Gàidhlig Albannach
Briathrachas Cànanach
Liosta Bhriathrachais Beurla gu Gàidhlig
agus
Clàr-amais Gàidhlig gu Beurla
le Roy Wentworth
Draft
Am Faoilleach 2003
|"Copyleft" statement |"Copyleft" statement |
|This document is a draft of work in progress. It is not in the |'S e dreachd a tha san sgrìobhainn seo de dh'obair a tha a' dol air |
|"public domain". However, I am happy for people to make use of it |adhart. Chan eil i anns an "raon phoblach". Tha mi toilichte daoine a |
|for non-profit purposes, and to pass copies free of charge to other|bhith a' dèanamh feum dhith ann an dòighean nach eil a chum prothaid, |
|people provided that it remains unaltered and that this notice |agus a bhith a' cur lethbhreac saor 's an asgaidh gu daoine eile, cho fad|
|remains attached. It may not be distributed in any amended format |agus nach tèid atharrachadh a dhèanamh oirre, agus gum fuirich an sanas |
|or included in any for-profit product or website without my written|seo an ceangal rithe. Chan fhaod i a bhith air a sgaoileadh ann an |
|permission. For further details see: |riochd eadar-dhealaichte sam bith no air a cur a-steach ann an bathar no |
| |làrach-lìn sam bith a tha a chum prothaid gun chead sgrìobhte bhuamsa. |
| |Airson tuilleadh fios faic: |
| | |
|Roy Wentworth | |
| | |
| |Roy Wentworth |
|A | |
|abbreviate v tr giorraich, vn -achadh m |giorraím |
|abbreviation n giorrachadh m, gen -aidh, pl -aidhean. ~s and sources, giorrachaidhean agus bunan |giorrú m, nod m |
|abduction (phil) abductadh m, gen -aidh |(phil) abduchtú m |
|abductive a abductach. ~ change, atharrachadh abductach | |
|abessive 1 a aibeiseach, gen -ich. ~ case, tuiseal aibeiseach | |
|2 n aibeiseach m, gen & pl -ich | |
|Abkhaz pr n (lang) Abchas m | |
|ablative (abl) 1 a ablatach. ~ case, tuiseal ablatach |ochslaíoch |
|2 n ablatach m, gen -aich. ~ absolute, ablatach absalaideach |ochslaíoch m. The ~ absolute, an |
| |t-ochslaíoch leithliseach |
|ablaut n ablabht m. An example of ~ or vowel gradation, eisimpleir de dh’ablabht no de cheumadh |ablabht m, ablaut m |
|fhuaimreag | |
|abnormality n mì-nòrmalachd f, pl —an. Abnormalities of grammatical usage, mì-nòrmalachd ann an |mínormáltacht f |
|co-chleachdadh gràmadach | |
|abrupt a grad-bhriste. ~ consonant, consan grad-bhriste |giorraisc |
|absolute (ling) a 1 absalaideach. ~ use of the verb, cleachdadh absalaideach air a’ ghnìomhair. |absalóideach, leithliseach, iomlan, |
|Ablative ~, ablatach absalaideach. ~ case, tuiseal absalaideach. ~ comparative, coimeas |neamhnasctha. ~ value, luach |
|absalaideach. ~ construction, gleus-cainnte absalaideach. ~ possessive, seilbheach absalaideach. ~ |absalóideach, dearbhluach |
|value, luach absalaideach | |
|2 iomlan. ~ neutralisation, neodrachadh iomlan. ~ universal, uile-choitcheann iomlan | |
|absolutive (abs) 1 n absalaideach m, gen & pl -ich | |
|2 a absalaideach. ~ case, tuiseal absalaideach | |
|absorption n sùghadh m gen -aidh. Tonal ~, sùghadh tònail |sú m; maolú m |
|abstract a eascruthach. ~ noun, ainmear eascruthach |teibí |
|abstractness n eascruthachd f | |
|accent n 1 (pros, gram) aiceann m, gen -inn, pl —an. The ~ is on the last syllable, tha an t-aiceann|(prosody) béim ghutha, aiceann m. |
|air an lide mu dheireadh. Stress ~, aiceann beuma. Pitch ~, aiceann tòn-àirde |Grammatical ~, aiceann gramadaí |
|2 sràc f, gen -àice, pl —an. Acute ~, sràc gheur. Grave ~, sràc throm |Acute ~, agúid f, Grave ~, graif f |
|3 (variety of speech) blas m, gen -ais. ~s will be a term used in considering diversity in spoken |(speech) blas m |
|Gaelic, ’s e briathar a tha ann am blas a bhithear a’ cleachdadh ann am beachdachadh air iomadalachd| |
|sheòrsachan cainnt-bheòil Ghàidhlig. Pupils will encounter a range of dialects and ~s, bidh a’ | |
|chlann a’ coinneachadh ri caochladh sheòrsachan dualchainnt agus blais. She has a Lewis ~, tha blas | |
|Leòdhais (air a’ Ghàidhlig) aice. He has an English (from England) ~, tha blas Sasannach aige, tha | |
|blas Sasannach air a’ Bheurla aige. He has an English (of English) ~ (to his Gaelic), tha blas | |
|Beurla aige, tha bristeadh Beurla air. She has a foreign ~, tha blas cànain eile air a’ Ghàidhlig, | |
|air a’ Bheurla, aice | |
|accent, accentuate, v tr cuir aiceann air (facal, lide), vn cur aicinn air |cuirim béim, meáchan, aiceann, ar |
|accented a le aiceann. ~ syllable, lide le aiceann |(fhocal, shiolla) |
|accentuation n aiceannachadh m, gen -aidh |aiceannú m |
|acceptable a (ling) ion-ghabhail |inghlactha |
|acceptation n ciall f aithnichte. Positive ~ and negative connotation, ciall aithnichte |ciall f (aitheanta) focail |
|dheimhinneach agus co-chiallachadh àicheil | |
|accessibility (ling) so-ruigsinneachd f. ~ scale, sgèile sho-ruigsinneachd |insroichteacht f |
|accidence n (gram = inflectional morphology) deilbheachd f |deilbhíocht |
|accusative (acc) 1 a cuspaireach. The ~ case, an tuiseal cuspaireach. ~ and infinitive construction,|cuspóireach (m), áinsíoch |
|gleus-cainnte cuspaireach is neo-fhinideach. ~ language, cànan cuspaireach | |
|2 n cuspaireach m, gen & pl -ich | |
|Achinese pr n (lang) Aichinis f | |
|acoustic, acoustical a fuaim-eòlach. ~ phonetics, fogharachd fhuaim-eòlach |fuaimeolaíochta |
|acoustically adv gu fuaim-eòlach. The room is ~ unsuitable, tha an rùm mì-fhreagarrach a thaobh an | |
|fhuaim-eòlais | |
|acoustics n fuaim-eòlas m, gen -ais |fuaimeolaíocht f |
|(familiar) The ~ of the hall are good, tha èisteachd an talla math | |
|acquired a (of speech disorder) air fhaighinn | |
|acquisition n (of languages) togail f. Gaining a command of Gaelic is a process involving the |To acquire a language, teanga a fhoghlaim|
|gradual ~ and expansion of knowledge, skills and understanding, gus a’ Ghàidhlig ionnsachadh feumar | |
|eòlas, sgilean agus tuigse a thogail agus a leudachadh mean air mhean. An apprenticeship for the ~ | |
|of a third language, oileanachadh airson an treas cànain a thogail. Not least for the ~ of yet more | |
|languages, agus gu h-àraidh gus an tuilleadh ’s am barrachd chànan a thogail | |
|• ionnsachadh m, gen -aidh. A natural way of contributing to the ~ of Gaelic, dòigh nàdarrach air a | |
|bhith a’ cur ri ionnsachadh na Gàidhlig | |
|• buannachadh m, gen buannachaidh | |
|acquisition planning n phr dealbhachadh m buannachaidh, gen dealbhachaidh bhuannachaidh | |
|acrolect n acrachainnt f | |
|acronym n acranaim m, pl —ean |acrainm |
|• geàrr-ainm m, pl —ean | |
|acrostatic a tùs-sheasmhach |tús-seasmhach |
|act n gnìomh m, pl -an, -aran. A speech ~, gnìomh cainnte |gníomh |
|action noun n phr ainmear m gnìomha, gen ainmeir ghnìomha, pl ainmearan gnìomha | |
|active a (gram) 1 (act) spreigeach. ~ voice, guth spreigeach |gníomhach. ~ voice, faí ghníomhach |
|2 (ling) gnìomhach. ~ vocabulary, briathrachas gnìomhach. ~ articulator, altaiche gnìomhach | |
|active language n phr cànan m gnìomhach, gen cànain ghnìomhaich, pl cànain ghnìomhach | |
|actor n gnìomhaiche m, pl —an. ~ and goal, gnìomhaiche agus bàir | |
|actuation n gnìomhachadh m, gen -aidh. ~ problem, ceist a’ ghnìomhachaidh | |
|acute a 1 (referring to diacritic (´)) geur. ~ accent, sràc m geur, gen sràic ghèir, pl sràcan geura|~ accent, agúid f |
|2 (referring to distinctive feature) geur | |
|adapt v tr freagarraich, vn freagarrachadh | |
|adaptation n freagarrachadh m, gen -aidh |oiriúnú m |
|additive bilingualism n phr dà-chànanas m cuir-ris, gen dà-chànanais chuir-ris | |
|addressee n neach-amais m, pl luchd-amais |seolaí m |
|addressing system n phr siostam m seòlaidh, gen siostaim sheòlaidh, pl siostaman seòlaidh | |
|adduce v tr thoir, vn toirt f, also thoir air aghaidh, vn toirt air aghaidh. The examples ~d as | |
|evidence above, na h-eisimpleirean a chaidh a thoirt mar fhianais shuas. It was adduced as proof, | |
|chaidh a thoirt mar dhearbhadh | |
|adessive (adess) 1 a aideiseach, gen -ich. ~ case, tuiseal aideiseach | |
|2 n aideiseach m, gen & pl -ich | |
|adjacency n comhgharachd f. ~ principle, prionnsabal na comhgharachd |cóngaracht f |
|adjacency pair n phr paidhir m an comhgharachd, pl paidhirichean an comhgharachd | |
|adjacent a comhgharach | |
|adjectival 1 a buadhaireach. ~ phrase, abairt bhuadhaireach. ~ suffix, iar-leasachan buadhaireach |aidiachtach, aidiachtúil |
|2 n buadhaireach m, gen & pl -ich. Supplementive ~, buadhaireach for-lìontach | |
|adjectivally adv gu buadhaireach, a thaobh bhuadhairean | |
|adjective n buadhair m, pl —ean. Compared ~, buadhair coimeasta. Demonstrative ~, buadhair |aidiacht f. Demonstrative ~, aidiacht |
|comharrach. Numerical ~, buadhair àireamhach. Possessive ~, buadhair seilbheach. Predicative ~, |thaispeántach. Possessive ~, aidiacht |
|buadhair aisneiseach |shealbhach |
|adjunct n (gram) frith-cheangal m, gen & pl -ail |(gram) aguisín m |
|adjunction n frith-cheangal m, gen -ail | |
|adjunctive a (gram) frith-cheanglach | |
|adnominal 1 a co-ainmearach | |
|2 n co-ainmear m, gen -eir, pl —an | |
|adposition n co-fhacal m, gen & pl -ail | |
|adsentential 1 a co-sheantansach | |
|2 n co-sheantansach m, gen & pl-aich | |
|adstratum n adstratam m, gen -aim | |
|advanced a for-ghluaiste. A~ Tongue Root, Bun Teangaidh For-ghluaiste | |
|adventitious a tuiteamach. This is only an ~ phenomenon, ’s ann a thoradh air tuiteamas a-mhàin a |taismeach, teagmhasach |
|thachras seo | |
|adverb n co-ghnìomhair m, pl —ean. ‘Whence’ ~, co-ghnìomhair ‘às’. ‘Where’ ~, co-ghnìomhair ‘ann’. |dobhriathar m. ‘Whence’ ~, dobhriathar |
|‘Whither’ ~, co-ghnìomhair ‘thuige’. |‘às’. ‘Where’ ~, dobhriathar ‘ann’. |
| |‘Whither’ ~, dobhriathar ‘chuige’. |
|adverbial 1 a co-ghnìomhaireil. ~ phrase, abairt cho-ghnìomhaireil. ~ particle, mion-fhacal |dobhriathartha |
|co-ghnìomhaireil | |
|2 n co-ghnìomhaireil f, pl —ean | |
|adverbially adv gu co-ghnìomhaireil | |
|adversative a co-aghaidheach. ~ conjunction, naisgear co-aghaidheach |codarsnach |
|aerometry n èadhar-thomhas m, gen -ais | |
|aesthetic n aisteiteach |aestéitiúil |
|aesthetics n aisteitig f |aestéitic f |
|affected object n oibseig f bhuailte. Affected and effected objects, oibseigean buailte is èifeachda| |
|affirmative a (gram) aontach. The ~ form, an riochd aontach |dearfach |
|affix n (gram) co-leasachan m, gen & pl -ain. Derivational and inflectional ~es, co-leasachain |foirceann m, deireadh m |
|bhunachail agus in-fhillteach | |
|affixal a co-leasachanach. ~ negative, àicheach co-leasachanach | |
|affixation n co-leasachanachadh m, gen -aidh | |
|• cur m co-leasachain ri (facal) | |
|affixed a co-leasaichte | |
|affricate 1 n (ling) aifricead m, gen -eid, pl —an |n aifricéad m |
|2 a aifriceadach |a aifricéadach |
|African languages n phr cànain m pl Afraganach | |
|Afrikaans pr n (language) Afragànais f | |
|Afro-Asiatic a Afra-Àisianach. A~ languages, cànain Afra-Àisianach | |
|agent n (ling) obraiche m, pl —an. ~ and patient, obraiche agus fulangach |oibrí m, gníomhaí |
|agent noun n phr ainmear m obraiche, gen ainmeir obraiche, pl ainmearan obraiche | |
|agentive a. ~ role, roile obraiche | |
|agentless passive n phr fulangach m gun obraiche | |
|agglutinating a (ling) co-ghlaodhach. ~ language, cànan co-ghlaodhach | |
|agglutination n (ling) co-ghlaodhadh m, gen -aidh | |
|agreement n (gram) co-aontas m, gen -ais |géilleadh m |
|aicill n aicill f, gen —e | |
|air n èadhar m, gen -air. Puff of ~, puth èadhair | |
|air-stream n sruth-èadhair m, pl sruthan-èadhair. ~ initiation, tionnsgnadh sruth-èadhair | |
|air-stream mechanism n phr uidheam m sruth-èadhair | |
|Akkadian pr n (lang) Acàidis f | |
|aktionsart n aktionsart m | |
|• gnè f aogasail | |
|Albanian pr n (lang) Albàinis f | |
|Alexandrine 1 n Alastraineach m, gen & pl -ich |Alaistríneach (m) |
|2 a Alastraineach | |
