REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE Dekretu-Lei kona-bá ...

Versaun Tetum - 26-02-2016

REP?BLIKA DEMOKR?TIKA TIMOR-LESTE Dekretu-Lei kona-b? Empregu iha Atividades Estrativas

Dekretu-Lei No. __/__, ... Atividades Estrativas nomeadamente petrol?feru no miner?ria, importante tebes iha Timor-Leste duranti tinan sira ikus nian, neeb? presiza mobilizasaun forsa-de-Traballu ka m?o-de-obra no estabelese medidas neeb? permite ba kontrolu efetivu no regulamentu neeb? adekuadu ba Traballad?r sira-neeb? halao sira-nia atividades iha set?r refere, iha pa?s idanee. Konsidera katak Operasaun Petrol?feru no Operasaun Miner?ria sempre rekere forsa-deTraballu hodi serbisu tuir proporsaun iha kondisaun hirak-neeb? la hanesan ho Traballad?r sira husi set?r ekonomia sira seluk nian, kona-b? or?riu serbisu, benef?sius, direitu, rekrutamentu no formasaun, nomos Lei No. 4/2012, loron 21, fulan-Fevereiru, neeb? aprova tiha Lei Traballu nian, la trata espesifidade Traballad?r sira-neeb? serbisu iha set?r hirak-nee ho adekuadu, no, presiza atu aprova regras espes?fika hiraknee . Nee duni, ho autorizasaun legislative neeb? simu husi Artigu sira 115.1(j) no 116(d) Konstituisaun Rep?blika Demokr?tika Timor-Leste nian, ho idanee Governu dekreta iha lei hanesan tuirmai nee.

1

Versaun Tetum - 26-02-2016

KAP?TULU I

OBJETU, ?MBITU APLIKASAUN NO DEFINISAUN

Artigu 1 Objetu

Dekretu-Lei idanee estabelese regras neeb? aplik?vel ba Empregad?r sira-neeb? envolve iha Atividades Estrativas, nom?s rekizitus ba rekrutamentu no empregu ba Traballad?r sira-nee ida-idak, no regulamentus espes?fiku neeb? vigora ba Traballad?r sira sidadaun timoroan sira no estranjeiru sira ba prestasaun serbisu iha set?r mina no g?s.

Artigu 2 ?mbitu Aplikasaun

Dekretu-Lei nee aplika ba:

(a) Traballad?r sira, independentemente husi sira-nia nasionalidade, rekrutadu husi peso?l singul?r no koletiva hodi emprega iha Atividades Estrativas neeb? halao iha Territ?riu Timor-Leste, nom?s ninia zona mar?tima, zona ekon?miku eskluzivu, no plataforma kontinent?l;

(b) Traballad?r sira, nasion?l ka rezidente permanente iha Rep?blika Demokr?tika Timor-Leste, rekrutadu husi peso?l singul?r no koletiva sira-neeb? inkorpora ka rejistadu tuir Lei Timor-Leste nian hodi emprega iha Atividades Estrativas neeb? halao iha zona espesi?l sira husi jurisdisaun internasion?l konjunta, ?rea dezenvolvimentu petrol?feru konjunta, no ?rea unitizasaun internasion?l, nom?s kualk?r zona ka ?rea sira seluk neeb? hanesan, sujeito ba prins?piu lei internasion?l nian neeb? vigora no/ka akordu sira-neeb? halo ho estadu estranjeirus internasion?l sira; no

(c) Empregad?r estrangeiru sira neeb? kontrata Traballad?r sira, nasion?l ka rezidente permanente iha Rep?blika Demokr?tika Timor-Leste, neeb? involve iha Atividades Estrativas halao iha zona espesi?l sira husi jurisdisaun internasion?l, ?rea dezenvolvimentu petrol?feru konjunta, no ?rea unitizasaun internasion?l, nom?s kualk?r zona ka ?rea sira seluk neeb? hanesan, sujeito ba prins?piu lei internasion?l nian neeb? vigora no/ka akordu sira-neeb? halo ho estadu estranjeiru internasion?l sira.

