Highland Literacy Project - LT Scotland



Highland Literacy Project

[pic]

.uk/hlp

[pic]

Resources for Gaelic Medium Teachers

Literacy Officers L.Sim, F. Shearer

Translated by Sarah Fraser

Updated September 2008

Highland Literacy Project

[pic]

Gaelic Medium

A Curriculum for Excellence

The strategies suggested in all the HLP booklets support the draft Literacy and English outcomes and experiences from A Curriculum for Excellence and are applicable for both English and Gaelic medium. The outcomes and experiences are noted at the beginning of each booklet.

This booklet is designed for teachers of Gaelic medium to aid the implementation of the HLP strategies.

A Curriculum for Excellence

“The ability to use language lies at the centre of thinking and learning. The interconnected nature of language learning lies at the centre of Gaelic experiences”

Learning and Teaching

The following are perhaps some of the most relevant connections to HLP from the CfE cover paper for Gaelic-

Effective learning and teaching in Gaelic depends upon the skilful use of varied approaches including

• Active learning and planned purposeful play

• Building on the principles of AifL

• Collaborative and independent thinking and learning

[pic]

Riaghailtean ann an triùir

[pic] Bruidhinn sàmhach.

[pic] Suidh a’ coimhead air a chèile - chan ann

ann an loidhne dhìreach.

[pic] Èist gu faicealach nuair a tha cuideigin eile

a’ bruidhinn.

[pic] Coimhead air cò tha a’ bruidhinn.

[pic] Na bruidhinn gus am bi daoine eile deiseil.

[pic] Bruidhinn gu soilleir.

[pic] Brosnaich daoine eile gus bruidhinn - faighnich dhaibh dè a tha iadsan a’ smaoineachadh.

[pic] Tha beachdan a h-uile duine cudromach.

[pic]Ceartaich [pic]Ceartaich

[pic]Ceartaich [pic]Ceartaich

[pic]Ceartaich [pic] Ceartaich

[pic]Ceartaich [pic] Ceartaich

[pic]Ceartaich [pic] Ceartaich

[pic]Ceartaich [pic] Ceartaich

[pic]Ceartaich [pic] Ceartaich

[pic]Sgrìobh [pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh [pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh [pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh [pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh [pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh [pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh [pic] Sgrìobh

[pic] Innis [pic] Innis

[pic] Innis [pic] Innis

[pic] Innis [pic] Innis

[pic] Innis [pic] Innis

[pic] Innis [pic] Innis

[pic] Innis [pic] Innis

[pic] Innis [pic] Innis

A’ leughadh airson fiosrachadh [pic] Cuspair/Caibideil -

Sgrìobh _________________ Ceartaich ________________ Innis _________________

Fiosrachadh ro làimh Prìomh cheist

*

Ciall Dè fhuair sinn a-mach? (notaichean)

*

*

*

*

Nar buidheann dh’obraich sinn math glè mhath dh’fhaodadh e bhith nas fheàrr oir

_______________________________________________________________________________________________

* Ciamar a nì do bhuidheann nas fheàrr an ath thuras?

Trio’s Prompts P4-P7

A’ leughadh airson fiosrachadh

1. Decide roles of recorder, reporter and checker.

2. Discuss the cover, the type of genre and what you may find out from the book.

3. Look at the topic. What do you already know about it? Discuss, agree and write it down.

4. What does your trio want to find out? Agree and record the question(s).

5. Look at the Contents Page and then find the most suitable pages.

6. Skim and scan for difficult words or phrases and find their meanings by:

a) Discussing the meanings

b) Looking for clues eg Capital letters

c) Reading the whole sentence

d) Breaking the word down

e) Finally if the trio is still unsure try looking in the glossary/dictionary

7. Record some of these words and their meanings.

8. Read the text aloud three times- together, in pairs or

individually. Remember to help each other.

9. Look at the question again and discuss what you found out.

10. Write down this information in note form.

11. Look back at what your prior knowledge. Was it true, false or can’t tell?

12. Decide how well your trio worked together, the reasons why and how you could improve.

P1/2 riaghailtean ann an triùir

[pic] Bruidhinn sàmhach.

[pic] Èist gu faicealach nuair a tha cuideigin

a’ bruidhinn.

[pic] Coimhead air cò tha a’ bruidhinn.

[pic] Na bruidhinn gus a bheil daoine eile deiseil.

[pic] Bruidhinn gu soilleir.

[pic] Tha a h-uile duine cudromach.

[pic]

erReporter

erReporter

erReporter

Ainm ………………………………………………………………………………… deit………………………..

[pic] NEO-FHICSEAN

Tiotal: Ùghdar:

Dè fhuair thu a-mach?