|Algonquian pr n (lang) Algoincis f | |
|algorithm n algairim m, pl —ean | |
|alienable possession n phr sealbhachadh m so-dhealaichte | |
|allative (all) 1 a alatach | |
|2 n alatach m, gen -aich | |
|allegorical a samhl-aithriseach |fáithchiallach |
|allegory n samhl-aithris f, pl —ean |fáithscéal m, fáithchiall f |
|allegro form n phr riochd m allegro, pl riochdan allegro | |
|alliteration n uaim f, gen uama |uaim f |
|alliterative a uamach |uamach |
|allomorph n alamorf m, pl —an | |
|allomorphy n alamorfachd f | |
|allophone n alafon m, pl —an. Extrinsic ~, alafon eistreach. Intrinsic ~, alafon intreach | |
|allophonic a alafonach. ~ variation, caochlaideachd alafonach | |
|alphabet n aibidil f, pl —ean |aibítir f |
|International Phonetic Alphabet (IPA), Aibidil Fhogharach Eadar-Nàiseanta (AFE) | |
|alphabetical a 1 aibidileach |In ~ order, do réir na haibítre |
|2 na h-aibidil. In ~ order, ann an òrdugh na h-aibidil | |
|alternant n iomlaideach m, gen & pl -ich | |
|alternation n iomlaid f. Automatic ~, iomlaid fhèin-ghluasadach. Recurrent ~, iomlaid | |
|ath-thachartach | |
|alveolar a ailbhealach. ~ ridge, druimean ailbhealach |ailbheolach |
|alveolo-palatal a ailbheal-phalatach | |
|ambiguity n dà-sheaghachas m, gen -ais. Lexical ~, dà-sheaghachas leicseachail. Grammatical, |athbhrí f |
|syntactical, ~, dà-sheaghachas gràmadach, co-chàrail. If one were seeking a concise way to represent| |
|a type of metre definitely, without ~, one would have to name the kind of feet occurring in the | |
|lines as well as give the formula for the syllables, nam bite a’ lorg dòigh ghoirid gus gnè | |
|mheadrachd a riochdachadh gu cinnteach, gun dà-sheaghachas, dh’fheumte an seòrsa throìghean a bha | |
|air na sreathan ainmeachadh cho math ri foirmle nan lidean a thoirt | |
|ambiguous a dà-sheaghach |athbhríoch |
|ambilingual 1 a aimbe-chànanach | |
|2 n aimbe-chànanach m, gen & pl -aich | |
|ambisyllabic a aimbe-lideach | |
|ameliorative a co-fheabhasach. ~ change, atharrachadh co-fheabhasach | |
|Amerindian a Ameirinnseanach | |
|Amharic pr n (lang) Amaraig m | |
|amphikinetic a iom-ghluasadach |imghluaisteach |
|amplitude n meudachd f. Sound ~, meudachd fuaim |luascleithead m |
|anacoluthon n ao-ceangal m |éigeangal m |
|• anacolut m | |
|anacrusis n anacruis f, gen —e, pl —ean | |
|analogical a analaigeach. ~ change, atharrachadh analaigeach |analachúil |
|analogy n analaigidh m, pl —ean. By ~ with other verbs, tro analaigidh ri gnìomhairean eile |analach f |
|analyse v tr anailisich, vn -eachadh m |anailísím |
|• dèan anailis f air, vn dèanamh anailis air | |
|analysis n (gram) anailis f |anailís f, taifeach m |
|analytic a (ling) anailiseach. An ~ form, riochd anailiseach. ~ languages, cànain anailiseach. ~ |scartha. ~ form, form scartha |
|verb, gnìomhair anailiseach | |
|anapaest n anaipeist f, pl —ean |anaipéist f |
|anaphor n anafor m, pl —an |iarthagraí m |
|anaphora n anafora m, anaforachd f. Bound ~, anafora ceangailte |iarthagra m |
|anaphoric a anaforach. ~ pronoun, riochdair anaforach |iarthagrach |
|anaptyxis n (= svarabhakti n) anaiptig m (= svarabhakti m) | |
|anastrophe n anastroif m | |
|Anatolian pr n (lang) Anatòilis f | |
|ancestor language n phr cànan m sinnsireil | |
|angled brackets n phr camagan f pl biorach | |
|anglicise v tr cuir an riochd Beurla | |
|anglicised a. The name has been ~, tha riochd Beurla air a chur air an ainm | |
|anglicisation n. An ~ of the Gaelic name, riochd Beurla air an ainm Ghàidhlig | |
|Anglo-Frisian pr n (lang) Angla-Fhreaslainnis f | |
|anglophone a expressed with luchd na Beurla. The dominance and attractions of ~ culture, | |
|uachdranachd agus tarraingeachd dualchas luchd na Beurla | |
|animacy n beodhas m, gen -ais. Degree of ~, ìre beodhais. ~ hierarchy, rangachd bheodhais | |
|animate a beodha. ~ noun, ainmear beodha |beo; beoga |
|anomalous a aimhriaghailteach. ~ behaviour, gnìomhadh aimhriaghailteach |aimhrialta |
|anomaly a aimhriaghailteachd f, pl —an |aimhrialtacht f |
|antecedent 1 n (gram) ro-theachdaire m, pl —ean |réamhtheachtaí. (Of proleptic pronoun) |
|2 a ro-theachdaireil. ~ phrase, abairt ro-theachdaireil |iartheachtaí m |
|antepenultimate a ro-leth-dheireannach. The ~ syllable, an lide ro-leth-dheireannach. In the fourth |réamhleathdhéanach |
|phrase of each strophe the second stress is on the ~ syllable, anns a’ cheathramh abairt de gach | |
|stròf tha an dara beum air an lide ro-leth-dheireannach | |
|anterior a ro-shuidhichte. ~ consonant, consan ro-shuidhichte |réamhtheachtach |
|anthropological a antrap-eòlach. ~ linguistics, cànanachas antrap-eòlach |antraipeolaíoch |
|anthropologist n antrap-eòlaiche m, pl —an | |
|anthropology n antrap-eòlas, gen -ais. Social ~, antrap-eòlas sòisealta |antraipeolaíocht f |
|anthroponym n antrapanaim m, pl —ean | |
|anticipatory n ro-ghlaicte. ~ assimilation, co-choslachadh ro-ghlaicte. ~ coarticulation, | |
|co-altachadh ro-ghlaicte. ~ subject, suibseig ro-ghlaicte. ~ internal rhyme, comhardadh-meadhain | |
|ro-ghlaicte | |
|antinomy n antanomaidh f, pl —ean |frithdhleathacht f |
|antipassive (antipass) 1 a an-fhulangach. ~ verb, gnìomhair an-fhulangach | |
|2 n an-fhulangach m, ge an-fhulangaich | |
|antithesis n (a) ainteis f. Thesis, ~ and synthesis, tèis, ainteis agus sinteis |fritéis f |
|(b) anchoimeas m, gen -eis | |
|antonym n antanaim m, pl —ean. ~ and synonym, antanaim agus sionanaim |frithchiallach m |
|antonymy n antanaimidh f | |
|aorist 1 a ao-riochda. ~ aspect, aogas ao-riochda |éigríochta (m) |
|2 n ao-riochd m, pl —an | |
|aperiodic a neo-phèireadach | |
|aperture n fosgladh m, gen -aidh |oscailt f |
|aphaeresis n aifeiris f | |
|aphasia n afàise m |afáise f |
|aphesis n aifeise f | |
|aphetic a aifeiseach. ~ form, riochd aifeiseach | |
|aphorism n aforas m gen & pl -ais |nathán m, seanrá m |
|apical a (ling) apaiceach. ~ consonant, consan apaiceach | |
|apico-alveolar a apaice-ailbhealach. ~ stop, consan dùinte apaice-ailbhealach | |
|apocope n eàrr-ghiorrachadh m, gen -aidh |coimriú m deiridh, teascadh m deiridh |
|• apacoip f | |
|apodosis n apadois f |iarbheart m |
|apo koinou a. ~ ~ construction, gleus-cainnte apo koinou | |
|aporia n apaire f | |
|aposiopesis n apaisipeis f | |
|apostrophe n 1 (figure of speech) apastroif m |(a) (Figure of speech) apastróf f ; |
|2 (punctuation) asgair m, pl —ean |aitheasc m. (b) (Punctuation) uaschama m |
|appellative n ainmear m gnàthach, gen ainmeir ghnàthaich, pl ainmearan gnàthach | |
|appendix n 1 eàrr-ràdh m, gen -àidh, pl —an |aguisín m |
|2 aipeandaig m. Core syllable and ~, cridhe-lide agus aipeandaig | |
|applicative 1 a in-ghnìomhach. ~ inflection, infhilleadh in-ghnìomhach | |
|applied linguistics n phr cànanachas m gnìomhaichte, gen cànanachais ghnìomhaichte | |
|apposition n co-shuidheachadh m, gen -aidh. Words in ~, facail ann an co-shuidheachadh |comhaisnéis f |
|appositional a co-shuidheachail. ~ noun phrase, abairt ainmearach co-shuidheachail. ~ relative |comhaisnéiseach |
|clause, clàsa dàimheach co-shuidheachail | |
|apprehensional n faiteasail. ~ clause, clàsa faiteasail | |
|approximant n co-fhagasach m, gen & pl -aich. ~s and obstruents, co-fhagasaich agus amalaich | |
|approximation n tuairmse f, pl —an | |
|Arabic n (lang) Araibis f |Araibis f |
|Aramaic n (lang) Aramais f |Aramais f |
|arbitrariness n neo-riaghailteas m, gen -eis. ~ and motivation, neo-riaghailteas agus in-ghluasad | |
|arbitrary a neo-riaghailteach |neamhshrianta, ansmachtúil |
|archaic a àrsaidh |ársa |
|archaism n facal m àrsaidh, cainnt f àrsaidh |caint f ársa |
|archilexeme n airci-leicseim m, pl —ean | |
|archiphoneme n airci-fòineim m, pl airci-fòineimean | |
|areal a ceàrnaidheil. ~ linguistics, cànanachas ceàrnaidheil. ~ feature, feart ceàrnaidheil |~ feature, tréith limistéir |
|argument n argumaid f, pl —ean. ~ structure, structar argumaideach | |
|arhyzotonic a airiosatonach | |
|Armenian pr n (lang) Airmèinis f | |
|arrow n (indicating synchronic process) saighead f, gen saighde, pl saighdean |saighead f |
|arsis n airse f | |
|article n 1 (piece of prose) artaigeal m, gen & pl -eil |alt m |
|2 (gram) alt m, gen & pl uilt. The definite ~, an t-alt cinnteach. The indefinite ~, an t-alt | |
|neo-chinnteach | |
|articulate v tr & i (of speech sounds ) altaich, vn -achadh m |fuaimním |
|articulation n (ling) altachadh m, gen -aidh. Place of ~, àite altachaidh. Manner of ~, dòigh |fuaimniú |
|altachaidh | |
|articulator n altaiche m, pl —an. Active, passive, ~, altaiche gnìomhach, fulangach | |
|articulatory a altachail. ~ gesture, gluasad altachail. ~ parameters, paraimeadaran altachail. ~ | |
|phonetics, fogharachd altachail. ~ setting, in-shuidheachadh altachail. ~ targets, targaidean | |
|altachail | |
|artificial language n phr cànan m innealta, gen & pl cànain innealta | |
|ascension n dìreadh m, gen -idh. Possessor ~, dìreadh sealbhadair | |
|ascriptive a cuir-às-leth. ~ sentence, seantans cuir-às-leth | |
|aspect n (ling) aogas m, gen -ais, pl -aisean. Inchoative ~, aogas tòiseachail |gné f |
|aspectual a aogasail. ~ character, gnè aogasail | |
|aspiration n 1 analachadh m, gen -aidh |análú m |
|2 = lenition n, qv | |
|aspirate n anailichte m, pl —an. Voiced and voiceless ~s, anailichtean guthach agus neo-ghuthach | |
|aspirate v tr 1 anailich, vn analachadh m |anáilím. Aspirated, análaithe |
|2 = lenite v tr, qv | |
|aspirated a anailichte. ~ plosive, pleasgach anailichte. Post-~, iar-anailichte. Pre-~, | |
|ro-anailichte | |
|Assamese pr n Asaimis f | |
|assertive a ceannasach. ~ verb, gnìomhair ceannasach |ceannasach |
|assibilation n co-shiosachadh m, gen -aidh | |
|assign v tr dailich, vn daileachadh | |
|assimilate v tr (gram) co-choslaich, vn -achadh m |comhshamhlaím |
|assimilation n (gram) co-choslachadh m, gen -aidh. Progressive and regressive ~, co-choslachadh |comhshamhlú m |
|for-cheumnach agus ais-cheumnach | |
|association n co-cheangal m, gen -ail. ~ line, lìne cho-cheangail |comhcheangal m |
|associative a co-cheanglach. ~ relation, dàimhealachd cho-cheanglach | |
|assonance n amas m, gen -ais. This unstressed rhyme occurs in a number of lines, and perhaps also in|comhshondas m |
|line 6d if one counts the ~ between ‘co-dhùnadh : chuir’, gheibhear an comhardadh gun bheum seo ann | |
|an grunnan shreathan, agus dh’fhaodadh cuideachd ann an sreath 6d nam bite a’ cunntadh an amais | |
|eadar ‘co-dhùnadh : chuir’ | |
|assonate v i dèan amas, vn dèanamh amais. These syllables usually do not rhyme, but sometimes two or| |
|three of them at least ~, mar as trice chan eil na lidean seo a’ dèanamh comhardaidh ann, ach | |
|uaireannan tha a dhà no a thrì dhiubh a’ dèanamh amais co-dhiù | |
|asterisk n reul f, gen rèil, pl —tan. Asterisked form, riochd le reul |réiltín f |
|asymmetrical a aisimeadrach. Symmetrical and ~ relations, dàimhealachdan simeadrach agus | |
|aisimeadrach | |
|asymmetry n aisimeadrachd f | |
|asyndeton n aisindeaton m | |
|asyndetic a aisindeatach. ~ sentence, seantans aisindeatach | |
|atelic a neo-theiligeach. ~ verb, gnìomhair neo-theiligeach |éigríochnúil, neamhchríochnaitheach |
|athematic a neo-thèamatach. ~ verb, gnìomhair neo-thèamatach |neamhthéamach |
|atonic a neo-thònach. ~ syllable, lide neo-thònach |(siolla) gan bhéim; (siolla) |
|• gun bheum |neamhaiceannta |
|attested a dearbhte. ~ form, riochd dearbhte |dearfa |
|attraction n tarraing f |tarraingt f |
|attribute n facal m buaidh-aithriseach |cáilíocht f, aitreabúid f |
|attribution n buaidh-aithris f | |
|attributive a buaidh-aithriseach. ~ adjective, buadhair buaidh-aithriseach |aitreabúideach. ~ adjective, aidiacht |
| |cáilíochta |
|audible a so-chluinntinn. ~ release, fuasgladh so-chluinntinn |inchloiste |
