia 2 l?n cách nhau 12h x 3 ngày, l?u ? ph?n ?ng d? ?ng ch?m.+ Ho?c nitrofurantoin 100 mg x 4 l?n/ ngày x 7 ngày+ Ho?c amoxicilin: 250-500 mg x 3-6 viên/ ngày, chia 3 l?n.+ Amoxicilin-clavulanat: 500 mg x 3 viên/ ngày, chia 3 l?n x 3 ngày. N?u kh?ng u?ng ???c và tình tr?ng n?ng có th? chuy?n ???ng tiêm TM: 1 g x 2 l?/ ngày, chia 2 l?n.+ Ho?c cephalexin 500mg x 4 viên chia 4 l?n/ ngày x 10 ngày- Gi?m ?au gi?n c? tr?n khi có c?n ?au qu?n th?n:+ Drotaverin 40mg x 3 viên/ ngày chia 3 l?n ???ng u?ng.+ Spasmaverin 40mg x 4 viên/ ngày ???ng u?ng, ho?c x 4 ?ng/ngày???ng tiêm2.2 ?i?u tr? khi có bi?n ch?ng:a) Thu?c gi?m ?au:- Phloroglucinol 40 mg x 4 viên/ ngày chia 3-4 l?n khi ?au, ???ng u?ng, ho?c x 4 ?ng/ngày ???ng tiêm.- Tiemonium 5mg x 1 ?ng/ l?n n?u c?n ?au qu?n th?n, ???ng tiêm.b) Kháng sinh:- Amoxicilin ho?c ampicilin 1 g x 4 l?/ ngày chia 4 l?n tiêm t?nh m?ch x 10 – 14 ngày.- Ho?c cephalosporin (th? h? 2, th? h? 3): 10 – 14 ngày.+ Cefuroxim 250mg x 2 l?n/ngày ???ng u?ng, ho?c cefuroxim ???ng tiêm TM.+ Ho?c cefotaxim 1g x 3 l?n/ngày tiêm TM.+ Ho?c ceftriaxon 1g /ngày tiêm TM.Ho?c:- Fluoroquinolon ???ng u?ng: trong 3 – 7 ngày, có th? t?i 10 ngày+ Ciprofloxacin 250mg – 500 mg x 2 l?n/ngày.+ Ho?c norfloxacin 400 mg x 2 l?n/ngày.+ Ho?c ofloxacin 200mg x 2 l?n/ngày.Có th? truy?n 3 ngày, sau ?ó chuy?n sang ???ng u?ng ti?p.C?n l?u ?: Thu?c có th? g?y ra r?i lo?n tiêu hóa nh? n?n, bu?n n?n và kh?ng ???c dùng cho ph? n? có thai, tr? em d??i 15 tu?i.- Viêm th?n – b? th?n c?p (s?t cao rét run, b?ch c?u máu cao, ti?u bu?t r?t ??c, ?au h? th?n, c?y vi khu?n máu và ni?u d??ng tính...)VI?M B?NG QUANG C?P1. NGUY?N NH?N G?Y B?NHCác lo?i vi khu?n th??ng g?p:Vi khu?n Gram-?m chi?m kho?ng 90%, vi khu?n Gram-d??ng chi?m kho?ng 10%.Th??ng g?p là:- Escherichia coli: 70 - 80% ng??i b?nh.- Proteus mirabilis: 10 - 15% ng??i b?nh.- Klebsiella: 5 - 10% ng??i b?nh.- Staphylococus saprophyticus: 5 - 10% ng??i b?nh.- Pseudomoras aeruginosa: 1 - 2% ng??i b?nh.- Staphylococus aureus: 1 - 2% ng??i b?nh.2. ?I?U TR? C? TH?a) Th? viêm bàng quang c?p th?ng th??ng:Có th? dùng m?t trong nh?ng thu?c sau:- Trimethoprim – sulfamethoxazol: viên 80/400 mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày cách nhau 12 gi? trong 3 - 5 ngày.- Cephalexin: viên 500 mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày cách nhau 12 gi? trong 5 ngày.- Nitrofurantoin: viên 100 mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày cách nhau 12 gi? trong 5 ngày.- Amoxicilin-clavulanat: viên 500/125 mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày cách nhau 12 gi? trong 5 ngày.