[pic]

Dèan dealbh dhen seo

[pic]

Fèin Measadh agus and Seise Measadh

A’ leughadh

Measadh a’ cleachdadh dà rionnag agus miann:

Rionnag 1 – Dè a chord riut mun leughadh agad fhèin? (thu fhèin)

Rionnag 2 – Dè a chord ri daoine eile mu do leughadh? (do chàraidean)

Miann – Dè a dh’fhaodadh tu a dhèanamh airson a bhith nas fheàrr? (thu fhèin agus/neo do charaidean)

Eisimpleirean do mhiann….

➢ leugh le barrachd faireachdainn

➢ thoir an aire do phuingeachadh

➢ gabh d’ anail aig cromag agus stad aig puing-stad

➢ tog do ghuth aig deireadh ceist

➢ leugh nas soilleire

➢ leugh nas fileanta

➢ fuaimnich an litir t ann am facail

➢ leugh nas luaithe/nas slaodaiche/nas cruaidhe

➢ tilg do ghuth

➢ feuch ri faclan ùr a leughadh

➢ fuaimnich faclan ùra

➢ cleachd an teacs airson an ciall a lorg

➢ bruidhinn mu litreachadh trom, clò Eadailteach, litrichean mòra

➢ bi nas misneachaile a’ leughadh a-mach

➢ bi misneachail ag innse do bheachdan

➢ bi misneachail ag innse dè an ath rud a tha thu a smaoineachadh a thachras

➢ freagair ceistean le dearbhadh bhon teacs

➢ tuigse nas fheàrr air mar a lorgas iad fiosrachadh

➢ tuigse nas fheàrr air mar a tha an t-ùghdar air àile a chruthachadh

➢ faighnich ceistean mu na leugh thu

➢ bi nas misneachaile a’ bruidhinn mu na rudan as fheàrr leat m.e. caractar, suidheachadh

➢ obair air facail mu leughadh m.e. caibidil, paragraf, neo-fhicsean

➢ barrachd obair air a lorg am prìomh phìos dhen stòiridh

➢ barrachd obair air a bhith a cur an stòiridh anns an òrdugh cheart

➢ leasaich mar a tha thu a’ faireachdainn mu leughadh

➢ gabh pàirt nas motha ann an deasbad mun leabhar

➢ tuig mar a tha còmhradh air a phongachadh agus air a chur sìos

➢ cleachd clàr-amais airson fiosrachadh a lorg

➢ neo-fhicsean: thoir beachd air cho feumail ’s a tha fiosrachadh

➢ thoir adhbhair airson do fhreagairtean/bheachdan

➢ leugh gu sàmhach

➢ feuch ri guthan eadar-dhealaichte a chleachdadh airson na caractaran eadar-dhealaichte

E. Brooker [Conon Primary] Translated by S. Fraser.

A’ leughadh airson fiosrachadh [pic]

Ainmean __________________ __________________ __________________

Cò mu dheidhinn a tha an leabhar? __________________________________________________________

1. Dè a tha fhios againn air mu thràth? 2. Dè a tha sinn ag iarraidh fhaighinn a-mach?

3. Dè a fhuair sinn a-mach?

Anns a bhuidheann dh’obraich sinn …

math glè mhath dona

Ideas for Gaelic Environmental Print

• Road signs

• Tesco/Morrisons/Coop stores

• Re-cycling points

• Banks/Building Societies

• Airports [Inverness/Stronoway]

• Community Schools [Sgoil Lionacleit, Western Isles]

• Sports Centres [Badenoch Centre]

• Northern Constabulary Police cars

• Royal Mail vans

• House names

• Boat names

• Menus [Eilan Iarmann Hotel, Skye]

• Aros Centre, Skye

• Museums

• BBC

• Whin Park [Gaelic alphabet on trees]

[pic]

Ordugh an aibideil

Lorg facal anns an leabhar airson a h-uile litir dhen aibideil. Faodaidh tu faclair a chleachdadh airson do chuideachadh.

a l

b m

c n

d o

e p

f r

g s

h t

i u

Ainm:

[pic]

Ainm: _______________ Deit:___________

Tiotal _________________________________

Ùghdar _______________________________

Dealbhadair _____________________________

‘S e seo am pìos as fheàrr leam dhen stòiridh

Bha mi a’ smaointinn gun robh an leabhar

uabhasach math glè mhath dona

Bha an leabhar seo uabhasach inntinneach! [pic]

‘S e an tiotal aige ………………………………………………………………………………………

‘S …………………………………………………………………… an t-ùghdar

‘S ……………………………………………………… an dealbhadair.

’S e am pìos as fheàrr dhen leabhar

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

‘S …………………………………………………………………………………………………… an

caractar a b’ fheàrr leam oir …………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

Bheirinn a-mach à 10 dhan leabhar seo

………………………………….