|auditory a claistinneach. ~ phonetics, fogharachd chlaistinneach |éistitheach |
|augment n for-leasachan m (gnìomhair) |breisghuta m. (= Particle) mír f |
|augmentation n for-leasachadh m, gen -aidh |breisiú m |
|augmentative a meudachail. ~ affix, co-leasachan meudachail | |
|augmented a for-leasaichte. ~ conjunction, naisgear for-leasaichte. ~ stem, stoc for-leasaichte |~ stem, breistamhan |
|aural a cluasach |cluasach |
|Australian a Astràilianach. A~ languages, cànain Astràilianach |Astrálach |
|Austro-Asiatic a Astra-Àisianach. A~ languages, cànain Astra-Àsianach | |
|Austronesian a Astrainèisianach. A~ languages, cànain Astrainèisianach | |
|automatic a fèin-ghluasadach. ~ally predicted, fàisnichte gu fèin-ghluasadach | |
|automatic alternation n phr iomlaid f fhèin-ghluasadach | |
|autonomous a fèin-eisimeileach. ~ community, coimhearsnachd fhèin-eisimeileach. ~ verb, gnìomhair |~ verb, saorbhriathar |
|fèin-eisimeileach | |
|auxiliary a taiceil. ~ verb, gnìomhair taiceil |~ verb, briathar cúnta |
|average 1 a cuibheasach |1 a meán |
|2 n cuibheas m, gen -eis, pl —an |2 n meán |
|aversive 1 a gràineach. ~ case, tuiseal gràineach | |
|2 n gràineach m, gen -ich | |
|avoidance style n phr (= mother-in-law language n phr) stoidhle f sheachnaidh | |
|axiom n 1 aicseam m, pl —an |aicsíom m |
|Azerbaijani, Azeri pr n (lang) Aiseiris f | |
| | |
|B | |
|babbling n plubadaich f (leanaibh) |plubaireacht f |
|baby-talk n (= motherese n) cainnt-leanaibh f |plubaireacht f leanbaí |
|back n cùl m, gen & pl cùil. ~ of the tongue, cùl na teangaidh | |
|back a. ~ vowel, fuaimreag chùlaibh |cúil m gs |
|back-formation n ais-riochdachadh m, gen -aidh, pl -aidhean | |
|background n. ~ knowledge, cùl-fhiosrachadh m, gen -aidh | |
|backgrounded a cùl-ionadaichte | |
|backness n. ~ of a vowel, an ìre chun a’ chùil a tha fuaimreag | |
|backslash n cùl-sgoradh m, gen -aidh, pl -aidhean | |
|backshifting n ais-seaftadh m, gen -aidh | |
|bahuvrihi n bahuvrihi m. ~ compound, co-fhilleadh bahuvrihi | |
|Balkan a Bàlcanach. B~ languages n phr cànain Bhàlcanach |B~ a Balcánach |
|Bantu a Bantuthach. B~ languages, cànain Bhantuthach |Bantúch |
|barbarism n (gram) borb-ràdh m, gen -àidh, pl —an |barbarachas m |
|bare infinitive n phr neo-fhinideach m lom | |
|barytone n baraton m, gen -oin | |
|base n bun-riochd m, pl —an. ~ and non-base forms, bun-riochdan is neo-bhun-riochdan | |
|basic a bunaiteach. ~ form, riochd bunaiteach. ~ oral competence, comas-labhairt bunaiteach. ~ stem,|bunúsach. ~ stem, buntamhan |
|stoc bunaiteach | |
|• bun-. ~ form, bun-riochd. Basic-level term, briathar bun-ìre. ~ word order, bun-òrdugh fhacal | |
|basilect n ìseal-chainnt f | |
|Basque pr n (lang) Basgais f |Bascais f |
|bathos n turnamh m, gen -aimh |leimhe f, toirneamh m |
|beat n (musical) buille f, gen —, pl —an. Up-beat, buille-thuige | |
|behaviour n gnìomhadh m, gen -aidh. Anomalous ~, gnìomhadh aimhriaghailteach | |
|benefactive 1 a oircheasach. ~ case, tuiseal oircheasach | |
|2 n oircheasach m, gen -aich | |
|Bengali pr n (lang) Beangàilis f | |
|bias n claon-bhreith f |laofacht f |
|bibliographic(al) a leabhar-eòlach |leabhareolach |
|bibliography n 1 leabhar-eòlas m, gen -ais |leabhareolas m; leabharliosta m; clár m |
|2 (a) clàr m leabhraichean, gen clàir leabhraichean, pl clàran leabhraichean |leabhar |
|(b) also leabhar-chlàr m, gen -àir, pl —an | |
|3 liosta f leabhraichean, pl liostaichean leabhraichean ; also leabhar-liosta f, pl —ichean | |
|bidialectal n dà-dhualchainnteach | |
|bilabial 1 a dà-bhileach |déliopach (m), débheolach |
|2 n dà-bhileach m, gen & pl -ich | |
|bilateral a dà-thaobhach |déshleasach, déthaobhach |
|bilingual a dà-chànanach. In ~ schools, ann an sgoiltean dà-chànanach. ~ and multilingual children |dátheangach |
|and adults are an asset, is nì feumail e clann agus inbhich dhà-chànanach agus ioma-chànanach a | |
|bhith ann | |
|bilingualism n dà-chànanas m, gen -ais. Additive ~, dà-chànanas cuir-ris. The advantages of ~ should|dátheangachas m |
|have an important place in teaching and learning, bu chòir àite cudthromach a bhith aig na | |
|buannachdan a tha an cois dà-chànanais ann an teagasg ’s ann an ionnsachadh | |
|bimoraic a dà-mhorathach | |
|binarism n dà-àireimheachd f | |
|binary a dà-àireimh. ~ feature, feart dà-àireimh. ~ opposition, comhaireachd dhà-àireimh. ~ |dénártha |
|branching, craobhadh dà-àireimh | |
|binding n ceangal m, gen -ail |greamú m |
|binomial n dà-fhacal. Irreversible ~, dà-fhacal do-atharrachaidh | |
|biuniqueness n co-neo-shamhlachd f. Principle of ~, prionnsabal co-neo-shamhlachd. Violation of ~, | |
|briseadh air co-neo-shamhlachd | |
|bivalent a dà-vàlantach f. ~ verb, gnìomhair dà-vàlantach | |
|blade n (ling) liagh f, gen lèigh. ~ of the tongue, liagh na teangaidh |~ of the tongue, bos f na teanga |
|blank verse n phr dubh-rannaigheachd f |véarsaíocht f neamhrímeach |
|bleaching n (ling) blianadh m, gen -aidh |tuaradh m, gealadh m |
|bleeding n cuingealachadh m, gen -aidh. feeding and ~, biathadh agus cuingealachadh | |
|blend n cothlamadh m, gen -aidh |cumasc m, measgán m |
|blocking n casg m, gen -aisg |cosc m |
|body language n cànan m bodhaig, gen cànain bhodhaig | |
|borrowing n iasad m, gen -aid. Dialect ~, iasad dualchainnteach | |
|bottom-up a bonn-suas. ~ procedure, dòigh-obrach bhonn-suas | |
|bound a ceangailte. ~ form, riochd ceangailte. ~ morpheme, moirfeim ceangailte. ~ anaphora, anafora | |
|ceangailte | |
|boundary marker n phr comharra m crìche, pl comharran crìche | |
|boundary symbol n phr samhla m crìche, pl samhlaidhean crìche | |
|boundary tone n phr tòna m crìche, pl tònaichean crìche | |
|bounded a iomallaichte | |
|brace n (symbol { or } = curly bracket) cuing f, pl —ean |(typ) cuing f |
|bracket n camag f, gen -aig, pl —an. Angled ~s, camagan biorach. Round ~s, camagan cruinne. Square |lúibín m. Square ~, lúibín chearnach. |
|~s, camagan ceàrnach. Phonetic ~s, camagan fogharach. Phonemic ~s, camagan fòineimeach |Round ~, lúibín chruinn |
|branch n meur m, gen & pl meòir |craobh f, géag f |
|branching node n phr nòd m craobhaidh, pl nòdan craobhaidh | |
|breaking n briseadh m, gen -idh | |
|breathed a sèideach | |
|breathing n (ling) (a) analachadh m, gen -aidh |análu m. Rough, smooth, ~, garbhanálú m, |
|(b) (Greek gram). Rough, smooth, ~, garbh-analachadh m, sèimh-analachadh m |séimhanálú m |
|breathy a sèideach. ~ voice quality, càileachd ghutha shèideach | |
|Breton pr n (lang) Breatnais f |Briotáinis f |
|breve n sràc f ghiorraid, pl sràcan giorraid |(pros) comhartha m giorrachta |
|Brittonic, Brythonic a Brittonach. B~ branch, meur Brittonach. B~ and Goidelic, Brittonach agus | |
|Goídealach | |
|broad a leathann. ~ vowel, fuaimreag leathann. ~ transcription, tar-sgrìobhadh leathann. Broad term,|leathan |
|briathar leathann | |
|bucolic a buachailleach. ~ verse, rannaigheachd f bhuachailleach | |
|Bulgarian pr n (lang) Bulgàiris f | |
|Burmese pr n (lang) Bùrmais f | |
|by-form n frith-riochd m, pl —an | |
| | |
|C | |
|cacuminal, cacuminous a (= retroflex a, q.v.) cacumanail | |
|caducous a às-tuislidh. ~ schwa, schwa às-tuislidh | |
|caesura n caesar m, gen -air, pl —an. The ~ sometimes comes after a dactylic foot, and sometimes |caesúr m |
|after a trochaic foot, tha an caesar uaireannan a’ tighinn an dèidh troighe dactailich, agus | |
|uaireannan an dèidh troighe tròicèich. Post-caesural syllable, lide iar-chaesarail. Pre-caesural | |
|syllable, lide ro-chaesarail | |
|calculus n calcalas m, gen -ais. Predicate ~, calcalas aisneiseach. Propositional ~, calcalas |calcalas m |
|ciall-ràdhach | |
|calque n cailc f, pl —ean |s. lomaistriúchán. vn lomaistriú |
|canonical n cananach. ~ form, riochd cananach |canónta |
|capital n, capital letter n phr ceann-litir f, gen -reach, pl -richean. Small ~s, ceann-litrichean |Capital letter, n capital, ceannlitir f |
|beaga | |
|capture v tr glac, vn -adh m | |
|cardinal number n phr àireamh f àrdail |bunuimhir f. The ~ ~s, na bunuimhreacha |
|cardinal vowel n fuaimreag f bhunasach, pl fuaimreagan bunasach |~ ~, guta cairdineálta, bunghuta m |
|• bun-fhuaimreag f, pl —an | |
|caret n comharradh-easbhaidh m, gen comharraidh-easbhaidh, pl comharraidhean-easbhaidh | |
|case n (gram) tuiseal m, gen -eil, pl —an. Ablative ~ tuiseal ablatach. Absolutive ~, tuiseal |tuiseal m |
|absalaideach. Accusative ~, tuiseal cuspaireach. Dative ~, tuiseal tabhartach. Ergative ~, tuiseal | |
|èirgeadach. Genitive ~, tuiseal ginideach. Instrumental ~, tuiseal innealach. Locative ~, tuiseal | |
|ionadach. Nominative ~, tuiseal ainmneach. Objective ~, tuiseal oibseigeach. Possessive ~, tuiseal | |
|sealbhach. Radical ~, tuiseal bunasach. Vocative ~, tuiseal gairmeach. The preposition here puts a | |
|definite feminine singular noun into the genitive ~, tha an roimhear an seo a’ cur ainmeir chinntich| |
|bhoireanta shingilte don tuiseal ghinideach. Abstract ~s, tuisealan eascruthach. ~ role, roile | |
|tuiseil. ~ stacking, stacadh thuiseal. ~ syncretism, sioncratachd thuiseal | |
|catachresis n cataicreis f | |
|Catalan pr n (lang) Catalainis f | |
|catalectic a cataileiseach | |
|catalexis n cataileis f | |
|cataphor n catafor m, pl —an |réamhthagraí m |
|cataphora n catafora m |réamhthagra m |
|cataphoric a cataforach. ~ element, eileamaid chataforach |réamhthagrach |
|categorial grammar n phr gràmar catagarail | |
|categorical rule n phr riaghailt f chatagarach, pl riaghailtean catagarach | |
|categorisation n catagarachadh m, gen -aidh | |
|category n catagaraidh m, pl —ean. Category-neutral, neodrail a thaobh catagaraidh |catagóir m |
|catenative a cuibhreachail. ~ verb, gnìomhair cuibhreachail | |
|Caucasian a Cacàiseanach. C~ languages, cànain Chacàiseanach | |
|causal a adhbharail. ~ conjunction, naisgear adhbharail |cúise f gs. (Gram) ~ conjunction, cónasc |
| |cúisí |
|causative (caus) a adhbharach. ~ construction, gleus-cainnte adhbharach | |
|cavity n cuas m, gen -uais, pl —an. Nasal ~, cuas srònach. Oral ~, cuas beòil | |
|Celtic 1 a Ceilteach |1 a Ceilteach |
|2 pr n (lang) Ceiltis f |2 n (ling) Ceiltis f |
|central a meadhanach. ~ vowel, fuaimreag mheadhanach |meánach, láir |
|centralised a meadhanaichte. ~ vowel, fuaimreag mheadhanaichte | |
|centrifugal a meadhan-sheachnach. ~ language, cànan meadhan-sheachnach |lártheifeach |
|centripetal a meadhan-aomach. ~ language, cànan meadhan-aomach |láraimsitheach |
|cerebral a, see retroflex a | |
|chain shift n phr seaftadh m slabhraidheach, gen seaftaidh shlabhraidhich | |
|change n atharrachadh m, gen -aidh. Phonological ~, atharrachadh fòn-eòlach. Morphological ~, |athrú m |
|atharrachadh morf-eòlach. Syntactic ~, atharrachadh co-chàrail | |
|character n litir f, gen -reach, pl -richean. Phonetic ~s, litrichean fogharach |litir f |
|characterisation n caractarachadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Underlying ~, caractarachadh | |
|ìochdarach. Full phonetic ~, làn charactarachadh fogharach | |
|characterise v tr caractaraich, vn caractarachadh m | |
|characteristic n buadh f, gen buaidh, pl —an, —annan. Realisation ~s, buadhan rèalachaidh | |
|chiasmus n cros-eagar m, gen -air |croseagar m |
|chiastic a cros-eagarach | |
|Chinese pr n (lang) Sìnis f |Sínis f |
|chronology n cron-eòlas m, gen -ais. Relative ~, cron-eòlas dàimheach |croineolaíocht f |
|circumfix n iom-leasachan m, gen & pl -ain | |
|circumflex 1 a cuairt-lùbach. ~ accent, sràc chuairt-lùbach |a & s. ~ (accent), cuairím m, aiceann |
|2 n cuairt-lùb f, gen -ùibe, pl —an |cuar |
|circumlocution n iom-labhairt n | |
|circumstantial a iom-shuidhichte. ~ adverb, co-ghnìomhair iom-shuidhichte | |
|citation form n phr riochd m luaidhte, pl riochdan luaidhte | |
|cite v tr luaidh, vn luaidh f |luaim |