- Nhóm fluoroquinolon kh?ng ph?i là l?a ch?n ??u tay tr? khi ?i?u tr? các kháng sinh khác ?? th?t b?i. Thu?c th??ng ???c ch?n là norfloxacin 400 mg, u?ng m?i l?n 1 viên cách nhau 12 gi? trong 3 - 5 ngày.b) Viêm bàng quang c?p ? ph? n? có thai:Có th? dùng m?t trong nh?ng thu?c sau:- Cephalexin: Viên 500 mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày cách nhau 12 gi? trong 5 - 7 ngày.- Nitrofurantoin: Viên 100 mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày trong 5 – 7 ngày.- Amoxicilin-clavulanat: Viên 500/125 mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày trong 5 - 7 ngày.- N?u c?y có vi khu?n ni?u (+), l?a ch?n theo kháng sinh ??, v?n c?n chú ? thu?c ch?ng ch? ??nh ? ph? n? có thai.c) Viêm bàng quang c?p ? nam gi?i:- ?i?u quan tr?ng là c?n tìm nguyên nh?n liên quan nh? viêm tuy?n ti?n li?t, viêm tinh hoàn, mào tinh hoàn… ?? có l?a ch?n kháng sinh và th?i gian ?i?u tr? cho thích h?p. Khi ch?a r? có nguyên nh?n liên quan, th?i gian dùng thu?c c?ng nên kéo dài h?n.- ?i?u tr? th?ng th??ng nh? sau:+ Trimethoprim – sulfamethoxazol: Viên 80/400 mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày trong 14 ngày.+ Cephalexin: Viên 500 mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày trong 14 ngày.+ Amoxicilin-clavulanat: Viên 500/125mg, u?ng 1 viên/l?n, 2 l?n/ngày trong 14 ngày.+ N?u phát hi?n ?u?c các nguyên nh?n nh?: viêm tuy?n ti?n li?t c?p ho?c m?n tính… s? có phác ?? ?i?u tr? riêng.VI?M NI?U ??O C?P KH?NG DO L?U1. NGUY?N NH?NCác nguyên nh?n g?y viêm ni?u ??o kh?ng do l?u th??ng g?p là:+ Chlamydia trachomatis+ Mycoplasma+ Trichomonas vaginalis+ Candida albicans+ Herpes simplex virus+ Streptococcus+ Staphylococcus saprophyticus+ Escherichia coli.2. ?I?U TR?a) ?i?u tr? ng??i b?nhng??i b?nh nhi?m Chlamydia- Có th? l?a ch?n m?t trong các thu?c sau:+ Doxycyclin 100 mg/l?n, u?ng 2 l?n/ngày, kho?ng cách gi?a các l?n ??a thu?c 12 gi?, th?i gian dùng thu?c 1 tu?n.+ Ofloxacin 300 mg/l?n, u?ng 2 l?n/ngày, kho?ng cách gi?a các l?n ??a thu?c 12 gi?, th?i gian dùng thu?c 1 tu?n.+ Erythromycin 500 mg/l?n, u?ng 4 l?n/ngày, kho?ng cách gi?a các l?n ??a thu?c 6 gi?, th?i gian dùng thu?c 1 tu?n.- ?i?u tr? cho c? ng??i cùng quan h? tình d?c và ng??i b?nh.b) ?i?u tr? ng??i b?nhng??i b?nh nhi?m Trichomonas- Thu?c l?a ch?n là metronidazol:+ Metronidazol 500 mg/l?n, u?ng 2 l?n/ngày, kho?ng cách gi?a các l?n ??a thu?c 12 gi?, th?i gian dùng thu?c 7 ngày.- ?i?u tr? cho c? ng??i cùng quan h? tình d?c và ng??i b?nh.c) ?i?u tr? ng??i b?nhng??i b?nh viêm ni?u ??o do n?m- N?m Candida albicans r?t th??ng g?p g?y viêm ?m ??o. Tuy nhiên viêm ni?u ??o do n?m ít g?p.- Thu?c ?i?u tr? ch?ng n?m có th? l?a ch?n là:+ Fluconazol viên 50 mg, 150 mg.