[pic]

A compound word is a word made up of 2 smaller words. Find all the words in the book which are compound words. One has been done for you.

|outside |out |side |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

Can you think of any more compound words? Use a dictionary to help you.

Name………………………………… Date…………………………

[pic]

Lorg a h-uile facal anns an leabhar le ch neo mh annta.

Sgrìobh iad an seo.

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

An urrain dhut smaoineachadh air faclan sam bith eile le ch

neo mh annta? Cleachd faclair airson do chuideachadh.

Ainm………………………………… Deit…………………………

[pic]

Lorg a h-uile facal anns an leabhar le ___ neo ___ annta. Sgrìobh iad an seo.

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

An urrainn dhut smaoineachadh air faclan sam bith eile le ____neo____ annta? Cleachd faclair airson do chuideachadh.

Ainm………………………………… Deit…………………………

Ainm ………………………………………………………………… deit………………………..

[pic] Bàrdachd [pic]

Tagh a’ bhàrdachd as fheàrr leat às an leabhar.

Sgrìobh faclan leis an aon fhuaim anns a’ bhogsa.

[pic] dèan dealbh dhe do

bhàrdachd an seo

Tiotal ………………………………………………………………………………………………………………………

Ainm ………………………………………………………………………………………………… deit ……………………………

[pic]Lorg facail na do leabhar le……….

|3 litrichean |4 litrichean |5 litrichean |6 litrichean |Barrachd air 6 litrichean |

|[pic] | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

| | | | | |

Ainm ………………………………………………………………………………………………… deit ……………………………

Lorg facail na do leabhar le………. [pic]

|1 litir |2 litir |3 litrichean |4 litrichean |

|[pic] | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

| | | | |

[pic]Ainm ………………………………………………………………………………………………… deit ……………………………

Leugh, sgrìobh agus dèan dealbh,

[pic]…………………………………… [pic]……………………………………….. [pic]………………………………………

[pic]………………………………… [pic]……………………………………. [pic]……………………………………….

A’ dealbhachadh leabhar neo-fhicsean [pic]

Ainm: Deit:

Tiotal:

Ùghdar:

Tagh 2 neo 3 seantansan inntinneach bho do leabhar neo-fhicsean agus sgrìobh iad an seo.

| |

| |

| |

| |

[pic]

Dè thachras

[pic]

|Tiotal: |Ùghdar: |

| | |

|Dealbhadair: |

| |

|Caibideil |Dè a tha mi a smaoineachadh a thachras? |Dè thachair? |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

An t-ùghdar as fheàrr leam [pic]

Ainm:_________________________ Deit: _________

‘S e

[pic] ùghdar as toigh leam.

Sgrìobh ùghdar nan leabhraichean seo:

[pic]

[pic]

[pic]

‘S e seo na rudan a fhuair mi a-mach mun ùghdar seo:

Tha mi a’ smaointinn gu bheil an t-ùghdar seo

Faclan doirbh

Ainm: Deit:

Tiotal an leabhair: ________________ Ùghdar: _____________________

Dealbhadair: ____________________________

[pic] Duilleag ____

Tha e a ciallachadh - ______________________________________________________

______________________________________________________

[pic] Duilleag ____

Tha e a’ ciallachadh - ______________________________________________________

______________________________________________________

[pic] Duilleag ____

Tha e a’ ciallachadh - ______________________________________________________

______________________________________________________

List the main points of the story.

[pic] Tiotal an teacs …………………………………………………………..…..

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

Plot the ………………………………….. levels on the chart (Fear, excitement,

Happiness etc)

|10 | |

|9 | |

|8 | |

|7 | |

|6 | |

|5 | |

|4 | |

|3 | |

|2 | |

|1 | |

| | |

| | |

Càirdeas

Dè an càirdeas eadar na caractaran seo anns an stòiridh?

[pic] PLANA AN ÙGHDAIR Ainmean …………………………………………………..

…………………………………………………..

TIOTAL AN LEABHAIR ……………………………………………………………………… ÙGHDAR ………………………………………………………………………………………

|Cuin: |Suidheachadh: |

|Prìomh charactaran: |

Dè thachair?

|An toiseach |An uairsin |Tionndadh/Co-dhùnadh |

| | | |

| | | |

|Carson? |Carson? |Carson? |

| | | |

|Beachdan/faireachdainn/dè rinn an caractar |Beachdan/faireachdainn/dè rinn an caractar |Beachdan/faireachdainn/dè rinn an caractar |

| | | |

| | | |

Fèin Measadh agus and Seise Measadh

A’ leughadh

Measadh a’ cleachdadh dà rionnag agus miann:

Rionnag 1 – Dè a chord riut mun leughadh agad fhèin? (thu fhèin)

Rionnag 2 – Dè a chord ri daoine eile mu do leughadh? (do chàraidean)

Miann – Dè a dh’fhaodadh tu a dhèanamh airson a bhith nas fheàrr? (thu fhèin agus/neo do charaidean)

Eisimpleirean do mhiann….