|cited pp luaidhte | |
|class n clas m, pl —aichean. Inflectional ~, clas in-fhillteach. Word ~, clas fhacal. Form ~es, |aicme f |
|clasaichean riochd | |
|Classical Gaelic pr n Gàidhlig f Chlasaigeach. Classical Modern Gaelic, Nuadh-Ghàidhlig Chlasaigeach| |
|classification n seòrsachadh m, gen -aidh. Genetic ~, seòrsachadh gin-eòlach. Typological ~, |rangú m |
|seòrsachadh gnè-eòlach | |
|classificatory a seòrsachail. ~ function, fuincsean seòrsachail | |
|classifier n seòrsaiche m, pl —an | |
|clause n clàsa m, pl —n. Conditional ~, clàsa cumhach. Dependent ~, clàsa eisimeileach. Principal ~,|clásal m. Main ~, príomhchlásal. |
|prìomh-chlàsa. Subordinate ~, clàsa fo-inbheach. ~ union, aonadh clàsa |Subordinate ~, fochlásal |
|cleft 1 a sgoilte. ~ construction, gleus-cainnte sgoilte |scoilte. ~ sentence, abairt scoilte |
|2 n sgoilteach m, gen & pl -ich |scoilt f |
|click n gliog m, pl —an |cniog m |
|clipping n bearradh m, gen -aidh |bearradh m |
|clitic 1 n claonan m, gen & pl -ain | |
|2 a claonach. ~ doubling, dùblachadh claonach. ~ pronoun, riochdair claonach | |
|close a 1 dlùth. ~ juncture, ceangal dlùth. ~ approximation fagasachd dhlùth | |
|2 dùinte. ~ vowel, fuaimreag dhùinte |(ling) ~ vowel, guta m dúnta |
|closed a dùinte. ~ class, clas dùinte. ~ syllable, lide dùinte |dúnta |
|closing diphthong n phr dà-fhoghar m dùnaidh, gen dà-fhoghair dhùnaidh, pl dà-fhogharan dùnaidh | |
|closure n dùnadh m, gen -aidh |dúnadh m |
|cloze test n phr deuchainn f cloze. Using techniques such as cloze procedure, a’ cleachdadh | |
|dhòighean-obrach mar tha lìonadh bheàrnachan | |
|cluster n còmhlan m, gen & pl -ain. Consonant ~, còmhlan chonsan. Member of a ~, ball de chòmhlan | |
|coalescence n, see fusion n | |
|coarticulation n co-altachadh m, gen -aidh | |
|coda n còda m | |
|code n còd m, gen -òid, pl —an | |
|code switching n phr suidseadh m còid, gen suidsidh chòid | |
|coefficient n co-èifeachdach m, gen & pl -aich. Correlation ~, co-èifeachdach co-dhàimhe |comhéifeacht f. Correlation ~, |
| |comhéifeacht chomhghaolúcháin |
|cognate a càirdeach. Choose two words in the second line which are ~, and show the connection |~ words, focail ghaolmhara |
|between them, tagh dà fhacal anns an dara sreath a tha càirdeach, agus seall dè an ceangal a tha | |
|eatorra. ~ object, oibseig chàirdeach | |
|cognitive a fiosail. ~ linguistics, cànanachas fiosail. ~ meaning, brìgh fhiosail | |
|coherence n leanailteachd f | |
|cohesion n ion-leanailteachd f | |
|collapse n tuiteam m, gen -eim. Leading to ~ of the opposition, ag adhbharachadh gun tuit a’ | |
|chomhaireachd | |
|collective a trusaidh. ~ noun, ainmear trusaidh. Distributive and ~ plurals, iomarran co-roinnteach |~ noun, cnuasainm m |
|agus trusaidh | |
|collocation n co-ionadachadh m, gen -aidh | |
|colloquial a expressed with mith-chainnte f gen. Drama scripts present chances for dialect and ~ |(caint) choitianta |
|forms, gheibhear cothrom ann an sgriobtaichean dràma air modhan dualchainnt agus mith-chainnte | |
|colloquialism n modh m mith-chainnte, pl modhan mith-chainnte |gnáthleagan m cainte |
|• mith-fhacal m, gen -ail, pl mith-fhaclan, -ail | |
|colon n còilean m, gen -ein, pl —an |idirstad m |
|combinatory variants n phr caochlaich m pl chothlamach | |
|combining form n phr riochd m cothlamaidh, pl riochdan cothlamaidh | |
|comitative 1 a coimiteach. ~ case, tuiseal coimiteach | |
|2 n coimiteach m, gen & pl -ich | |
|comma n cromag f, gen -aige, pl —an. Including simple use of ~s, le cleachdadh sìmplidh air cromagan|camóg f. Inverted ~s, uaschamóga f pl |
|inverted comma n phr cromag f thurrach, pl cromagan turrach | |
|command n àithne f, pl àithntean. Indirect ~, àithne neo-dhìreach |ordú m, aithne f |
|commensurability n ion-cho-thomhasachd f | |
|commensurable a ion-cho-thomhais |inchomhthomhaiste |
|comment n (ling) luaidh f. Topic and ~, topaig agus luaidh | |
|commitment n geall-bheachd m. Ontological ~, geall-bheachd ont-eòlach | |
|common core n phr cridhe m coitcheann | |
|common gender n phr gnè f choitcheann | |
|common noun n phr ainmear m gnàthach, gen ainmeir ghnàthaich, pl ainmearan gnàthach |~ ~, ainm coitianta |
|commissive a geall-daingneachail | |
|communication n co-luadar m, gen -air. This unit of language may contain non-linguistic features of |idir-riaradh m |
|~, faodaidh an t-aonad cànain seo seòrsachan co-luadair a ghabhail a-staigh nach buin do chànain | |
|communications n eadar-cheangal m, gen eadar-cheangail | |
|communicative a co-luadair m gen. ~ competence, comas co-luadair. ~ presumption, ro-bharail | |
|cho-luadair | |
|community mod coimhearsnachd f, pl —an. ~ language, cànan coimhearsnachd. Pupils from a home or ~ |(den phobal) |
|background where Gaelic is a regular feature of their language environment, clann à dachaighean no à| |
|coimhearsnachdan anns a bheil a’ Ghàidhlig na pàirt cunbhalach den àrainneachd-chànain aca | |
|commutation n co-iomlaid f. ~ test, deuchainn f cho-iomlaideach |iomalartú m |
|commutative a co-iomlaideach. ~ property, comas co-iomlaideach |inmhalartaithe |
|comparative 1 a coimeasach. ~ adverb, co-ghnìomhair coimeasach. ~ linguistics, cànanachas |comparáideach. Comparative adverb, |
|coimeasach. ~ method, dòigh choimeasach |dobhriathar comparáideach. Comparative |
|2 n coimeasach m, gen & pl -aich |degree, breischéim f. Comparative clause,|
|comparative degree n phr (gram) ìre f choimeasach. Often in the bard’s dialect it is an adjective in|clásal comparáideach. Comparative |
|the ~ ~ which follows the adverb “cho”, and not one in the positive degree, gu tric ann an |philology, focleolaíocht chomparáideach |
|dualchainnt a’ bhàird ’s e buadhair anns an ìre choimeasaich a leanas an roimhear “cho”, agus chan e|breischéim f |
|fear anns a’ bhun-ìre | |
|• coimeas m, gen -eis, pl —an. First ~ ~, a’ chiad choimeas. Second ~ ~, an dara coimeas | |
|compare v tr (gram) dèan coimeas air, vn dèanamh coimeis air. ~ the adjective “daor”, dèan coimeas |To compare an adjective, céimeanna |
|air a’ bhuadhair “daor” |comparáide aidiachta a thabhairt |
|compared a coimeasta. ~ adjective, buadhair coimeasta | |
|comparison n coimeas m, gen -eis. ~ of adjective, coimeas buadhair |Degrees of ~, céimeanna comparáide |
|compatibility n co-chòrdachd f |comhoiriúnacht f, freagracht f |
|compatible a co-chòrdail | |
|compensatory lengthening n phr fadachadh m co-leasachail, gen fadachaidh co-leasachail |fadú cúitimh |
|competence n comas m, gen -ais |inniúlacht f |
|communicative competence n phr comas m co-luadair, gen comais co-luadair | |
|linguistic competence n phr comas m cànain. To enhance their ~ ~, gus an comas cànain a chur am | |
|feobhas | |
|oral competence n phr comas m labhairt. To provide children from non-Gaelic backgrounds with basic ~| |
|~ in Gaelic, comas-labhairt bunaiteach a bhuileachadh air clann à àrainneachd gun Ghàidhlig | |
|complement n (gram) coileanadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Subject and ~ suibseig is coileanadh. |comhlánú m |
|Subject ~, coileanadh suibseigeach. ~ clause, clàsa coileanaidh | |
|complementary a coileantach. ~ terms, briathran coileantach. ~ distribution, co-roinn choileantach. |comhlántach. ~ distribution, dáileadh |
|~ contexts, co-theacsaichean coileantach |comhlántach |
|complementarity n coileantachd f | |
|complementation n coileanachd f | |
|complementiser n (facal) coileanaidh | |
|complete sentence n phr seantans m co-iomlan, gen seantans co-iomlain | |
|complex a co-thoinnte. ~ preposition, roimhear co-thoinnte. ~ sentence, seantans co-thoinnte. ~ |(briathar) coimpléascach |
|nucleus, niuclas co-thoinnte. ~ transitive, aisigeach co-thoinnte | |
|component n co-fhillteant m, pl —an |comhábhar m |
|componential analysis n phr anailis f cho-fhillteantach | |
|composition n 1 (putting together) co-fhillteachd f |1 comhshuíomh m |
|2 (essay) aiste f, pl aistidhean |2 aiste f |
|compositional a co-fhillteach. ~ meaning, brìgh cho-fhillteach | |
|compositionality n co-fhillteachas m, gen -ais. Principle of ~, prionnsabal a’ cho-fhillteachais | |
|compound 1 n co-fhilleadh, gen -idh, pl -idhean. The word is a ~, ’s e facal co-fhillte a tha ann. ~|~ word, comhfhocal m |
|formation, co-dhèanamh co-fhillidh |a comhshuite |
|2 a co-fhillte. ~ clause, clàsa co-fhillte. ~ preposition, roimhear co-fhillte. v sentence, seantans| |
|co-fhillte. ~ word, facal co-fhillte. ~ stress, beum co-fhillte. ~ tense, tràth co-fhillte. ~ tone, | |
|tòna co-fhillte | |
|compounding n (= composition) co-fhillteachd f | |
|compulsory a for-èigneachail |éigeantach, riachtanach |
|• èigneachail. ~ rhyme, comhardadh èigneachail | |
|conative a feuchainneach. ~ function, fuincsean feuchainneach | |
|concatenation n co-chuibhreachadh m, gen -aidh, pl -aidhean | |
|concept n 1 coincheap m, pl —an |coincheap m |
|2 bun-bheachd m, gen —a, pl —an. Audience is an important ~, ’s e bun-bheachd cudthromach a tha ann | |
|an luchd-amais | |
|• bun-smuain f, pl —tean. A cognitive grasp of quite sophisticated ideas and linguistic ~s, greim | |
|agus tuigse air bun-bheachdan agus air bun-smuaintean cànain a tha gu math adhartach | |
|conceptual a coincheapail. ~ field, raon coincheapail |coincheapúil |
|concessive a gèillteach. ~ clause, clàsa gèillteach |(gram) faobhach, faomhach |
|concomitant a co-cheumnach. ~ feature, feart co-cheumnach | |
|concord n (gram = agreement) co-aontas m, gen -ais | |
|concrete a nitheil. ~ case, tuiseal nitheil. ~ level, ìre nitheil. ~ noun, ainmear nitheil |nithiúil |
|condition n cumha f, pl —ichean. Preparatory ~, cumha ullachail. Output ~s, cumhaichean às-solair |coinníoll m, cuntar m |
|conditional a cumhach. ~ clause, clàsa cumhach. ~ sentence, seantans cumhach. ~ tense, tràth |coinníolach. ~ mood, an modh coinníolach |
|cumhach. This is the word ending which normally occurs in the dialect for the second person singular| |
|of the ~ tense, ’s e seo an deireadh-facail a gheibhear am bitheantas san dualchainnt air an dara | |
|pearsa shingilte den tràth chumhach | |
|condition v tr cumhaich, vn -achadh m |faoi choinníoll |
|conditioned a cumhaichte. ~ sound change, atharrachadh fuaim cumhaichte. ~ variation, caochlaideachd| |
|chumhaichte. ~ conditioned, cumhaichte gu gràmadach | |
|• fo chumha. The sound change is ~ as follows, tha an t-atharrachadh san fhuaim fo chumha mar a | |
|leanas, fo na cumhaichean a leanas | |
|conditioning n cumhachadh m, gen -aidh. Grammatical ~, cumhachadh gràmadach. Phonological ~, | |
|cumhachadh fòn-eòlach. Progressive and regressive ~, cumhachadh for-cheumnach agus ais-cheumnach | |
|configurational language n phr cànan m co-dhealbhach, gen cànain cho-dhealbhaich | |
|confirmative a deimhinneach. ~ particle, mion-fhacal deimhinneach |dearfach, deimhnitheach |
|conflation n co-shèideadh m, gen -idh | |
|confusion n troimh-chèile m. Semantic ~, troimh-chèile seimeantach | |
|congener n co-ghinearach m, gen & pl co-ghinearaich. Certain segments and their palatalised ~s are | |
|not found here, tha cuid de theasgain agus an co-ghinearaich phalataichte nach fhaighear an seo | |
|congruence n congruachd f |comhionannas m, congruacht f |
|congruent n congruach |comhionann, congruach |
|congruity n congruachd f. Pattern ~, congruachd phàtrain. System ~, congruachd shiostaim | |
|conjecture n tuairmeas m, gen -eis. All this is merely ~, in the absence of evidence, chan eil ann a|meath-thuairim f |
|sin uile ach tuairmeas, ann an uireasbhaidh fhianaise | |
|conjoining rule n phr riaghailt f nasgaidh, pl riaghailtean nasgaidh | |
|conjugate v tr co-naisg, vn co-nasgadh m |réimním |
|conjugation n co-nasgadh m, gen -aidh, pl -aidhean. ~ vowel, fuaimreag cho-nasgaidh |réimniú m |