+ Itraconazol viên 100 mg+ Ketoconazol viên 200 mg- Các thu?c ch?ng n?m hi?m khi g?y d? ?ng. Tác d?ng ??c v?i gan, th?n ?? ???c ghi nh?n. Vì v?y c?n theo d?i ch?c n?ng gan, th?n khi dùng thu?c.d) ?i?u tr? viêm ni?u ??o do các vi khu?n th?ng th??ng:- L?a ch?n ?i?u tr? t??ng t? nh? ?i?u tr? viêm bàng quang c?p. T?t nh?t là ?i?u tr? d?a vào kháng sinh ??. N?u kh?ng có k?t qu? c?y vi khu?n: L?a ch?n m?t trong các thu?c trong nhóm kháng sinh fluoroquinolon, beta-lactam, trimethoprim-sulfamethoxazol v?i li?u trình ng?n t? 3 - 5 ngày.- C?n gi? v? sinh b? ph?n sinh d?c ngoài và ?i?u tr? ph?i h?p viêm ?m??o.e) ?i?u tr? viêm ni?u ??o c?p ph?i h?p v?i viêm ti?n li?t tuy?n, viêm tinh hoànNh?ng tình tr?ng viêm ph?i h?p này th??ng n?ng h?n so v?i viêm ni?u ??o c?p th?ng th??ng. ?i?u tr? nh? ?i?u tr? viêm ti?n li?t tuy?n, viêm tinh hoàn.S? D?NG KH?NG SINH TRONG NHI?M TR?NG N?NG S?N KHOA- Nhi?m khu?n h?u s?n là m?t trong n?m tai bi?n s?n khoa nguy hi?m th??ng g?p, ??c bi?t ? các n?i có trình ?? và c? s? v?t ch?t y?u kém. S? xu?t hi?n c?a kháng sinh và s? ra ??i các dòng và th? h? kháng sinh m?i ?? góp ph?n làm gi?m b?t các h?u qu? c?a nó. Tuy nhiên các nhi?m khu?n n?ng v?n còn và là nguyên nh?n d? d?n ??n t? vong m? n?u kh?ng ch?n ?oán và ?i?u tr? k?p th?i.- Nguyên nh?n c?a các nhi?m khu?n s?n khoa g?m: Sót rau, nhi?m khu?n ?i, th? thu?t ? trong t? cung kh?ng ??m b?o v? khu?n...- Các th? thu?t s?n khoa có th? g?y nhi?m khu?n n?ng nh?: S?y thai, sau ??, m? l?y thai.- Vi khu?n g?y b?nh hay g?p: E. coli, S. aureus, S. pyogenes, C. perfungeus, C. seuclellii...- Nhi?m khu?n h?u s?n có th? g?y ra các tình tr?ng nhi?m khu?n n?ng bao g?m: Viêm t? cung toàn b?, nhi?m khu?n máu, viêm phúc m?c...?i?u tr?Ph?i h?p 3 lo?i kháng sinh:Ceftriaxon 1g t?nh m?ch/ 24 gi?.Azithromycin 500mg t?nh m?ch/ 24 gi?.Metronidazol 500mg t?nh m?ch/ 12 gi?.N?u d? ?ng penicilin: - Ph?i h?p thu?c: + Gentamicin t?nh m?ch 4 – 6mg/kg cho li?u ??u tiên, li?u ti?p theo d?a vào ?? thanh th?i c?a th?n. + Clindamycin 600mg t?nh m?ch/8 gi?. - Ho?c ph?i h?p thu?c:221 + Gentamicin t?nh m?ch 4 – 6mg/kg cho li?u ??u tiên, li?u ti?p theo d?a vào ?? thanh th?i c?a th?n. + Lincomycin 600mg t?nh m?ch m?i 8 gi?.S? D?NG KH?NG SINH D? PH?NGKháng sinh d? phòng là vi?c s? d?ng kháng sinh tr??c khi x?y ra nhi?m khu?n nh?m m?c ?