De laatste tijd horen we steeds vaker het begrip ...



Gemeenteopbouw - Matthijs Vlaardingerbroek

De missionaire gemeente (1)

Missie, aanwezigheid en betrokkenheid

De laatste tijd horen we steeds vaker het begrip ‘missionaire gemeente’ vallen. Wat is een missionaire gemeente? Is dit de nieuwste trend in kerkelijk Nederland; het antwoord op al onze vragen? Als gemeentestichter en missionair werker in de achterstandswijk Spoorwijk in Den Haag heb ik de afgelopen zes jaar mogen werken aan het ontstaan en groei van een nieuwe missionaire gemeente. Vanuit mijn ervaring mag ik voor idea een drietal artikelen over de missionaire gemeente schrijven. In dit eerste artikel wil ik stil staan bij de missie van de missionaire gemeente en haar aanwezigheid en betrokkenheid in haar omgeving.

Wat is een missionaire gemeente? Een missionaire gemeente kun je vergelijken met een rivier die haar zoete water in de zoute zee laat stromen. Het water van de rivier beïnvloedt tot op bepaalde hoogte het water van de zee. Bij een krachtige rivier kun je bijvoorbeeld nog een kilometer ver in zee de stroom van zoet water tegenkomen. Maar de beïnvloeding is wederzijds. Bij vloed stroomt de zee namelijk ook een stuk van de rivier in. Natuurlijk bereikt het zoute water van zee nooit de bron van het zoete rivierwater hoog in de bergen. Waar de rivier en de zee elkaar wel ontmoeten, vind je brak water; een vruchtbare biotoop van planten, vissen, vogels en nieuw leven.

Vervaging van grenzen

Zo is het ook met de missionaire gemeente. Zij laat haar levensgevende water in de zee van de maatschappij stromen. Dit gebeurt soms met verstrekkende gevolgen voor individuen en gemeenschappen. Maar net als een rivier open staat voor de opkomende vloed, zo staat de missionaire gemeente open voor mensen en invloed uit de samenleving. De instroom en betrokkenheid van onkerkelijke mensen in de gemeente heeft een bepalende invloed op het wezen van de gemeente, maar natuurlijk niet op haar geloofszekerheden en kernwaarden. Waar de gemeente en de samenleving elkaar ontmoeten, ontstaat er een interactie, een tijdelijke vervaging van grenzen tussen de gemeente en de samenleving. In deze ontmoeting vind je een vruchtbare biotoop van kansen, mogelijkheden, uitdagingen en nieuw leven.

Ik realiseer me dat dit voorbeeld misschien meer vragen oproept dan antwoorden geeft. Hierin zijn we gelijk in een spanningsveld rondom de missionaire gemeente belandt. Missionair gemeente zijn roept veel vragen op zowel bij hen die hierin betrokken zijn, als bij hen die van een afstand staan mee te kijken. In deze serie artikelen hoop ik een aantal van deze vragen te beantwoorden.

Missie

Wat maakt een gemeente missionair? De sleutel tot het antwoord op deze vraag ligt in het woord ‘missionair’. Missionair zijn spreekt van een missie die de gemeente drijft om tot actie te komen. Maar wat is onze missie? Daadwerkelijk als missionair gemeente kunnen functioneren, betekent voor veel gemeentes in Nederland een verbreding in hun denken over de missie van de kerk. Van oudsher ligt bij evangelische gemeentes op het gebied van missie de nadruk op de verkondiging van het evangelie. De oorsprong hiervan ligt in het ontstaan van de evangelische beweging in de Verenigde Staten begin vorige eeuw. Uit een tweestrijd tussen de liberale en de fundamentalistische bewegingen is er een splitsing ontstaan tussen verkondiging en sociale gerechtigheid.