|conjunct 1 a naisgte. ~ phrases, abairtean naisgte |cónasctha |
|2 n naisgte m, pl —an | |
|conjunction n 1 (gram) naisgear m, pl —an, Augmented ~, naisgear for-leasaichte. Co-ordinating ~, |cónasc m |
|naisgear co-inbheachaidh. Subordinating ~, naisgear fo-inbheachaidh | |
|2 (logic) nasgadh m, gen -aidh | |
|conjunctive a naisgeil. ~ particle, mion-fhacal naisgeil. ~ pronoun, riochdair naisgeil |cónascach |
|connotation n co-chiallachadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Positive acceptation and negative ~, ciall |(phil) cuimse f |
|aithnichte dheimhinneach agus co-chiallachadh àicheil | |
|consecutive a co-leanailteach. ~ clause, clàsa co-leanailteach |iarmharta. Consecutive ~, clásal |
| |iarmhartach |
|conservatism n glèidhteachd f. Innovation and ~, nuadhas agus glèidhteachd | |
|conservative a glèidhteachail | |
|consistency n co-sheasmhachd f |comhsheasmhacht f |
|consistent a co-sheasmhach. ~ VO language, cànan GO co-sheasmhach. Typologically ~, co-sheasmhach gu|(phil) comhsheasmhach |
|gnè-eòlach | |
|consonance n uaithne m |comhfhoghar m, comhfhuaim f |
|consonant n consan m, gen & pl -ain. A ~ group, cluster, còmhlan-chonsan. This pronunciation, as |consan m. ~ cluster, càrn consan |
|palatal “-nt-”, occurs generally in the dialect for the palatal ~ group “-thn-”, gheibhear am | |
|fuaimneachadh seo, mar “-nt-” phalatach, am bitheantas san dualchainnt a tha ann air a’ | |
|chòmhlan-chonsan “-thn-” phalatach. ~ cluster, còmhlan chonsan. ~ harmony, co-fhuaimneachd chonsan | |
|consonantal a consanach |consanta |
|constant n buan-sheasmhach m, gen & pl -aich |(math) buanuimhir f |
|• (math) buan-àireamh f, gen buan-àireimh, pl buan-àireamhan. Logical ~, buan-àireamh lòidsigeach | |
|constant opposition n phr comhaireachd m bhuan-sheasmhach, gen comhaireachd buan-sheasmhaich | |
|constative a constaideach. Performative and ~, iomairteach agus constaideach | |
|constituency n co-adhbharachd f | |
|constituent n co-adhbhar m, gen & pl -air. Immediate ~s, co-adhbhair neo-mheadhanach. Immediate ~ |comhábhar m |
|analysis, anailis cho-adhbhar neo-mheadhanach. Ultimate ~s, co-adhbhair dheireannach. ~ structure, | |
|structar cho-adhbhar | |
|constraint n co-èigneachadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Deep structure ~s, co-èigneachaidhean |cosc m |
|structair-dhomhainn | |
|construction n (gram) gleus m, pl —an. Inflectional ~ gleus in-fhillteach. Derivational ~, gleus |dul m, gléas m (cainte) |
|bunachail. ~s having two elements, gleusan anns am bheil dà eileamaid | |
|• gleus-cainnte m, pl gleusan-cainnte | |
|construe v tr (gram). A ~s with B, tha A an co-rèir ri B. Preposition ~d with the dative, roimhear a| |
|ghabhas an tabhartach | |
|consuetudinal a (= habitual a) sìor-ghnàthach. ~ present, làthaireach sìor-ghnàthach |~ present, gnáthláithreach |
|contact n. ~ language, cànan co-thadhail. ~ dialect, dualchainnt cho-thadhail. Language ~, | |
|co-thadhal chànan. In immediate ~ with, ann an co-thadhal neo-mheadhanach ri | |
|contamination n truailleadh m, gen -idh |truailliú m |
|contamination product n phr truaill-thoradh m, gen -aidh | |
|contemporal a co-aimsireil. ~ clauses are introduced by agus, gheibhear agus aig toiseach chlàsan | |
|co-aimsireil | |
|content n susbaint f. Form and ~, cruth is susbaint |ábhar m |
|contested a connsaichte | |
|context n co-theacsa m, pl —n |co-théacs m |
|context-sensitive a mothachail air co-theacsa. ~ rule, riaghailt mhothachail air co-theacsa | |
|context-specific a co-theacs-sònraichte. ~ devoicing, dì-ghuthachadh co-theacs-sònraichte | |
|contextualisation n co-theacsachadh m, gen -aidh | |
|continuant 1 n leanmhainneach m, gen & pl -ich. Frictionless ~, leanmhainneach gun suathadh |n & a leanúnach (m) |
|2 a leanmhainneach. ~ consonant, consan leanmhainneach | |
|continuity n leantalachas m, gen -ais |leanúnachas m, feidhle f |
|continuous a leantalach. ~ constituent, co-adhbhar leantalach |leanúnach |
|contoid n contaid f, pl —ean. ~s and vocoids, contaidean agus fuaimreidean | |
|contour n iom-lìne f, pl iom-lìnean. Pitch ~, iom-lìne tòn-àirde | |
|contract v i (ling) co-ghiorraich, vn -achadh m |giorraím |
|contraction n (ling) co-ghiorrachadh m, gen -aidh |giorrú m |
|contradictory a co-àicheil. ~ propositions, tairgsean co-àicheil. ~ terms, briathran co-àicheil |frithráiteach |
|contrary a contrarrach. ~ propositions, tairgsean contrarrach |contrártha |
|contrast n co-chontrarrachd f, pl —an. Leading to collapse of the ~, ag adhbharachadh gun tuit a’ |contrárthacht f, (phil) frithshuíomh m |
|cho-chontrarrachd | |
|contrast v co-chontrarraich, vn -achadh |contráraím |
|contrastive n co-chontrarrach. ~ distribution, co-roinn cho-chontrarrach. ~ function, fuincsean | |
|co-chontrarrach. ~ stress, beum co-chontrarrach | |
|control n 1 smachd m |smacht m, ceannas m |
|2 ball-smachda m, gen & pl buill-smachda. This will be a ~ on the experiment, bidh seo na | |
|bhall-smachda air a’ phrobhadh | |
|control verb n phr gnìomhair m smachda, pl gnìomhairean smachda | |
|convention n co-ghnàths m, pl —an. Marking ~, co-ghnàths comharrachaidh |gnás m |
|• nòs m, pl nòsan. Making some use of appropriate literary ~s, leis na h-uiread de chleachdadh air | |
|nòsan-litreachais iomchaidh | |
|conventional n co-ghnàthach. ~ implicature, impleachdas co-ghnàthach |coinbhinseanach, comhghnáthsach |
|converb n geàrr-ghnìomhair m, pl —ean | |
|convergence n co-aomadh m, gen -aidh |comhchlaontacht f |
|conversation n còmhradh m, gen -aidh |comhrá m |
|conversational a còmhraiteach. ~ implicature, impleachdas còmhraiteach |comhráiteach |
|converse n co-iompachadh m, gen -aidh. The ~ is not true, chan eil an suidheachadh co-iompachail | |
|fìor | |
|converse a co-iompachail. ~ terms, briathran co-iompachail |contrártha |
|conversion n iompachadh m, gen -aidh |iompú m |
|coordinate a co-inbheach. ~ clause, clàs co-inbheach. ~ bilingualism, dà-chànanas co-inbheach |~ clause, clásal m comhordaitheach |
|coordinate v co-inbhich, vn co-inbheachadh m. Coordinating conjunction, naisgear co-inbheachaidh |comhordaím |
|co-ordinating, co-ordinative, a co-inbheachail | |
|coordination n (ling) co-inbheachd f. Phrasal ~, co-inbheachd abairteach. Sentential ~, co-inbheachd|comheagar m, comhordú m |
|seantansach | |
|coordinator n = coordinating conjunction n phr | |
|copula n copail f |copail f |
|copular a copaileach. ~ verb, gnìomhair copaileach. ~ construction, gleus copaileach | |
|copulative a copaileach. ~ compound, co-fhilleadh copaileach |copaileach |
|copying n copaigeadh m, gen -idh |cóipeáil f |
|• ath-riochdachadh m, gen -aidh | |
|core n cridhe m, pl —achan. Common ~, cridhe coitcheann. ~ grammar, cridhe-ghràmar. Core vocabulary,| |
|~-bhriathrachas. Core syllable and appendix, cridhe-lide agus aipeandaig | |
|coreference n co-iomradh m, gen -aidh | |
|coreferential a co-iomraideil. ~ noun phrases, abairtean ainmearach co-iomraideil | |
|Cornish pr n (lang) Còirnis f |Coirnis f |
|corollary n co-thoradh m, -aidh, pl -aidhean | |
|coronal a coronach. ~ articulation, altachadh coronach | |
|corpus n corpas m, gen -ais. ~ linguistics, cànanachas corpais. |díolaim m, bolg m soláthair |
|corpus planning n phr dealbhachadh m corpais, gen dealbhachaidh chorpais | |
|correct a ceart |ceart |
|correct v tr ceartaich, vn -achadh m |ceartaím |
|correction n ceartachadh m, gen -aidh, pl -aidhean |ceartú m |
|correlation n co-dhàimh f, pl —ean. ~ of voicing, co-dhàimh ghuthachaidh. ~ coefficient, |comhchoibhneas m |
|co-èifeachdach co-dhàimhe | |
|correlative 1 a co-dhàimheach. ~ construction, gleus co-dhàimheach. ~ adverbs, co-ghnìomhairean |comhchoibhneasach (m) |
|co-dhàimheach | |
|2 n co-dhàimheach m, gen & pl -ich. Objective ~, co-dhàimheach oibseigeach | |
|correspondence n co-fhreagairt f. ~ theory, teòiridh cho-fhreagairt |freagairt f, comhfhreagracht f, |
| |comhchosúlacht f |
|corrigibility n so-cheartachd f | |
|corrigible a so-cheartachaidh | |
|countable n so-chunntaidh. ~ noun, ainmear so-chunntaidh | |
|counter-example n contra-eisimpleir m, pl —ean | |
|counterfactual a contra-fhìorasach. ~ clause, clàsa contra-fhìorasach | |
|counter-intuitive n contra-imfhiosach. ~ analysis, anailis chontra-imfhiosach | |
|count noun n phr = countable noun n phr | |
|couplet n (a) leth-rann f, pl —an |leathrann m |
|• leth-cheathramh m, gen -aimh, pl —an | |
|(b) rann-chàraid f | |
|cover term n phr briathar m còmhdaich, gen briathair chòmhdaich, pl briathran còmhdaich | |
|covert a ceilte. ~ gender, gnè cheilte. ~ prestige, cliù ceilte. ~ pronoun, riochdair ceilte | |
|crasis n craisis f | |
|creaky voice n phr guth m dìosgail | |
|creole n creole f | |
|criterion n crìtear m, pl —an. Semantic criteria, crìtearan seimeantach |caighdeán m, critéar m |
|cross-categorisation n tar-chatagarachd f | |
|cross-linguistic a tar-chànanachail | |
|cue n sanas m, gen -ais, pl —an | |
|culture n 1 cultar m, gen -air. Through its literature and ~, tro a litreachas agus a cultar. |cultúr m |
|Diversity of language, ~ and progression, iomadalachd cànain, cultair agus adhartais. While it will | |
|be important to give an historical sense of Gaelic as a ~, ged a bhitheas e cudthromach mothachadh | |
|eachdraidheil a thoirt air a’ ghàidhlig mar chultar | |
|2 dualchas m, gen -ais, pl —an. Gaelic ~ is a key issue, ’s e prìomh chùis a tha ann an dualchas na | |
|Gàidhlig. Diversity of ~, iomadalachd sheòrsachan dualchais. Forge strong links with the language | |
|and ~ that children bring to school, dlùth cheangal a dhèanamh ris a’ chànain agus ris an dualchas a| |
|tha a’ chlann a’ toirt don sgoil. The values and knowledge which motivate ~s are deeply intertwined | |
|in their languages, tha na prìomh-bheachdan agus an t-eòlas a tha a’ gluasad dhualchasan a’ | |
|freumhachadh gu domhain nan cuid chànan | |
|cultural a culturach. ~transmission, aiseag culturach | |
|cumulation n càrnadh m, gen càrnaidh | |
|cumulative a càrnach. ~ exponents, easpònantan càrnach |carnach, breisitheach |
|Cymric a Cuimreach |Coimreach |
|Czech pr n (lang) Seicis f |Seicis f |
| | |
|D | |
|dactyl n dactail f, pl —ean |dachtail f |
|dactylic a dactaileach. ~ feet, troighean dactaileach. In the fourth phrase the first foot is |dachtaileach |
|trochaic and the second foot ~, anns a’ cheathramh abairt tha a’ chiad troigh tròicèach agus an dara| |
|troigh dactaileach | |
|Danish pr n (lang) Danmhaircis f |Danmhairgis f |
|dangling participle n phr rann-gabhail f chrochaidh, pl rann-gabhailean crochaidh | |
|dash n (typ) sgrìob f, pl —an |fleasc f |
|data n dàta m. ~ base, stòr-dàta |sonraí, dálaí. ~ base, bunachar sonraí |
|dative (dat) 1 a tabhartach. The ~ case, an tuiseal tabhartach. The ~ form of this feminine word has|tabharthach (m) |
|taken the place of the radical case in this dialect, tha an riochd tabhartach air an fhacal | |
|bhoireanta seo air àite an tuiseil bhunasaich a ghabhail anns an dualchainnt a tha ann. ~ movement, | |
|shift, seaftadh tabhartach. ~ subject, suibseig thabhartach | |
|2 n tabhartach m, gen -aich. # of advantage, tabhartach leasa | |
|daughter language n phr inghean-chànan m, gen & pl -ain | |
|deadjectival a dì-bhuadhaireach | |
|decimal a deicheach. ~ and pental systems, siostaman deicheach agus còigeach |deachúlach |
|declarative a ràiteasach. ~, interrogative and imperative sentences, seantansan ràiteasach, |(declaration n ráiteas m) |
|ceisteach agus àithneach | |
|declension n dì-chlaonadh m, gen -aidh, pl -aidhean. The first ~ a’ chiad dhì-chlaonadh |díochlaonadh m |
|declinable a ion-dì-chlaonaidh |in-díochlaonta |
|declination n (often = downdrift) co-ìsleachadh m, gen -aidh | |
|decline v tr (gram) dì-chlaon, vn —adh m |díochlaonaim |