ích ng?n ng?a hi?n t??ng này.Kháng sinh d? phòng nh?m gi?m t?n xu?t nhi?m khu?n t?i v? trí ho?c c? quan ???c ph?u thu?t, kh?ng d? phòng nhi?m khu?n toàn th?n ho?c v? trí cách xa n?i ???c ph?u thu?t.NGUY?N T?C CHUNG S? D?NG KH?NG SINH D? PH?NGPh?n lo?i các lo?i ph?u thu?t theo AITEMEIER (1955) Lo?i 1: ph?u thu?t s?chPh?u thu?t da còn nguyên v?n, kh?ng viêm, kh?ng sang ch?n, kh?ng liên quan ??n mi?ng h?u, ?ng tiêu hoá, h? th?ng h? h?p, h? ni?u sinh d?c, kh?ng có l?i v? v? khu?n, kh?u v?t m? ngay và kh?ng d?n l?u. Lo?i II: Ph?u thu?t s?ch - nhi?mPh?u thu?t da còn nguyên v?n có liên quan ??n ?ng tiêu hoá, h? h? h?p, ti?t ni?u nh?ng ch?a có nhi?m khu?n Lo?i III: Ph?u thu?t b? nhi?mV?t th??ng m?i do ch?n th??ng kh?ng nhi?m b?n; ph?u thu?t liên quan ??n ti?t ni?u, ???ng m?t, tiêu hoá có nhi?m khu?n. Lo?i IV: Ph?u thu?t b?nV?t th??ng do ch?n th??ng trên 4 gi?; th?ng t?ng r?ng; v?t th??ng có d? v?t, m? ho?i t?.?i?u ki?n ti?n hành kháng sinh d? phòng Ch? ??nh kháng sinh d? phòng trong các tr??ng h?p: ph?u thu?t s?ch, Ph?u thu?t s?ch - nhi?mVà kh?ng khuy?n cáo s? d?ng d? phòng trong các ph?u thu?t khác ( Ph?u thu?t b? nhi?m ho?c Ph?u thu?t b?n).Tiêu chí l?a ch?n kháng sinh d? phòngKháng sinh có ph? tác d?ng phù h?p v?i các ch?ng vi khu?n chính th??ng g?y nhi?m khu?n t?i v?t m?:Ph?u thu?t s?ch: C?u khu?n Gram d??ng chi?m ?u th?Ph?u thu?t s?ch – nhi?m: Vi khu?n Gram ?m (vi khu?n h? ???ng ru?t); VK k? khí (Bacteroides g?p ph?u thu?t ??i tr?c tràng).Kháng sinh ít có kh? n?ng ch?n l?c ra vi khu?n ?? kháng thu?cKh? n?ng khu?ch tán c?a kháng sinh trong m? t? bào ph?i cho phép ??t n?ng ?? thu?c cao h?n n?ng kháng khu?n t?i thi?u c?a vi khu?n g?y nhi?m.Kháng sinh ít ho?c kh?ng g?y tác d?ng ph? hay các ph?n ?ng có h?i, ??c tính c?a thu?c càng ít càng t?t.Kh?ng s? d?ng các kháng sinh có nguy c? g?y ??c kh?ng d? ?oán ???c và có m?c ?? g?y ??c n?ng kh?ng ph? thu?c li?u.Kháng sinh kh?ng t??ng tác v?i các thu?c dùng ?? g?y mêTh?i gian bán th?i c?a thu?c dàiLi?u pháp kháng sinh d? phòng có chi phí h?p l?, th?p h?n chi phí kháng sinh tr? li?u l?m sàng.???ng dùng thu?c kháng sinh d? phòng- ???ng t?nh m?ch: Th??ng ???c l?a ch?n do nhanh ??t n?ng ?? thu?c trong máu và m? t? bào.- ???ng tiêm b?p: có th? s? d?ng nh?ng kh?ng ??m b?o v? t?c ?? h?p thu c?a thu?c và kh?ng ?n ??nh- ???ng u?ng: Ch? dùng khi chu?n b? ph?u thu?t tr?c tràng, ??i tràng- ???ng t?i ch?: Hi?u qu? thay ??i theo t?ng lo?i ph?u thu?t (trong ph?u thu?t thay kh?p, s? d?ng ch?t xi m?ng t?m kháng sinh). 5. Th?i gian dùng thu?cTh?i gian s? d?ng kháng sinh d? phòng nên trong vòng 60 phút tr??c khi ti?n hành ph?u thu?t và g?n th?i ?i?m r?ch daKháng sinhTh?i gian dùngCephalosporinTiêm t?nh m?ch trong 3 – 5 phút ngay tr??c th? thu?t Vancomycin và Ciprofloxacin Dùng tr??c 60 phút và hoàn thành vi?c truy?n tr??c khi b?t ??u r?ch daClindamycinTruy?n xong tr??c 10 – 20 phútGentamicinDùng 1 li?u duy nh?t 5 mg/kg ?? t?i ?a hóa s? th?m vào m? và gi?m thi?u ??c tính. N?u ng??i b?nh l?c máu ho?c ClCr < 20 ml/phút, dùng li?u 2 mg/kg.B? sung li?u trong th?i gian ph?u thu?t:+ Trong ph?u thu?t tim kéo dài h?n 4 gi?, c?n b? sung thêm m?t li?u kháng sinh.