➢ leugh le barrachd faireachdainn

➢ thoir an aire do phuingeachadh

➢ gabh d’ anail aig cromag agus stad aig puing-stad

➢ tog do ghuth aig deireadh ceist

➢ leugh nas soilleire

➢ leugh nas fileanta

➢ fuaimnich an litir t ann am facail

➢ leugh nas luaithe/nas slaodaiche/nas cruaidhe

➢ tilg do ghuth

➢ feuch ri faclan ùr a leughadh

➢ fuaimnich faclan ùra

➢ cleachd an teacs airson an ciall a lorg

➢ bruidhinn mu litreachadh trom, clò Eadailteach, litrichean mòra

➢ bi nas misneachaile a’ leughadh a-mach

➢ bi misneachail ag innse do bheachdan

➢ bi misneachail ag innse dè an ath rud a tha thu a smaoineachadh a thachras

➢ freagair ceistean le dearbhadh bhon teacs

➢ tuigse nas fheàrr air mar a lorgas iad fiosrachadh

➢ tuigse nas fheàrr air mar a tha an t-ùghdar air àile a chruthachadh

➢ faighnich ceistean mu na leugh thu

➢ bi nas misneachaile a’ bruidhinn mu na rudan as fheàrr leat m.e. caractar, suidheachadh

➢ obair air facail mu leughadh m.e. caibidil, paragraf, neo-fhicsean

➢ barrachd obair air a lorg am prìomh phìos dhen stòiridh

➢ barrachd obair air a bhith a cur an stòiridh anns an òrdugh cheart

➢ leasaich mar a tha thu a’ faireachdainn mu leughadh

➢ gabh pàirt nas motha ann an deasbad mun leabhar

➢ tuig mar a tha còmhradh air a phongachadh agus air a chur sìos

➢ cleachd clàr-amais airson fiosrachadh a lorg

➢ neo-fhicsean: thoir beachd air cho feumail ’s a tha fiosrachadh

➢ thoir adhbhair airson do fhreagairtean/bheachdan

➢ leugh gu sàmhach

➢ feuch ri guthan eadar-dhealaichte a chleachdadh airson na caractaran eadar-dhealaichte

E. Brooker [Conon Primary] Translated by S. Fraser.

Ainm Deit

An ath latha feuchaidh mi ri

Ainm Deit

An ath latha feuchaidh mi ri

Dingwall Primary

Leabhar ùr

Bruidhinn mu

1. aghaidh an leabhair

▪ tiotal

▪ ùghdar

▪ dealbhadair

▪ dealbh (cò, cuin, càite, dè thachair)

2. cùl an leabhair

▪ cò mu dheidhinn a tha e?

3. Leugh an leabhar le do charaid.

4. Sgrìobh sios faclan sam bith nach eil sibh a’ tuigsinn.

5. Leugh an leabhar leat fhèin.

6. Duin an leabhar agus fosgail e aig duilleag a dh’fheumas do charaid a leughadh.

[pic]

| | |

| | |

| |A’ leughadh |

| |airson |

| |fiosrachadh |

| |[pic] |

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

| | |

[pic]

-----------------------

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic]Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic] Ceartaich

[pic]Ceartaich

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic] Sgrìobh

[pic]

Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis



Innis

[pic]

Innis

[pic]

Innis

Dèan dealbh dhe na seantansan a thagh thu. Dùin an leabhar!

[pic]

Dè cho math sa dh’obraich sibh?

Ciamar a dh’obraicheas sibh nas fheàrr?

Coimhead air-ais air dè bha fhìos agad air mu-thràth

Fior? Breug? Chan eil fhìosam?

Deasbud!

Thoir suil aithghearr airson facail ùr. Lorg dè tha iad a ciallachadh agus sgrìobh sios iad.

Bruidhinn mun aghaidh. [pic]

[pic]

Smaoinich mun chuspair. Dè tha fìos agaibh air mu-thràth?

[pic]

Leugh an teacs suas ri trì tursan.

Dè a’ cheist a sgrìobhas sibh sios?

Coimhead air a’ cheist a-rithist.

Dè fhuair sibh a-mach?

Sgrìobh sios na facail a bheir ort cuimhneachadh mun fhiosrachadh ùr.

Lorg na duilleagan a dh’fheumas tu.

................
................

In order to avoid copyright disputes, this page is only a partial summary.

Google Online Preview   Download

To fulfill the demand for quickly locating and searching documents.

It is intelligent file search solution for home and business.

Literature Lottery

Related searches