|decomposition n dì-thàthadh m, gen -aidh. Lexical ~, dì-thàthadh leicseachail | |
|deduce v tr (logic) deaduct, vn —adh m |(logic) déaduchtaím |
|deduction n (logic) deaductadh m, gen -aidh |(logic) déaduchtú m |
|deductive a deaductach. ~ and inductive logic, lòidsig dheaductach agus ionductach. ~ inference, |déaduchtach |
|foidheam deaductach | |
|deep structure n phr structar m domhainn, gen structair dhomhainn. ~ ~ constraints, | |
|co-èigneachaidhean structair-dhomhainn | |
|default a eugmhais. ~ category, catagaraidh eugmhais. ~ value, luach eugmhais. ~ rule, riaghailt |(s loiceadh m) |
|eagmhais | |
|defective a (gram) uireasbhach. ~ verb, gnìomhair uireasbhach |uireasach |
|definite a cinnteach. The ~ article, an t-alt (cinnteach). ~ pronoun, riochdair cinnteach. ~ noun |sonrach. ~ article, an t-alt (cinnte). |
|phrase, abairt ainmearach cinnteach. Past ~, an tràth caithte cinnteach. The preposition here puts a|Past ~, an aimsir chaite chinnte |
|~ feminine singular noun into the genitive case, tha an roimhear an seo a’ cur ainmeir chinntich | |
|bhoireanta shingilte don tuiseal ghinideach | |
|definition n deimhneid f, pl —ean. Extensional ~, deimhneid leudachail. Ostensive ~, deimhneid |sainmhíniú m, deifníd f |
|os-comharraichte. Semantic ~, deimhneid sheimeantach | |
|definitive a deimhneideach. ~ text, teacsa deimhneideach |cinnte, cinntitheach, dearfach |
|degemination n dì-chàraideachadh m, gen -aidh | |
|degree n ìre f, pl —ean. ~s of freedom, ìrean saorsa |Degree of comparison, céim comparáide. |
|positive degree n phr (in comparison of adjective) a’ bhun-ìre f, gen na bun-ìre. |Degrees of freedom, céimeanna saoirse |
|superlative degree n phr (in comparison of adjective) an ìre f fheabhasach, gen na h-ìre feabhasaich| |
|first comparative degree n phr a’ chiad choimeas m, gen a’ chiad choimeis | |
|second, third, comparative degree n phr an dara, an treas, coimeas m, gen an dara, an treas, coimeis| |
|deictic a deicteach. ~ elements, eileamaidean deicteach |deicteach |
|deixis n deicse f. Social ~, deicse shòisealta | |
|delabialisation n dì-bhileachadh m, gen -aidh | |
|delayed release n phr fuasgladh m dàilichte, gen fuasglaidh dhàilichte | |
|delenition n dì-shèimheachadh m, gen -aidh |díshéimhiú m |
|deletion n às-dubhadh m, gen -aidh |scriosadh a-mach |
|deliberative a meòrachail. ~ construction, gleus meòrachail | |
|demarcative a co-chrìochnach. ~ accent, aiceann co-chrìochnach | |
|demonstrative 1 a comharrach. ~ particle, mion-fhacal comharrach. ~ pronoun, riochdair comharrach |taispeántach. ~ particle, iarmhír |
|2 comharrach m, gen & pl -aich |thaispeántach, aidiacht thaispeántach |
|demotic a deamaiteach. Hieratic and ~, hiaraiteach agus deamaiteach | |
|demotion n ceum-ìsleachadh m, gen -aidh. Promotion and ~, ceum-àrdachadh agus ceum-ìsleachadh | |
|denasalisation n dì-shrònachadh m, gen -aidh | |
|denominal, denominative, a dì-ainmearach. Denominal adjective, buadhair dì-ainmearach |dí-ainmneach |
|denotation n ciallachadh m, gen -aidh, pl -aidhean |comharthú m |
|denote v tr ciallaich, vn -achadh m. The word “text” ~s the unit of language that is being studied, |cuireann i gcéill |
|tha am facal “teacsa” a’ ciallachadh an aonaid chànain a thathar a’ sgrùdadh | |
|dental a (ling) deudach. ~ stop, consan dùinte deudach |déadach |
|denti-alveolar a deud-ailbhealach | |
|deontic a deontach. ~ modality, mòdaileachd dheontach | |
|depalatalisation n dì-phalatachadh m, gen -aidh |leathnú m |
|depalatalise v tr dì-phalataich, vn -achadh m | |
|depalatalised a dì-phalataichte | |
|dependency n (gram) eisimeileachd f. Structure-dependency, eisimeileachd f structair. Unilateral ~, | |
|eisimeileachd aon-taobhach | |
|dependent 1 a (gram) eisimeileach. ~ clause, clàsa eisimeileach. ~ verb, gnìomhair eisimeileach |spléach. ~ clause, fochlásal m |
|2 eisimeileach m, gen & pl -ich | |
|deponent 1 a dì-sgartach. ~ verb, gnìomhair dì-sgartach |a & n (gram) diúscartach |
|2 dì-sgartach m, gen & pl -aich | |
|deprecated term n phr briathar m lochdach, gen briathair lochdaich, pl briathran lochdach |téarma lochtach |
|derivation n 1 (ling) bunachadh m, gen -aidh, pl -aidhean |fréamhú m (focail) |
|• expressed with bun m, gen —a, pl —an. What is the ~ of the word…? dè am bun a tha aig an fhacal…? | |
|2 (familiar) expressed with co às a thàinig…. To give pupils an interest in the roots, ~s and | |
|make-up of words which are especially interesting, gus ùidh na cloinne a thogail ann am faclan a tha| |
|sònraichte inntinneach: na freumhaichean aca, co às a thàinig iad, agus mar a tha iad air an cur ri | |
|chèile | |
|derivational a bunachail. ~ morphology, morf-eòlas bunachail. ~ and inflectional affixes, | |
|co-leasachain bhunachail agus in-fhillteach | |
|derive v tr & i 1 (ling) bunaich, vn -achadh m |fréamhaím. A word ~d from Latin, focal a |
|2 (familiar) expressed with thig. A word ~d from Latin, facal a thig bhon Laidinn |thagann ón Laidin |
|derived a bunaichte. ~ noun, ainmear bunaichte | |
|descendant n fear m, tè f, de shliochd |sliochtach m |
|descent n teàrnadh m, gen -aidh |tuirlingt f |
|description n tuairisgeal m, gen & pl -eil. Phonetic ~, tuairisgeal fogharach. Structural ~, | |
|tuairisgeal structarach | |
|descriptive a tuairisgealach. ~ grammar, gràmar tuairisgealach. ~ order, òrdugh tuairisgealach. This|tuairisciúil |
|list is ~ and not prescriptive, ’s ann tuairisgealach agus chan ann òrdachail a tha an liosta seo | |
|desiderative a miannachasach. ~ inflection, in-fhilleadh miannachasach |mianaitheach |
|design feature n phr feart m dealbhachaidh | |
|desinence n (= inflectional ending) dèisineas m, gen -eis, pl —an. Shared ~s, dèisineasan | |
|com-pàirtichte | |
|de-stressed a a chaill beum. A stressless or ~ proclitic, ro-chlaonan gun bheum no a chaill a bheum | |
|determinative 1 a cinnteachasach. ~ compound, co-fhilleadh cinnteachasach |a & s cinntitheach (m) |
|2 n cinnteachasach m, gen & pl -aich. Phonetic ~, cinnteachasach fogharach | |
|determiner n cinntiche m, pl —an | |
|deuterotonic a deotratonach |deotratonach |
|development n cinneachadh. The ~ was as follows, bha an cinneachadh mar a leanas | |
|deverbal a dì-ghnìomhaireach. ~ noun, ainmear dì-ghnìomhaireach | |
|deviant a faondrach. ~ sentence, seantans faondrach |(deviationism n claonachas m) |
|devoice v tr dì-ghuthaich, vn -achadh m |díghlorú m |
|devoicing n dì-ghuthachadh m, gen -aidh | |
|diachronic a diacronach. ~ and synchronic, diacronach agus sioncronach |diacrónach |
|diacritic n eadar-dhealaiche m, pl —an |idirdhealaitheach m |
|• diacraitig m, pl —ean | |
|diacritical a eadar-dhealachaidh. ~ mark, comharra eadar-dhealachaidh |(gram) (comhartha) idirdhealaitheach |
|• diacraiteach. ~ mark, comharra diacraiteach | |
|diaeresis n dèirise f |déirise f |
|dialect n dualchainnt f, gen —e, pl —ean. To take full advantage of gaelic ~s, a’ gabhail làn |canúint f |
|chothroim air dualchainntean na gàidhlig. Pupils will encounter a range of ~s and accents, bidh a’ | |
|chlann a’ coinneachadh ri caochladh sheòrsachan dualchainnt agus blas. Listening to different ~s on | |
|tape, ag èisteachd ri caochladh dhualchainnt air teip. Drama scripts present chances for ~ and | |
|colloquial forms, gheibhear cothrom ann an sgriobtaichean dràma air modhan dualchainnt agus | |
|mith-chainnt. A greater variety of texts including ~ forms, barrachd sheòrsachan theacsaichean, nan | |
|lùib modhan dualchainnte | |
|dialect atlas n phr atlas m dualchainnte, gen atlas dhualchainnte, pl atlasan dualchainnte | |
|dialect continuum n phr eadar-leantalas m dualchainnte, gen eadar-leantalais dhualchainnte | |
|dialect geography n phr cruinn-eòlas m dualchainnteach, gen cruinn-eòlais dhualchainntich | |
|dialectic n dialaictig m |dialactaic f, díospóireacht f loighciúil |
|dialectical a dualchainnte f gen, dualchainnteach |canúnach |
|dialectology n dualchainnt-eòlas m, gen -ais. Structural ~, dualchainnt-eòlas structurach | |
|dialogue n co-chòmhradh m, gen -aidh. Writing a brief imaginative ~, a’ sgrìobhadh co-chòmhraidh |agallamh f, comhrá m |
|ghoirid o mhac-meanma | |
|dianoia n dianàia m | |
|diaphone n tar-fhoghar m, gen -air, pl —an | |
|diasystem n tar-shiostam m, gen -aim | |
|dibrach n diobrac m, pl -aic | |
|dichotic a dà-sgarte. ~ stimulation, brodachadh dà-sgarte | |
|dichotomising a dà-sgarach, a nì dà-sgaradh. Basic ~ feature, feart bunaiteach a nì dà-sgaradh | |
|dichotomy n dà-sgaradh m, gen -aidh, pl -aidhean |déscaradh m |
|dictionary n faclair m, pl f—ean. Using a ~, a’ cleachdadh faclair. Personal dictionaries, |foclóir m |
|faclairean pearsanta | |
|differentiate v tr diofaraich, vn -achadh m |idirdhealaím |
|differentiated a diofaraichte | |
|differentiation n diofarachadh m, gen -aidh, pl -aidhean |idirdhealú m |
|diffusion n lìonsgaradh m, gen -aidh. Lexical ~, lìonsgaradh leicseachail |spré m |
|diglossia n dà-theangachas m, gen -achais. Permanent ~, dà-theangachas maireannach. Temporary ~, | |
|dà-theangachas sealach | |
|diglossic a dà-theangach. ~ community, coimhearsnachd dhà-theangach | |
|digraph n dà-ghraf m, pl —an |délitir f |
|dimeter n dà-mheadar m, gen & pl -air | |
|diminutive 1 a meanbhain m gs. In this dialect very often the masculine ~ suffix does not change in |díspeagadh m |
|the genitive case, anns an dualchainnt seo glè thric cha bhi iar-leasachan a’ mheanbhain fhireanta | |
|ag atharrachadh anns an tuiseal ghinideach ann | |
|2 n meanbhan m, gen -ain, pl —an. Masculine ~, meanbhan fireanta | |
|Dionysian a Dinìosach |Dionysus pr n Diníosas m |
|diphthong n dà-fhoghar m, gen -air, pl —an |défhoghar m |
|diphthongal a dà-fhoghrach |défhoghrach m |
|diphthongisation n dà-fhoghrachadh m, gen -aidh |défhoghrú m |
|dipode, dipody n, diopoid f, gen —e, pl —ean | |
|direct a dìreach. ~ object, oibseig dhìreach. ~ speech, cainnt dhìreach. ~ and inverse forms of |díreach |
|verb, riochdan dìreach agus iom-thionntaidh air a’ ghnìomhair | |
|directional 1 a treòrachail. ~ phrase, abairt threòrachail | |
|2 n treòrachail f, pl —ean. ~s in the prepositional system, treòrachailean ann an siostam nan | |
|roimhear | |
|disambiguate v tr dì-dhà-sheaghaich, vn -achadh m | |
|discontinuity n neo-leantalachas m, gen -ais | |
|discontinuous a neo-leantalach. ~ constituent, co-adhbhar neo-leantalach. ~ morpheme, moirfeim |neamhleanúnach |
|neo-leanaltach | |
|discourse n conaltradh m, gen -aidh. Direct ~, conaltradh dìreach. ~ marker, comharra conaltraidh. |tráchtas m, aitheasc m, caint f |
|Universe of ~, uile-choitcheannas conaltraidh | |
|discourse analysis n phr anailis f chonaltraidh | |
|discrete a disgreiteach. ~ unit, aonad disgreiteach |scoite. (Math) discréideach |
|• sgarte. ~ unit, aonad sgarte | |
|discussion n beachdachadh m, gen -aidh |díospóireacht f |
|disjunct 1 a dì-naisgte | |
|2 n dì-naisgte m, pl —an | |
|disjunction n dì-nasgadh m, gen -aidh | |
|disjunctive a dì-naisgeil. ~ pronoun, riochdair dì-naisgeil |deighilteach |
|dislocation n dì-ionadachadh m, gen -aidh. Left ~, dì-ionadachadh clì | |
|dissective a snasachail. ~ verb, gnìomhair snasachail | |
|dissimilation n dì-choslachadh m, gen -aidh |díshamhlú m |
|distal a cèineil. ~ and proximal, cèineil agus fagasail | |
|distinction n eadar-sgaradh m, gen -aidh, pl -aidhean. Length and quality ~s, eadar-sgaraidhean ann |idirdhealú m, difríocht f |
|am fad agus ann an càileachd | |
|distinctive a (ling) 1 eadar-sgarach. ~ feature, feart eadar-sgarach |idirdhealaithe |
|2 eadar-sgaraichte | |
|distinguish v tr cuir sgaradh m eadar, vn cur sgaraidh eadar | |
|distinguished a eadar-sgaraichte | |
|distribution n co-roinn f, gen —e. ~ mode, mòd co-roinne. Complementary ~, co-roinn choileantach. |dáileadh, dáileachán |
|Marginal ~, co-roinn oireach | |