+ Trong tr??ng h?p m?t máu v?i th? tích trên 1500ml ? ng??i l?n, và trên 25ml/kg ? tr? em, nên b? sung li?u KSDP sau khi b? sung d?ch thay th?.Li?u dùng kháng sinh d? phòngLi?u t??ng ???ng li?u ?i?u tr? m?nh nh?t c?a kháng sinh ?ó Thu?cLi?u th??ng dùng?i?u ch?nh li?u trong th? thu?tCefazolin<120 kg: 2g≥ 120 kg: 3gM?i 4 gi?(m?i 2 gi? ??i v?i ph?u thu?t tim)Cefotetan< 120 kg: 2g≥ 120 kg: 3gM?i 6 gi?Clindamycin600mgM?i 6 gi?Ciprofloxacin400mgM?i 8 gi?Gentamicin5mg/kgKh?ngMetronidazol500mgM?i 12 gi?Vancomycin< 70 kg: 1g71-99 kg: 1.25g> 100 kg: 1.5gL?A CH?N KH?NG SINH D? PH?NG TRONG PH?U THU?TKháng sinh d? phòng trong s?n khoa Các th? thu?t s?n khoa c?n nh?c s? d?ng kháng sinh d? phòng Các th? thu?t s?n khoa c?n nh?c dùng kháng sinh d? phòng: m? l?y thai, c?t t? cung (???ng ?m ??o, ???ng b?ng), ph?u thu?t sa bàng quang, sa tr?c tràng, ph?u thu?t ung th?.Nhi?m khu?n sau m? l?y thai là m?t trong nh?ng tai bi?n s?n khoa nguy hi?m, th??ng g?p nh?: Nhi?m trùng v?t m?, Nhi?m trùng ???ng ti?t ni?u, các nhi?m khu?n n?ng: viêm t? cung toàn ph?n, viêm phúc m?c toàn b?. Vi?c s? d?ng kháng sinh d? phòng ?? ???c ch?ng minh làm gi?m nguy c? nhi?m khu?n ? các ca m? l?y thai. Vi khu?n th??ng g?p: + Tr?c khu?n hi?u khí Gram (-): E. Coli, Klebssiela , Gardnerella vaginalis. + Tr?c khu?n k? khí Gram (+): Clostridium Spp.+ Tr?c khu?n k? khí Gram (-): Bacteroides fragilis.+ Vi khu?n n?i bào: Ureaplasma spp., Mycoplasma spp.Nguyên l? s? d?ng kháng sinh d? phòng trong m? l?y thai: Gi?m s? l??ng vi khu?n hi?n di?n t?i th?i ?i?m ph?u thu?t v? m?c mà h? mi?n d?ch có th? v??t qua ???c.Kháng sinh d? phòng trong ph?u thu?t s?n khoaPh?u thu?t s?n khoaKhuy?n cáod? phòngThay th? d? ?ng penicillinM? ?? Cesarean Cefazolin Clindamycin V?gentamicinC?t t? cung (???ng ?m ??o ho?c b?ng) Cefazolin HO?CcefotetanClindamycin V?gentamicinPh?u thu?t ung th?Cefotetan Clindamycin V?gentamicinPh?u thu?t sa bàng quang ho?c sa tr?c tràng Cefazolin Clindamycin 1.3. Th?i gian dùng thu?cTh?i gian s? d?ng kháng sinh d? phòng nên trong vòng 60 phút tr??c khi ti?n hành ph?u thu?t và g?n th?i ?i?m r?ch daKháng sinhTh?i gian dùngCephalosporinTiêm t?nh m?ch trong 3 – 5 phút ngay tr??c th? thu?tVancomycin vàCiprofloxacinDùng tr??c 60 phút và hoàn thành vi?c truy?n tr??c khi b?t ??u r?ch daClindamycinTruy?n xong tr??c 10 – 20 phútGentamicinDùng 1 li?u duy nh?t 5 mg/kg ?? t?i ?a hóa s? th?m vào m? và gi?m thi?u ??c tính.N?u ng??i