Artigu 3 Definisaun sira

Ba efeitu Dekretu-Lei idanee nian, termus neeb? uza iha dokumentu nee iha signifikadu, ho definisaun iha singul?r m?s aplika iha plur?l, no vise-versa:

2

Versaun Tetum - 26-02-2016

(a) Empregad?r: hanesan refere ona iha Lei ba Traballu No 4/2012 loron 21, fulanFevereiru;

(b) Traballad?r: sidadaun nasion?l ka rezidente permanente iha Rep?blika Demokr?tika Timor-Leste, neeb? halo atividade liu husi autoridade no diresaun husi Empregad?r no hetan remunerasaun;

(c) Atividades Estrativas: signifika serbisu neeb? halao iha Operasaun Petrol?feru no Operasaun Miner?ria;

(d) Avaliasaun Dezempe?u ba Bonus: signifika kompensasaun adision?l aleinde sal?riu norm?l ba Traballad?r ida no nee bele f? depoizde Empregad?r halao tiha avaliasaun dezempe?u hodi avalia kualidade serbisu iha tarefas neeb? atribui ona ka duranti per?odu determinadu ba Traballad?r ida;

(e) Kompet?nsia Serbisu ka Kompet?nsia: signifika kapasidade individu?l ida-idak nian, inklui maib? la limita ba, kualifikasaun, ko?esimentu, abilidade no atitude serbisu bazeia ba normas neeb? preskreve ona;

(f) Kontratu Serbisu ho Prazu Fiksu: signifika relasaun serbisu ida, neeb? halo tiha entre Empregad?r ida ho Traballad?r ida neeb? ho durasaun iha per?odu determinadu neeb? iha konkord?nsia entre parte hirak-nee , entaun, termina autom?tikamente kuandu to'o ona loron ikus tuir akordu neeb? iha;

(g) Loron: signifika per?odu konsekutivu ida iha or?s rua-nullu resin haat (24)

(h) Loron Deskansu: signifika per?odu ida kona-b? la-serbisu iha or?s rua-nullu resin haat (24);

(i) Aj?nsia Empregu sira: signifika pesoa individual (singular) no koletiva (leg?l) sira-neeb? refere ona iha Artigu 29;

(j) Formasaun ba Serbisu: signifika atividade sira-neeb? integra hotu ona iha prestasaun Traballad?r sira-nian ka Traballad?r potensi?l sira ho, no loke dalan ba sira atu hetan, eleva no dezenvolve kompet?nsia serbisu, produtividade, dixiplina, atitude no ?tika serbisu to'o iha nivel neeb? dezejadu iha abilidade no ko?esimentu sira-neeb? korresponde ba grau no kualifikasaun neeb? rekeridu ba pozisaun espes?fiku ida ka serbisu ida neeb? atinji ona;

(k) Or?riu Serbisu Rotasaun: signifika or?riu serbisu espesi?l tuir termus neeb? Traballad?r ida tenke halao serbisu norm?l ho konsekutivu duranti loron ka semana neeb? determina ona, tuir ho tempu ida neeb? hanesan ho deskansu;

(l) Or?riu Serbisu Modul?r: signifika or?riu serbisu espesi?l neeb? kontein distribuisaun or?riu ka or?s serbisu nian neeb? varia iha semana balu nia laran, durasaun m?dia ba tempu serbisu regul?r kada semana nian neeb? kalkula tiha bazeia ba tempu neeb? determinadu;

3

Versaun Tetum - 26-02-2016

(m) Or?riu Serbisu Norm?l: signifika per?odu tempu neeb? Traballad?r ida tenke halao ninia serbisu nuudar previstu iha kontratu serbisu nian ka konforme Empregad?r determina ona;

(n) Tratamentu kru?l ka Intimidasaun signifika Pr?tika Diskriminat?riu ida, neeb? ema ida ka ema grupu ida neeb? hatudu nafatin atitude irrasion?l ba Traballad?r seluk ida ka grupu Traballad?r sira, ka komportamentu neeb? ho maneira atu hamosu risku ba sa?de no seguransa ba kualk?r Traballad?r seluk ida ka grupu Traballad?r sira.