|distributive a co-roinnteach. ~ and collective plurals, iomarran co-roinnteach agus trusaidh |roinnteach |
|disyllabic a dà-lideach. According to the metre this loan-word is ~, a-rèir na meadrachd tha am |déshiollach |
|facal-iasaid seo dà-lideach | |
|disyllable n dà-lide m, pl —an |déshiolla m |
|dithyramb n diotaram m, pl —an |rosc m, diotaram m |
|ditransitive a dà-aisigeach. ~ construction, gleus dà-aisigeach | |
|divergance n às-aomadh m, gen -aidh | |
|diversity n iomadalachd f. Language ~, iomadalachd chànan. Environmental ~, iomadalachd san | |
|àrainneachd | |
|domain n 1 raon-cleachdaidh m, gen raoin-chleachdaidh, pl raointean-cleachdaidh | |
|2 uachdranachd f |fearannas m, tighearnas m |
|dorsal a droma. ~ articulation, altachadh le druim na teangaidh |(eite, etc.) droma |
|dorsum n druim m. ~ of the tongue, druim na teangaidh | |
|dotted a. ~ line, loidhne phuingeannan |~ line, líne poncanna |
|double a dùbailte. ~ articulation, altachadh dùbailte. ~ cross, (symbol #) crois dhùbailte. ~ |dúbailte |
|negative, àicheach dùbailte | |
|doublet n dùblag f, pl —an |dúblóg |
|downdrift n drioft-sìos m | |
|downgrading n ìre-ìsleachadh m, gen -aidh | |
|Dravidian a Draibhideach. D~ languages, cànain Dhraibhideach | |
|drift n drioft m | |
|dual (du) 1 a deise. ~ number, àireamh dheise. ~, trial and paucal, deise, trianach agus tearcail |a & s (gram) déach (m) |
|2 n deiseach m, gen -ich | |
|dubitative 1 a teagmhasach. ~ inflection, in-fhilleadh teagmhasach | |
|2 n teagmhasach m, gen -aich | |
|dummy n breugan m, gen & pl -ain. ~ element, eileamaid bhreugain |bréagóg f, dumaí |
|duple a (music) dà-bhuilleach. ~ time, tìm dhà-bhuilleach | |
|duration n rè f |achar m, fad m, ré f |
|durational a rèitheil. ~ adverb, co-ghnìomhair rèitheil | |
|durative a rèitheach. ~ aspect, aogas rèitheach |leanúnach |
|Dutch pr n (lang) Duidsis f |Ollanais f |
|dvandva n dvandva m | |
|dynamic a dionamach. ~ and stative verbs, gnìomhairean dionamach is staideach. ~ passive, fulangach |dinimiciúil |
|dionamach | |
|dynamics n dionamaig m. Voice ~, dionamaig a’ ghutha | |
| | |
|E | |
|Early Gaelic pr n Gàidhlig f Thràthail, gen Gàidhlig Tràthail |Gaeilge f Luath |
|ear-training n trèanadh-cluaise m, gen trèanaidh-chluaise | |
|echo question n ceist f mhic-thalla, pl ceistean mic-thalla | |
|echo-word n facal m mic-thalla, gen & pl facail mhic-thalla | |
|eclipsis n (gram) ur-dhubhadh m, gen -aidh |urú m |
|eclogue n eaclaige f, pl —an |eaclóg f |
|effected object n phr oibseig f èifeachda. Effected and affected objects, oibseigean èifeachda is | |
|buailte | |
|egressive a às-imeachail. ~ air stream, sruth èadhair às-imeachail. Glottalic ~ air-stream, | |
|sruth-èadhair glotaiseach às-imeachail | |
|Egyptian n (lang) Èipheitis f | |
|ejective a (ling) às-tilgeil. ~ consonant, consan às-tilgeil | |
|elative (elat) 1 (a) a ealatach. ~ case, tuiseal ealatach | |
|(b) n ealatach m, gen ealataich | |
|2 (a) a fèin-fheabhasach. ~ adjective, buadhair fèin-fheabhasach | |
|(b) n fèin-fheabhasach m, gen & pl -aich | |
|electropalatography n eileactra-palatagrafachd f | |
|elegy n (a) marbhrann m, gen -ainn, pl —an |marbhna m, caoineadh m, tuireamh m |
|(b) eileige f, pl —an | |
|element n 1 eileamaid f, pl —ean. Syntactic ~, eileamaid cho-chàrail. Construction ~, eileamaid |eilimint f |
|ghleusa. Place-name ~, eileamaid a gheibhear ann am ainm-àite | |
|elicit v tr faigh a-mach bho, vn faighinn a-mach bho |faighim amach |
|elide (gram) bàth, vn -adh m |báim |
|elided a air a bhàthadh. The article is completely ~ here, occurring as it does between the final | |
|vowel of “mi” and word-initial “l-” of “làmh”, tha an t-alt air a bhàthadh gu h-iomlan an seo, is e | |
|eadar an fhuaimreag dheireannach de “mi” agus an “l-” aig toiseach an fhacail “làmh” | |
|elision n (gram) bàthadh m, gen -aidh. “Ceund” comes by ~ from “ceunda”, which itself came by |bá m |
|metathesis from “ceudna”, tha “ceund” a’ tighinn le bàthadh bho “ceunda”, riochd a thàinig e fhèin | |
|tro eadar-chàradh bho “ceudna” | |
|ellipsis n beàrnadh m, gen -aidh |focalbhá m |
|• eilipsis f | |
|elliptical a eilipteach. ~ usage, cleachdadh eilipteach | |
|embedding n in-shocrachadh m, gen -aidh | |
|-eme n -eim m | |
|emergence n teachd-am-follais m |foilsiú m, nochtadh m |
|emic a eimig a. ~ and etic, eimig agus eitig | |
|emotive a inntinn-ghluasadach. ~ meaning, ciallachadh inntinn-ghluasadach | |
|empathy n iom-fhaireachdainn m | |
|emphasiser n neartaiche m, pl —an | |
|emphatic a neartmhor. ~ suffix, iar-leasachan neartmhor. ~ consonant, consan neartmhor. ~ particle, |fuinniúil. ~ particle, mír threise |
|mion-fhacal neartmhor | |
|empirical a eimpireach. ~ principle, prionnsabal eimpireach |turgnamhaíoch, triaileach, eimpíreach |
|empiricism n eimpireachas m, gen -ais. ~ and nativism, eimpireachas agus nàdarras |turgnamhacht f, eimpíreachas m |
|empty a falamh. ~ morph, morf falamh | |
|enantiosemy n eineantaiseimidh m | |
|encapsulation n co-ghlacadh m, gen -aidh | |
|enclitic 1 a iar-chlaonach |a iar-chlaonach |
|2 n iar-chlaonan m, gen & pl -ain |n iarchlaonán m |
|encode v tr in-chòd, vn —adh m | |
|encomium n (a) duan-mholaidh m, gen & pl duain-mholaidh |adhmholadh m |
|(b) eancòimeam m, pl —an | |
|end v i crìochnaich, vn -achadh m. Each line ~s with stress on the final syllable, tha gach sreath |críochnaím |
|a’ crìochnachadh le beum air an lide dheireannach |ending n deireadh m, foirceann m |
|ending n deireadh m, gen -idh, pl -idhean. Word ending, deireadh facail. Word ~s, deiridhean | |
|fhaclan. End rhyme, comhardadh-deiridh | |
|endocentric a in-cheantrach. ~ compound, co-fhilleadh in-cheantrach | |
|English pr n (lang) Beurla f |Béarla m |
|• a’ Bheurla f, gen na Beurla. Schools may report to parents through the medium of Gaelic or ~, | |
|faodaidh sgoiltean iomradh a thoirt do phàrantan tro mheadhan na Gàidhlig no na Beurla | |
|in English prep phr ann am Beurla | |
|• expressed with Beurla. Teachers should use texts ~ ~ on Gaelic matters, bu chòir do thidsearan | |
|teacsaichean Beurla air cùisean na Gàidhlig a chleachdadh | |
|English-speaking a expressed with a’ Bheurla pr n. Gaelic speaking children whose competence in the | |
|language may diminish in a predominantly ~ environment, clann aig a bheil a’ Ghàidhlig ach a | |
|dh’fhaodas an comas a dhol air ais ann an àrainneachd anns a bheil a’ Bheurla a’ toirt bàrr | |
|entail v tr co-dhearbh, vn —adh m | |
|entailment n co-dhearbhachd f, pl —an | |
|entity n nì m, pl nithean. In sentences where two specified entities are equated, ann an seantansan | |
|far a bheil dà nì shònraichte gan cur co-ionann | |
|environment n àrainneachd f |timpeallacht f |
|envoy n (envoi) ceangal m, gen & pl -ail |ceangal m |
|epenthesis n eipinteis f | |
|epenthetic a eipinteiseach. ~ vowel, fuaimreag eipinteiseach. The phrase “ceanna maol” has in fact |cúnta. ~ vowel, guta cúnta |
|only two syllables, with an ~ vowel occurring between the noun and the adjective, ’s ann a tha dà | |
|lide a-mhàin anns an abairt “ceanna maol”, leis an fhuaimreig eipinteisich eadar an t-ainmear is am | |
|buadhair | |
|epexegesis a eipeisigis m | |
|epexegetic a eipeisigeach. ~ infinitive, neo-fhinideach eipeisigeach | |
|epic 1 a eipigeil |a eipiciúil |
|2 n eipig n, pl —ean |n dán m eipiciúil, eipic f |
|epicene a eipiceineach. ~ noun, ainmear eipiceineach | |
|epideictic a eipideicteach | |
|epiglottal a for-ghlotasach | |
|epiglottis n for-ghlotas m, gen -ais |forghlotas m |
|epigram n eipeagram m, gen -aim, pl —an |eipeagram m, nath m |
|epigrammatic a eipeagramach |eipeagramach, nathannach |
|epigraph n eipeagraf m, pl —an | |
|epilogue n (a) iar-ràdh m, pl —an |iarfhocal m |
|(b) eipealag m, gen & pl -aig | |
|epiphenomenon n eipifeinimean m, gen -ein | |
|epistemic a eipisteimeach. ~ and deontic, eipisteimeach agus deontach | |
|epistemology n eipisteim-eòlas m, gen -ais | |
|epistolary a eipistileach |eipistileach |
|epistrophe n deir-atharrais f | |
|• eipeastroif m | |
|epitaph n (a) leac-sgrìobhadh m, gen -aidh, pl l-aidhean |feartlaoi f |
|(b) eipeataf n, pl —an | |
|epithalamium n (a) beannachadh-bàird m |dán m pósta |
|• duan-bainnse m, gen & pl duain-bhainnse | |
|(b) eipeatalaimeam m, pl -eim | |
|epithet n buaidh-fhacal m, gen -ail. ~ adjective, buadhair buaidh-fhaclach |buafhocal m. ~ adjective, bua-aidiacht |
|eponym n eipeanaim m, pl —ean | |
|eponymous a eipeanaimeach | |
|equate v tr cuir co-ionann, vn cur co-ionann. In sentences where two specified entities are ~d, ann | |
|an seantansan far a bheil dà nì shònraichte gan cur co-ionann | |
|equational a cothromaideach. ~ sentence, seantans cothromaideach |(equation, cothromóid f) |
|equative (equat) 1 a co-ionannach. ~ construction, gleus co-ionannach. ~ case, tuiseal co-ionannach |n céim f chothroim |
|2 n co-ionannach m, gen & pl -aich | |
|equipollent a co-neartmhor. ~ and privative oppositions, comhaireachdan co-neartmhor agus cùmhntach | |
|equivalent 1 a co-ionann |a coibhéiseach. To be ~ to sth., bheith |
|• co-bhrìgheach |air chomhbhrí le rud ; n (Mth) |
|2 n co-bhrìgheach, gen & pl -ich |comhbhríoch m |
|equivocal a (phil, = ambiguous a) dà-sheaghach | |
|ergative (erg) 1 a èirgeadach. ~ case, tuiseal èirgeadach. ~ language, cànan èirgeadach | |
|2 n èirgeadach m, gen & pl -aich | |
|erosion n bleith f | |
|error n mearachd f, pl —an |earráid f |
|Eskimo-Aleut a Eisgimis-Ailiutais f | |
|Esperanto pr n (lang) Esperanto m | |
|essay n aiste f, pl aistidhean |aiste f |
|essive (ess) 1 a eiseach. ~ case, tuiseal eiseach | |
|2 eiseach m, gen -ich | |
|established a stèidhte. ~ form, riochd stèidhte |socraithe, bunaithe |
|estimate n measrachadh m, gen -aidh, pl -aidhean |meastachán m |
|Estonian pr n (lang) Eastòinianis f | |
|ethic a eitigeil. ~ dative, tabhartach eitigeil |(gram) ~ dative, an tabharthach eiticiúil|
|ethnic a 1 eitnigeach. We believe that no family should be excluded from the group’s activities on |eitneach |
|the grounds of disability, colour or ~ origin, tha sinn a’ creidsinn nach bu chòir gum bitheadh | |
|teaghlach sam bith air an dùnadh a-mach bho ghnìomhan na buidhne mar thoradh air ciorram, dath no | |
|bunadh eitnigeach. ~ revival, ath-bheothachadh eitnigeach | |
|2 cinnidheach. ~ revival, ath-bheothachadh cinnidheach | |
|ethnic group n phr 1 buidheann f eitnigeach, gen buidhne eitnigich, pl buidhnean eitnigeach | |
|• buidheann f chinnidheach, gen buidhne chinnidhich, pl buidhnean cinnidheach | |
|2 cinneadh m, gen -idh, pl -idhean. Language of the ~ ~, cànan a’ chinnidh | |
|etic a eitig. ~ and emic, eitig agus eimig | |
|Etruscan pr n (lang) Èatrasgais f |(Etruscan, a & n Éatruscach (m)) |
|etymological a freumh-eòlach |sanasaíoch |
|etymological dictionary n phr faclair m freumh-eòlach, gen faclair fhreumh-eòlaich, pl faclairean | |
|freumh-eòlach | |
|• freumh-fhaclair m, pl —ean | |
|etymologically adv a thaobh freumh-eòlais |ó thaobh na sanasaíochta |
|etymologise v tr & i freumh-eòlaich, vn -achadh m | |
|etymologising n freumh-eòlachadh m, gen -achaidh | |
|etymologist n freumh-eòlaiche m, pl —an |sanasaí m |
|etymology n freumh-eòlas m, gen -ais |sanasaíocht f |
|etymon n freumh-fhacal m, gen -ail, pl freumh-fhaclan, -ail. ~ and reflex, freumh-fhacal agus | |
|iar-riochd | |
|euphemism n caomh-ràdh m, pl —an |sofhriotal m |
|euphony n deagh-fhoghras m, gen -ais |dea-fhoghras m |
|euphuism n glòramas m, gen -ais |bréagmhaorgacht f, galamaisíocht f |
|eurhythmy n so-ruitheamachd f | |
|evaluative a luachail. ~ particle, mion-fhacal luachail | |
|event n tachartas m, gen -ais, pl —an. Speech ~, tachartas cainnte | |
|evidence n fianais f, gen f—e. All this is merely conjecture, in the absence of ~, chan eil ann a |fianaise f |