Splitsing

Er ontstond een soort situatie als bij de scheiding tussen Abram en Lot in Genesis 13. Lot koos voor de vruchtbare gebieden rondom de steden Sodom en Gomorra terwijl Abram in Kanaän bleef. Op dezelfde wijze kozen de liberalen als missie voor sociale gerechtigheid, zorg voor de armen, opkomen voor de zwakkeren in de maatschappij, zoeken naar dialoog, verzoening en vrede. Als tegenreactie kozen de evangelischen voor de verkondiging van het evangelie als zijnde hun missie. De missie, zoals Jezus die in de evangeliën neerlegt, werd als het ware in tweeën gesplitst; sociale gerechtigheid versus verkondiging. Hoewel de evangelische beweging zich over de afgelopen drie decennia meer en meer is gaan richten op sociale zorg en gerechtigheid, vind je in veel plaatselijke gemeentes nog steeds deze splitsing terug. Je kunt hierbij denken aan evangelisch getinte gemeentes die zich specifiek richten op het verspreiden van het evangelie en een aantal meer liberalere gemeentes binnen de PKN die zich uitsluitend richten op de sociale zorg. Deze laatste groep is over het algemeen sterk beïnvloed door het werk en de denkwijze achter het diaconale werk de Buitenwacht in Dordrecht, het oude wijkenpastoraat in Rotterdam en het landelijk netwerk van diaconale projecten Urban Mission. Allemaal goede initiatieven die heel sterk zijn in de sociale aspecten van de missie van Jezus, maar tegelijkertijd zeer huiverig staan tegenover elke vorm van verkondiging of geloofsbeïnvloeding. Ook in ons missionaire werk in de wijk kom ik deze tweesplitsing met regelmaat tegen.

Ik sprak laatst met een diaconaal werker betrokken bij een project van Urban Mission in Den Haag. In een rapportage over haar werk betichtte zij ons ervan een evangeliserende groepering te zijn, hetgeen in haar ogen geen compliment was. Aangezien zij mijn mening over de rapportage had gevraagd, raakten we hierover in discussie. De term ‘evangeliserend’ vond ik geen recht doen aan ons werk in de wijk. Natuurlijk is het delen van het evangelie een belangrijk onderdeel van onze missie, maar over de jaren hebben wij ons mogen ontwikkelen naar een breder opgezet project. Toen ik op haar vraag “Hoe had ik jullie anders moeten omschrijven?” met “missionair” antwoordde, moest ze lachen. “Jullie zijn niet missionair. Wij zijn missionair.” Na hierover hartelijk met elkaar gelachen te hebben, moest ik later denken dat de waarheid in het midden ligt.

Holistisch

Een missionaire gemeente zal zich richten op de missie van Jezus, zoals we die bijvoorbeeld verwoord vinden in Matteüs 5:3 – 10, Lucas 4: 18 – 19 en Matteüs 28: 18 – 20. Hierdoor zal er hopelijk opnieuw een holistische benadering van missie ontstaan, waarbij de nadruk zowel op de verkondiging als op sociale zorg komt te liggen. Niet de slogan ‘evangelisatie door woord en daad’ of sociale gerechtigheid zien als middel om tot verkondiging te komen, maar naast elkaar; allebei van groot belang. Rogier Bos, leider van het missionaire gemeentestichtend project Crossroads Rotterdam verwoordt het als volgt: “Het beeld wat ik hierbij heb, is dat we als evangelischen al die tijd in gefocust hebben op een onderdeel van de missie. Nu draaien we de lens open, en ineens zien we links en rechts en boven en onder het originele beeld nog veel meer verschijnen, en beseffen we dat de foto veel groter en completer is, en veel meer relevante informatie bevat, waardoor het beeld een completer verhaal vertelt.” Aspecten die hieruit met onze missie te maken hebben, zullen woorden zijn als: schepping, bevrijding, redding, land, troost, genade, herstel, rechtvaardigheid, vrede en armen. Wie is dus missionair? Is dat niet een ieder die er naar streeft om zoveel mogelijk aspecten van de missie van Jezus in zijn of haar leven uit te dragen?