Komportamentu irrasion?l hanesan nee tenke inklui, maib? la limita ba:

(i) vitimasaun, hamoe, intimida ka ameasa Traballad?r seluk ida ka grupu Traballad?r sira;

(ii) komporta ho maneira neeb? agresivu;

(iii)provokasaun ka halo k?miku halimar;

(iv) halo tratamentu kru?l ba ema ida atu komporta la loos; ka

(v) esklui ema ida husi atividade neeb? relasiona ho serbisu,

neeb? konsideradu irrasion?l husi ema netr?l ida neeb? sai testemu?a ba komportamentu hanesan iha situasaun norm?l sira;

(o) Lejizlasaun Mineira: signifika lejizlasaun neeb? vigora ba Operasaun Min?riu

husi tempu ba tempu, no kualk?r alterasaun, regulamentu no estatutu auxili?r

hirak-nee

;

(p) Lei ba Atividades Petrol?fera: signifika Lei No. 13/2005, loron 2, fulan-Setembru, no ninia alterasaun sira, regulamentu no estatutu auxili?r sira;

(q) Lei Traballu: signifika Lei No. 4/2012, loron 21, fulan-Fevereiru, no ninia alterasaun sira, regulamentu no estatutu auxili?r sira;

(r) Minist?riu Tutela: signifika minist?rius governu neeb? relevante, responsavel ba Petr?liu, Rekursus Minerais, no Traballu, no kualk?r entidade seluk Estadu Timor-Leste neeb? responsavel ba aplikasaun diploma idanee ;

(s) Operasaun Miner?ria: signifika atividade no operasaun neeb? ho objetivu atu buka no reko?ese, esplor?, avalia,, dezenvolve minera, prosesa no refina, transporte no komersializa mineral sira nomos atividade sira enserramentu mina nian;

(t) Operasaun Petrol?feru: signifika kualk?r atividade destinadu ba prospesaun, peskiza, avaliasaun, dezenvolvimentu no produsaun petr?liu, tuir defini ona iha Lei Atividades Petrol?feru nian, ho exesaun ba atividade hirak-neeb? halao tiha

4

Versaun Tetum - 26-02-2016

husi peso?l eskrit?riu nian iha rai-maran no iha naviu sira-neeb? apoia iha tasilaran, neeb? sujeito ba Lei Traballu nee no lei espes?fiku, ba ida-idak nain; (u) Pr?tika Diskriminat?riu: signifika kualk?r komportamentu husi Traballad?r ida ka husi kualk?r ninia Traballad?r ka empreiteiru ka kualk?r ema seluk ida neeb? emprega iha Atividades Estrativas neeb? diskrimina kontra, ofende, abuzus, f?zikamente, verbalmente ka psikol?jikamente ka husi kualk?r forma seluk neeb? prejudika ka halo as?diu ba Traballad?r ida, ho razaun nasionalidade ida ikus nee , rasa, apar?nsia, seksu, relijiaun, prefer?nsia seksu?l, ka kualk?r karater?stika seluk neeb? subjetiva ka objetiva; (v) Semana: signifika kualk?r per?odu iha loron hitu tutuir malu; (w) Territ?riu Timor-Leste: signifika area neeb? defini ona iha Artigu 4 husi Konstituisaun Rep?blika Demokr?tika Timor-Leste no iha Lei Territ?rio Fronteiras Mar?timas No. 7/2002, loron 20, fulan-Setembru, tuir altera ona husi tempu ba tempu; (x) Duranti siklu: signifika per?odu adision?l ida ba serbisu, neeb? aumenta ho turnu norm?l Traballad?r ida nian tanba pedidu Empregad?r nian.

5

................
................

In order to avoid copyright disputes, this page is only a partial summary.

Google Online Preview   Download