b?nh l?c máu ho?c ClCr < 20 ml/phút, dùng li?u 2 mg/kg.Th?i ?i?m dùng kháng sinh d? phòngNhi?u tác gi? l?a ch?n th?i ?i?m tiêm sau khi k?p d?y r?n vì lo s? kháng sinh vào máu c?a tr? s? sinh có th? g?y ra m?t s? b?t l?i. Nh?ng ?? ??t ???c n?ng ?? kháng sinh t?i v? trí v?t m? tr??c khi r?ch ra thì c?n tiêm kháng sinh d? phòng tr??c 30 phút. Trong m?t nghiên c?u ??i v?i cefazolin cho th?y tiêm kháng sinh tr??c khi r?ch da làm gi?m nguy c? nhi?m khu?n cho m? h?n là sau khi k?p d?y r?n nh?ng kh?ng có b?t l?i cho thai.Vì v?y, khuy?n cáo s? d?ng kháng sinh d? phòng tr??c khi r?ch da.S? d?ng kháng sinh d? phòng kh?ng ph?i là bi?n pháp duy nh?t ng?n ng?a nhi?m khu?n sau m? l?y thai bên c?nh ?ó c?n n?ng cao ch?t l??ng v? sinh phòng m?, d?ng c? m?, ph?u thu?t viên, v? sinh cá nh?n ng??i b?nh.2. Kháng sinh d? phòng trong m?t s? ph?u thu?t, th? thu?tCác lo?i ph?u thu?t, th? thu?tKhuy?n cáo d? phòngKháng sinh thay th? n?u d? ?ng penicilinSinh thi?t tuy?n ti?n li?t qua tr?c tràngCefazolinCiprofloxacin HO?C gentamicinPh?u thu?t qua ni?u ??o (VD: C?t tuy?n ti?n li?t qua ni?u ??o – TURP, c?t y bàng quang qua ni?u ??o - TURBT, n?i soi ni?u qu?n, n?i soi bàng quang ni?u qu?n)CefazolinGentamicinM? d? dày ra da qua n?i soi Cefazolin HO?C Cefotetan Clindamycin ± gentamicin C?t ru?t th?a (n?u bi?n ch?ng ho?c ho?i t?, ?i?u tr? nh? viêm phúc m?c th? phát)Cefotetan Clindamycin ± gentamicin M? thoát v? b?nCefazolinClindamycinH??NG D?N PHA TI?M, TI?M TRUY?N KH?NG SINH N?M 2016STTTên thu?c, n?ng ??, hàm l??ng D?ng bào ch? Pha dung d?ch tiêm b?pPha dung d?ch tiêm t?nh m?chDung d?ch hòa tan truy?n t?nh m?chPha dung d?ch tiêm truy?n???ng dùngTh?i gian tiêm truy?n (phút)Kho?ng cách ??a thu?cTiêm b?pTiêm t?nh m?chTiêm truy?n t?nh m?chI. NH?M BETA-LACTAMPH?N NH?M PENICILIN1Amoxicilin 1g + Sulbactam 0,5g (Vimotram 1,5g, Amox - sul 1,5g)B?t pha tiêm3,2ml N??c c?t pha tiêmLidocain 0,5%Lidocain 2%10mlN??c c?t pha tiêm?50-100mlN??c c?t pha tiêmNatri clorid 0,9%XX(10-15 phút)X15-306h, 8h, 12h2Ampicilin 1g(Ampicilin VCP 1g)B?t pha tiêm3mlN??c c?t pha tiêm 5mlN??c c?t pha tiêm ?100ml Natri clorid 0,9%XX(3-6 phút)X604h, 6h3Ampicillin 1g+Sulbactam 0,5g (Unasyn Inj 1,5g)B?t pha tiêm3.2mlN??c c?t pha tiêmLidocaine HCl0.5% Lidocaine HCl2% 10mlN??c c?t pha tiêm 3.2mlN??c c?t pha tiêm 50-100mlNatri clorid 0,9%Ringer lactatXX(> 3 phút)X15-306h, 8h ho?c 12h4Oxacilin 1g (Oxacillin 1g)B?t pha tiêm5mlN??c c?t pha tiêm10mlN??c c?t pha tiêmNatri clorid 0,9%?≥25mlNatri clorid 0,9% Glucose 5%,XX(10 phút) X ? 