Betrokken zijn

Om daadwerkelijk vorm en inhoud aan deze missie te kunnen geven, zal de gemeente zowel actief aanwezig als betrokken in de maatschappij moeten willen staan. Hierin ligt een grote uitdaging voor ons. Wat merkt de omgeving van een kerk nu op dagelijkse basis daadwerkelijk van haar aanwezigheid en betrokkenheid? Misschien dat mensen uit de buurt op zondagmorgen moeite hebben om een parkeerplekje voor hun auto te vinden als ze terugkomen van het tennissen, maar houdt het hier niet vaak mee op? Missionair gemeente zijn betekent sterk betrokken zijn bij het sociale leven van de wijk waarin de kerk zich bevindt of bij de doelgroep waarop de gemeente zich richt. Hierdoor ontstaat de gemeente niet als outsider, maar juist als een van de grootste insiders.

Wij zijn in Den Haag in het proces om vanuit niets opnieuw in een andere wijk in het centrum van de stad een missionaire gemeente te stichten en te zien groeien. Wat betekent actief aanwezig en betrokken zijn voor ons in dit geval? Het betekent allereerst weg komen van het idee dat zegt dat mensen naar ons toe moeten komen. Zoals de missionaire God niet hoog in de hemel bleef, maar mens werd en onder de mensen kwam, zo zullen wij moeten groeien in incarnatie. We moeten onze houding van ‘ze moeten maar naar ons toekomen’ afleggen en heel dichtbij onder de mensen komen.

Voor ons betekent dit ontdekken waar mensen in de wijk elkaar ontmoeten en daar zijn. Allereerst niet om te evangeliseren, maar om betrokken te zijn in vrijwilligerswerk, mensen te leren kennen in de buurtcentra en mee te helpen in instanties zoals bewonersorganisaties en clubhuizen. Het betekent bestuurslid worden bij vrijwilligersorganisaties zoals een speeltuinvereniging, een wijkkoor, een multiculturele werkgroep, een hobbytuinenclub; verenigingen waar ze zitten te springen om bekwame vrijwilligers. Het gaat om een netwerk opbouwen van contacten en relaties met mensen die je wilt dienen en bereiken met het evangelie.

Grote feesten

Als ik nu door de nieuwe wijk loop waar we hopelijk in september aan de slag gaan, bekruipt mij opnieuw dat beangstigende gevoel dat ik zeven jaar geleden ook had, toen we naar Spoorwijk verhuisden om daar missionair te gaan werken. Je kent nog niemand, je bent een outsider. Hoe kun je ooit in contact komen met deze mensen hier? Aan de andere kant is daar het gevoel van verwachting dat je weet dat er hopelijk over vijf jaar een nieuwe gemeente van rond de vijftig mensen uit de wijk zal zijn ontstaan. Een gemeente gevormd door mensen die nu nog zonder God leven en straks deel mogen zijn van een nieuwe missionaire gemeente. Naast die groep van vijftig man zal er hier ook een netwerk van rond de honderdvijftig mensen zijn die we persoonlijk kennen, waar we een stuk pastorale zorg voor hebben, die we in min of meerdere mate mogen dienen en die met regelmaat naar onze grote feesten, barbecues en activiteiten zullen komen op reis naar het leren kennen van Hem.

Vijfvoudige bediening

Een missionaire gemeente is een gemeente waarin er ruimte is voor leiders en gemeenteleden om zowel in de gemeente als in de samenleving aanwezig en dienend betrokken zijn. Uit de praktijk blijkt dat hierdoor in de gemeente en in het leiderschap een behoefte ontstaat aan mensen met bredere taken dan onderwijs, pastoraat of het muziekteam. In een missionaire gemeente kan de vijfvoudige bediening zoals Paulus die in Efeze 4: 11 – 13 omschrijft waarschijnlijk beter tot zijn recht komen. Er is namelijk behoefte aan mensen met een apostolische gave die zowel binnen als buiten de gemeente nieuwe initiatieven kunnen opstarten en leiden. We kunnen hierbij denken aan bijvoorbeeld een voedselbank, een weggeefwinkel, een kinderwinkel of andere dergelijke initiatieven.