4h, 6h, 12h 5Cloxacillin 500mg (Pan-Cloxacillin 500mg)B?t pha tiêmKh?ngKh?ng10mlN??c c?t pha tiêmNatri clorid 0,9%, Glucose 5%100mlN??c c?t pha tiêmNatri clorid 0,9% Glucose 5%OOX604h, 6h6Piperacilin 2g + Tazobactam 0,25g* (Pipetazob 2,25g)B?t pha tiêmKh?ngKh?ng10mlN??c c?t pha tiêmNatri clorid 0,9%50-100mlNatri clorid 0,9% Glucose 5%OOX306h, 8hPH?N NH?M CEPHALOSPORINCEPHALOSPORIN TH? H? 11Cefazolin 1g (Cefazolin)B?t pha tiêm2,5mlN??c c?t pha tiêm10mlN??c c?t pha tiêm10mlN??c c?t pha tiêm50-100mlNatri clorid 0,9% Glucose 5%XX(3-5 phút)X306h, 8h, 12h ho?c 24h2Ceftezol 1g (Tezacef 1g)B?t pha tiêm3ml N??c c?t pha tiêmLidocain HCl 0,5%10mlN??c c?t pha tiêmNatri clorid 0,9%Glucose 5% Kh?ngNatri clorid 0,9%Glucose 5% XXX?12h, 24hCEPHALOSPORIN TH? H? 21Cefoxitin 1g (Cefoxitin Panpharma 1g)B?t pha tiêm?10mlN??c c?t pha tiêmNatri clorid 0,9%, Glucose 5%10mlNatri clorid 0,9%, Glucose 5%, 40 - 90mlNatri clorid 0,9%, Glucose 5%, ?X(3-5 phút) X ?4h, 6h,8h2Cefuroxime 750mg (Cefuroxime 750mg,Zinacef Inj.750mg) B?t pha tiêm3mlN??c c?t pha tiêm10mlN??c c?t pha tiêm10mlN??c c?t pha tiêm50-100mlNatri clorid 0,9%, Glucose 5% X X(3-5 phút) X 30 6h, 8h 3Cefuroxim 1,5g (Cefurofast 1500)B?t pha tiêm7mlN??c c?t pha tiêm 15mlN??c c?t pha tiêm15mlN??c c?t pha tiêm 6h, 8h, 12h 4Cefuroxim 1,5g (Cefuroxime Actavis 1,5g)B?t pha tiêm6mlN??c c?t pha tiêm15mlN??c c?t pha tiêm15mlN??c c?t pha tiêm X X(3-5 phút) X 6h, 8h, 12h CEPHALOSPORIN TH? H? 31Cefotaxime 1g (Cefotaxone 1g)B?t pha tiêm3mlN??c c?t pha tiêmLidocain 1%10mlN??c c?t pha tiêmNatri clorid 0,9%, Glucose 5%, ?50-100mlNatri clorid 0,9%, Glucose 5%, XX(3-5 phút) X 20-60 4h, 6h,8h ho?c 12h2Cefotaxime 2g (Taxibiotic 2000)B?t pha tiêm5mlN??c c?t pha tiêmLidocain 1%(tiêm vào 2 v? trí khác nhau)?3Ceftizoxime 1g (Ceftibiotic 1000)B?t pha tiêm3mlN??c c?t pha tiêm10ml N??c c?t pha tiêm??XX(3-5 phút)??8h ho?c 12h4Ceftriaxon* 1g (Rocephin 1g, Tercef 1g)B?t pha tiêm3,5ml Lidocain 1%10ml N??c c?t pha tiêmKh?ng100ml N??c c?t pha tiêmNatri clorid 0,9%, Glucose 5%, Glucose 10% X X(2-5 phút) X ≥ 30 24h PH?N NH?M CARBAPENEM1Imipenem 500mg+Cilastatin 500mg * (Mixipem, Tienam)B?t pha tiêmKh?ngKh?ng20mlNatri clorid 0,9%Glucose 5%, Glucose 10%80mlNatri clorid 0,9%Glucose 5%, Glucose 10%OOX- Li?u ≤500mg: 20-30 phút- Li?u >500mg: 40-60 phút6h, 8h ho?c 12h2Meropenem 500mg (Assonem 500mg)B?t pha tiêmKh?ng10mlN??c c?t pha tiêm?50-200mlNatri clorid 0,9%Glucose 5%O X(3 - 5 phút) X 15-30 8h 3Meropenem 1g (Meronem Inj 1g)B?t pha tiêmKh?ng20mlN??c c?t pha tiêm?X(5 phút)II. NH?M AMINOGLYCOSID1Amikacin* 250mg (Selemycin 250mg/2ml)Dung d?ch tiêmKh?ngKh?ngKh?ng50-100ml Natri clorid 0,9%, Glucose 5%,XOXNg??i l?n: 30-60 phútTr? em:60-120 phút24h2Amikacin* 500mg (Selemycin 500mg/2ml)100-200ml Natri clorid 0,9%, Glucose 5%,3Gentamicin 40mg/1ml (Gentamicin Kabi 40mg)Dung d?ch tiêmKh?ngKh?ngKh?ng40ml Natri clorid 0,9%, Glucose 5%,XOX3024h4Gentamicin 80mg/2ml (Gentamicin 80mg)Dung d?ch tiêm80ml Natri clorid 0,9%, Glucose 5%,605Tobramycin 80mg/2ml (Medphatobra 80)Dung d?ch tiêmKh?ngKh?ngKh?ng100-200ml Natri clorid 0,9%,Glucose 5%,XX(2 - 3 phút)X20-6024hIII. NH?M QUINOLON1Ofloxacin 200mg/40ml (Goldoflo)Dung d?ch tiêm truy?nKh?ngKh?ngKh?ngKh?ngOO X ≥ 30 12h, 24h 2Ciprofloxacin 200mg/20ml (Proxacin 1%)Dung d?ch ??m ??c dùng pha dd tiêm truy?nKh?ngKh?ngKh?ng≥ 80ml Natri clorid 0,9%, Glucose 5%OOX608h ho?c 12h3Ciprofloxacin 200mg/100ml (Ciprobay 200mg/100ml)Dung d?ch tiêm truy?nKh?ng4Ciprofloxacin 400mg/200ml (Ciprofloxacin Infusion, Ciprofloxacin Polpharma)Dung d?ch tiêm truy?nKh?ngKh?ngKh?ngKh?ngOOX> 605Levofloxacin* 500mg/100ml (Tavanic, Alembic Lamiwin)Dung d?ch tiêm truy?nKh?ngKh?ngKh?ngKh?ngOOX≥ 6012h ho?c 24h6Levofloxacin* 750mg/150ml (Cravit, Lefloinfusion)Dung d?ch tiêm truy?nKh?ngKh?ngKh?ngKh?ng9024h7Moxifloxacin 400mg/100ml (Moxflo 400mg/100ml)Dung d?ch tiêm truy?nKh?ngKh?ngKh?ngKh?ngOOX> 6024h8Moxifloxacin 400mg/250ml (Avelox Inj 400mg/ 250ml)Dung d?ch tiêm truy?nKh?ngKh?ngKh?ngKh?ngIV. NH?M NITROIMIDAZOL1Metronidazol 500mg/100ml (Metronidazol Kabi)Dung d?ch tiêm truy?nKh?ngKh?ngKh?ngKh?ngOOX308h, 12hV. NH?M PHENICOL1Cloramphenicol 1g (Chloramphenicol 1g)B?t pha tiêm?10mlN??c c?t pha tiêmGlucose 5%10mlN??c c?t pha tiêmGlucose 5%100mlN??c c?t pha tiêmGlucose 5%OX (1 phút)X>106hVI. NH?M LINCOSAMID1Clindamycin phosphate 600mg (Dalacin C)Dung d?ch tiêmKh?ng?Kh?ng50 ml Natri clorid 0,9%, Glucose 5%, XXX206h, 8h, 12hVII. NH?M PEPTID1Colistin 1.000.000UI (Colistin TZF)B?t pha tiêm 2ml n??c c?t pha tiêm (l?c tránh t?o b?t) - Pha lo?ng ti?p v?i 3ml n??c c?t pha tiêm ho?c NaCl 0.9% 2ml n??c c?t pha tiêm (l?c tránh t?o b?t)- Pha lo?ng ti?p v?i 8ml NaCl 0.9%2ml n??c c?t pha tiêm (l?c tránh t?o b?t) 48-98ml Natri clorid 0,9%XX(> 5 phút)X308hVIII. NH?M KH?C1Fosfomycin 1g (Fosmicin 1g)B?t pha tiêmKh?ng20mlN??c c?t pha tiêmGlucose 5%,?100-500ml Natri clorid 0,9%, Glucose 5%,OX (> 5 phút)X60-1206h, 12hIX. NH?M TRIAZOL1Fluconazole 200mg/100ml (Fluconazole)dung d?ch tiêm truy?nKh?ngKh?ngKh?ngKh?ngOOX6024hGhi chú: “O”: Kh?ng tiêm, “X”: ???c tiêm,Tài li?u tham kh?o1.?????? D??c Th? Qu?c Gia Vi?t Nam –? B? Y T?.2.?????? Th?ng tin kê toa c?a nhà s?n xu?t d??c ph?m3.?????? Martindale4.?????? Injectable drugs guide5.?????? B?n tin C?nh giác D??c, S? 1-2013 ................
................

In order to avoid copyright disputes, this page is only a partial summary.

Google Online Preview   Download