Er is behoefte aan mensen met een profetische gave die binnen en buiten de gemeente woorden van God kunnen doorgeven en op de bres kunnen staan voor sociale gerechtigheid, de zwakkeren, de verdrukten en de armen. Er is behoefte aan evangelisten die anderen toerusten, die mensen coachend door een proces van bekering meenemen en woorden geven aan de daden van liefde. Er is behoefte aan pastoraal leiderschap. Vanwege de sterke betrokkenheid met mensen en de goede persoonlijke relaties, zijn wij vaak niet alleen op de hoogte van de moeilijke situaties die er soms zijn, maar krijgen wij ook het vertrouwen om daadwerkelijk pastoraal te kunnen dienen.

Niet christelijk

Als laatste is er behoefte aan mensen met de gave van onderwijs. Bijbels onderwijs dat zich niet alleen richt op geestelijke groei, maar waar tevens aandacht is voor de verbetering van de kwaliteit van het leven. Dit blijft elke keer weer een uitdaging. Hebben wij als christenen een boodschap over bijvoorbeeld relaties, opvoeding, gezond eten, samenleven in een multiculturele wijk/stad? Kunnen we ook buiten de gemeente, in bijvoorbeeld een wijkcentrum onderwijs geven aan mensen die nog geen christen zijn over onderwerpen die voor hen van belang zijn en die op het eerste gezicht niet gelijk christelijk lijken?

Buiten de gemeente

Een missionaire gemeente is uiteindelijk een gemeente die een groot deel van haar energie en activiteiten buiten de gemeente investeert, in de wijk, het stadsdeel of de doelgroep. Dit vraagt om een enorme verandering in ons denken. Een verandering die alleen kan ontstaan als de gemeente ook echt bereid is om door dit proces te gaan. De uitvoering hiervan kan beginnen met kleine stapjes; leren aanwezig zijn, betrokken zijn, openstaan voor mensen en hen dienen uit liefde. Een wijze man leerde mij ooit eens dat onze geloofstappen vaak uit hele kleine stapjes bestaan, die later als je erop terugkijkt samen een grote geloofsstap vormen. Het hoeft niet allemaal perfect. Het zijn kleine stappen. Een poster op de kamer van mijn zoon zegt: ‘Succes is niet het doel dat je behaalt, maar de richting die je opgaat.’ Mijn verlangen en gebed is dat de komende jaren meer en meer gemeentes de richting van het missionair gemeente zijn zullen opgaan. Het is een onbekend, misschien wel beangstigend terrein voor ons, maar mogen wij net als Abraham die stem horen die ons roept de missionaire God te volgen naar plaatsen waar Hij al werkzaam is, en waar wij momenteel nog niet aanwezig en betrokken zijn.

Matthijs Vlaardingerbroek

Gemeentestichter en missionair werker, bewust niet aangesloten bij een kerkgenootschap om zo vrijuit te kunnen experimenteren met nieuwe vormen van missionair gemeente zijn.

Vlaardingerbroek en zijn Engelse vrouw zijn wel als zendeling uitgezonden door Gold Hill Baptist Church in Engeland en verbonden aan het Engelse gemeentestichtersnetwerk Urban Expression.

In de volgende idea:

-Wat is het verschil tussen een attractional (‘kom tot ons’) en een missional (‘wij komen naar jou toe’) kerk?

-Wat gebeurt er als er niet-christenen in de gemeente komen?

................
................

In order to avoid copyright disputes, this page is only a partial summary.

Google Online Preview   Download