|sin uile ach tuairmeas, ann an uireasbhaidh fhianaise | |
|evidential a fianaiseach. ~ inflection, in-fhilleadh fianaiseach | |
|evolution n eabhlaid f. ~ of language, eabhlaid chànain |éabhlóid f |
|exception n eisgeachd f |eisceacht f |
|exceptional a eisgeachdail. ~ case marking, comharrachadh tuiseil eisgeachdail |eisceachtúil |
|exclamation n clisgreadh m, gen -idh |uaillbhreas m |
|exclamation mark n phr clisg-phuing f, pl —ean | |
|• comharradh-clisge m, gen comharraidh-chlisge, pl comharraidhean-clisge. Speech marks and ~ ~s are | |
|further descriptions of punctuation, tha comharraidhean-labhairt agus comharraidhean-clisge a’ | |
|dèanamh an tuilleadh iomraidh air pungadh | |
|exclamative, exclamatory, a clisgreach |uaillbhreasach |
|exclusive a às-àireimh. ~ first person, ciad phearsa às-àireimh |toirmeascach, eisiatach |
|exhaustiveness n uile-ghabhalachd f |(exhaustive a uileghabhálach, iomlán) |
|exhortative a ìmpidheach. ~ particle, mion-fhacal ìmpidheach | |
|exiguous a caol. The material however is very ~, ’na dhèidh sin chan eil an t-adhbharrach ach glè |giortach, gortach, mion |
|chaol | |
|existential a eiseantail. ~ construction, gleus eiseantail |eiseach |
|existentialism n eiseantalas m, gen -ais |eiseachas m |
|exocentric a às-cheantrach. ~ compound, co-fhilleadh às-cheantrach | |
|exophora n eacsafora m | |
|expansion n atachadh m, gen -aidh |leathnú m, fairsingiú m, forbairt f, |
| |borradh m |
|experiencer n fiosraiche m, pl —an | |
|expiratory a às-analach. ~ pressure, brùthadh às-analach | |
|explanation n mìneachadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Teleological ~, mìneachadh teil-eòlach | |
|expletive 1 a co-atachaidh. ~ word, facal co-atachaidh |(gram) focal m le cois, spalla m |
|• n facal m co-atachaidh | |
|2 (familiar) mionn m, pl —an | |
|explicature n eispleachdas m, gen -ais | |
|explicit a 1 eisplichte. ~ performative, iomairteach eisplichte. ~ sentence, seantans eisplichte. |dearfa |
|Implicitly and ~ly reflexive, ath-fhillteach gu h-implichte agus gu h-eisplichte | |
|2 (familiar) soilleir, so-thuigsinn, follaiseach. Without ~ knowledge of rules and terminology, gun | |
|eòlas follaiseach air riaghailtean agus briathrachas | |
|explicitness n soilleireachd f, pungalachd f. ~ explicitness, pungalachd fhogharach | |
|exponence n co-mhìneachadh m, gen -aidh. Extended ~, co-mhìneachadh leudaichte | |
|exponent n co-mhìniche m, pl —an. Mutation is an important semiotic ~ of gender, tha mùthadh na | |
|cho-mhìniche cudthromach seimeotach air gnè | |
|expression n ràdh m, pl —an |leagan m cainte |
|expressive a faireachail |lán de bhrí; tromchiallach |
|extension n (gram) leudachadh m, gen -aidh. ~ to the subject, leudachadh air an t-suibseig. ~ of |(gram) leathnú m; (phil) sìnteacht |
|meaning, leudachadh cèille | |
|extensional a leudachail. ~ definition, deimhneid leudachail | |
|extensive a às-leudachaidh. ~ and intensive verbs, gnìomhairean às-leudachaidh agus in-leudachaidh |leathan, fairsing |
|external a 1 eachdranach. ~ causes, adhbhair eachdranach. ~ history, eachdraidh eachdranach |seachtrach; lasmuigh, forimeallach, |
|2. External sandhi, sandhi taoibh-a-muigh. External and internal sandhi, sandhi taoibh-a-muigh agus |imeallach |
|taoibh-a-staigh | |
|extraction n às-tarraing f | |
|extrametrical a às-mheadrachail. ~ syllable, lide às-meadrachail | |
|extraposition n às-suidheachadh m, gen -aidh | |
|extrasystemic a às-siostamach a | |
|extrinsic a eistreach. ~ and intrinsic allophones, alafonan eistreach agus intreach |eistreach |
| | |
|F | |
|face n eineach m, gen -ich. Positive and negative ~, eineach deimhinneach agus àicheil |oineach m |
|factitive a dèanadach |déanmhach |
|factor n factar m. gen -air, pl —an. Conditioning ~, factar cumhachaidh | |
|falling a tuiteamach. ~ diphthong, dà-fhoghar tuiteamach, dà-fhoghar a tha a’ tuiteam |titimeach |
|fall-rise a tuit-èirich. ~ intonation, in-tònachd tuit-èirigh | |
|familiar a. ~ form of pronoun, riochd eòlach an riochdair. ~ usage, gnàth-chleachdadh |muinteartha. ~ usage, gnáthchaint |
|Faroese pr n (lang) Fàrothais f | |
|falsetto a falsetto |~ voice, guth m cuachach |
|fault n meang f, gen —a, pl —an | |
|faulty a meangail | |
|feature n feart m, gen —a, pl —an. Concomitant ~, feart co-cheumnach. Distinctive ~, feart |tréith f |
|eadar-sgarach. They describe ~s of non-verbal communication, tha iad a’ dèanamh iomraidh air feartan| |
|conaltraidh às aonais fhaclan | |
|feeding n biathadh m, gen -aidh. ~ and bleeding, biathadh agus cuingealachadh | |
|felicitous a (of word, expression) ion-eirmseach. ~ expression, ràdh ion-eirmseach |trathúil, oiriúnach |
|felicity conditions n phr cumhaichean f pl soirbheachd | |
|feminine (fem) a boireanta. ~ gender, gnè bhoireanta. The dative form of this ~ word has taken the |baininscneach |
|place of the radical case in this dialect, tha an riochd tabhartach den fhacal bhoireanta seo air |baininscne f |
|àite an tuiseil bhunasaich a ghabhail anns an dualchainnt a tha ann | |
|• (pros) boireanta. ~ rhyme, comhardadh boireanta. ~ ending, deireadh boireanta | |
|fiction n ficsean m, gen -ein |cumadóireacht f, ficsean m |
|field n raon m, gen -aoin, pl —tean. Conceptual ~, raon coincheapail. Lexical ~, raon leicseachail. | |
|Semantic ~, raon seimeantach | |
|figurative a tropach. ~ sense, ciall thropach |fíortha, meafarach, tropach |
|figure of speech n phr trop m, pl —an. “Ithidh iad beò mi” is a common figure of speech in |trop m, fìor f chainte |
|connection with midges, tha “ithidh iad beò mi” na throp cumanta a thaobh nam meanbh-chuileag | |
|filter n sìoltachan m, gen & pl -ain. Surface ~, sìoltachan uachdair | |
|final a 1 deireannach. ~ devoicing, dì-ghuthachadh deireannach. ~ and initial, deireannach agus |deireannach. ~ clause, clásal aidhme |
|tòiseachail. The last stress in each long line comes on the ~ syllable, tha am beum mu dheireadh | |
|anns gach sreath fada a’ tighinn air an lide dheireannach. Between the ~ vowel of “mi” and | |
|word-initial “l-” of “làmh”, eadar an fhuaimreag dheireannach de “mi” agus an “l-” aig toiseach an | |
|fhacail “làmh” | |
|2 aig deireadh facail. ~ mutation, mùthadh aig deireadh facail ~ and initial, aig deireadh agus aig | |
|toiseach facail | |
|3 (purposive). ~ clause, clàsa amais | |
|finite a (gram) finideach. ~ verb, gnìomhair finideach. ~ clause, clàsa finideach |finideach |
|Finnish pr n (lang) Fionlainnis f |Fionlainnis f |
|• Suòmais | |
|first person (1st) n phr ciad phearsa | |
|fixed a suidhichte. ~ stress accent, aiceann beuma suidhichte. ~ word order, òrdugh fhaclan |seasta |
|suidhichte. ~ expression, ràdh suidhichte | |
|flap n flapa m. ~ consonant, consan flapa |plapa m |
|fluctuation n neo-sheasmhachd f | |
|fluency n fileantachd f. Teachers will ensure that pupils acquire ~ as quickly as possible, bidh |líofacht f |
|tidsearan a’ dèanamh cinnteach gu bheil a’ chlann a’ tighinn gu fileantachd cho luath ’s a ghabhas | |
|oral fluency n phr comas m labhairt. To enable pupils to acquire ~ ~ in Gaelic, gus comas a thoirt | |
|do chloinn comas labhairt a thogail anns a’ Ghàidhlig | |
|fluent a 1 fileanta. For ~ Gaelic-speaking pupils, do chloinn a tha fileanta sa Ghàidhlig |líofa |
|fluent speaker n phr fileantach m, gen & pl -aich. Gaelic for ~ ~s, Gàidhlig do dh’fhileantaich. | |
|Programmes for ~ ~s, prògraman airson fhileantach | |
|• expressed with fileanta a. In the case of children who are not fluent Gaelic speakers, a thaobh | |
|clann aig nach eil Gàidhlig fhileanta | |
|fluently a gu fileanta | |
|focal area n phr ceàrnaidh fòcasach |(focal, fócasach) |
|focus n fòcas m, gen -ais |fócas m |
|focused interrogative n phr ceisteach fòcasta | |
|folk etymology n phr freumh-eòlas f nan daoine | |
|folklore n beul-aithris f |béaloideas m |
|• beul-oideas m, gen -eis | |
|folk-song n mith-òran m, gen & pl -ain |amhrán m béaloidis |
|folk tale n phr uirsgeul m, gen -eoil, pl —an | |
|• mith-sgeul m, gen -eòil, pl —an | |
|folk taxonomy n phr tacsanamaidh m nan daoine | |
|foot n (pros) troigh f, gen —e, pl —ean. Dactylic ~, troigh dhactaileach. Iambic ~, troigh iambach. |troigh f |
|Paeanic ~, troigh phaeanach. Proceleusmatic ~, troigh phroiceileasmatach Spondaic ~, troigh | |
|spoindèach. Trochaic ~, troigh thròicèach. The caesura sometimes comes after a dactylic ~, and | |
|sometimes after a trochaic ~, tha an caesar uaireannan a’ tighinn an dèidh troighe dactailich, agus | |
|uaireannan an dèidh troighe tròicèich | |
|foregrounded a ro-ionadaichte |(foreground, réamhionad m) |
|foreign n coimheach. ~ languages, cànain choimheach | |
|form n 1 cruth m, pl —an. Features of ~ and content, feartan cruth is susbaint |gné f, leagann m, foirm f |
|2 riochd m, pl —an. The ~ of the noun, riochd an ainmeir. Dependent ~, riochd eisimeileach. | |
|Independent ~, riochd neo-eisimeileach. ~ classes, clasaichean riochd | |
|3 foirm f. ~ word n phr facal foirm | |
|formal a foirmeil. ~ grammar, gràmar foirmeil. ~ and informal style, stoidhle fhoirmeil agus |foirmiúil |
|neo-fhoirmeil. Substantive and ~ universals, uile-choitcheannan susbainteach agus foirmeil | |
|formant n foirmeant f, pl —an. First ~, ciad fhoirmeant. ~ chart, cairt fhoirmeantan | |
|formation n co-dhèanamh m, gen -aimh. Inflectional ~, co-dhèanamh in-fhillteach. Compound ~, |déanamh m, cruthú m, déanmhas m |
|co-dhèanamh co-fhillidh | |
|formative n foirmeadach m, gen -aich | |
|formula n foirmle f, pl -ichean. This may be represented by the formula, formulae, faodar seo a |foirmle f |
|riochdachadh leis an fhoirmle, leis na foirmlichean | |
|fortis n fortis f, pl fortes | |
|fortition n neartachadh m, gen -aidh. ~ and lenition, neartachadh agus sèimheachadh | |
|fossilised a. ~ form, riochd neo-shaor, riochd glaiste | |
|frame n frèama m, pl —ichean | |
|free a saor. ~ and bound forms, riochdan saor agus ceangailte. ~ relative clause, clàsa dàimheach | |
|saor. ~ stress accent, aiceann beuma saor. ~ variation, caochlaideachd shaor. ~ word order, òrdagh | |
|fhaclan saor | |
|French pr n (lang) Fraingis f |an Fhraincis f |
|frequency n minigeachd f, pl —an. Fundamental ~, minigeachd bhunasach |minicíocht f |
|frequentative (freq) 1 a minigeach. ~ inflection, in-fhilleadh minigeach | |
|2 n minigeach m, gen & pl -ich | |
|fricative 1 a suathach. ~ consonant, consan suathach, consan suathaidh |cuimilteach (m) |
|2 n suathach m, gen & pl -aich. Labiodental ~ suathach bile-dheudach. Groove ~, suathach | |
|caol-eagach. Slit ~, suathach leathann-eagach | |
|friction n (ling) suathadh m, gen -aidh |cuimilt f |
|frictionless continuant n phr leanmhainneach m gun suathadh, gen & pl leanmhainnich gun suathadh | |
|Frisian pr n (lang) Freaslainnis f |Freaslainnis f |
|front n beul m, gen & pl beòil. ~ of the tongue, beul na teangaidh | |
|front a. ~ vowel n phr fuaimreag f bheulaibh. ~ palatal, palatach beulaibh |tosaigh m gs |
|front v tr cuir chun a’ bheulaibh, vn cur m chun a’ bheulaibh. The vowel is ~ed, tha an fhuaimreag | |
|air a cur chun a’ bheulaibh | |
|fronting n cur m chun a’ bheulaibh | |
|fugitive a teichmheach. Lip-spread is in general sporadic and ~, ’ s ann sporadach, teichmheach a | |
|tha sgaoilteachd-lipean sa chumantas | |
|full stop n phr 1 puing f stad, pl puingean stad. Pupils will learn that capitals and ~ ~s make the |lánstad m |
|meaning clear to readers, bidh a’ chlann ag ionnsachadh gu bheil ceann-litrichean agus puingean stad| |
|a’ soilleireachadh brìgh do luchd-leughaidh | |
|full word n facal m iomlan, gen facail iomlain, pl facail iomlan. ~ ~s and form words, facail iomlan| |
|agus facail foirme | |
|function n 1 fuincsean m, gen -ein, pl —an. Direct object ~, fuincsean mar oibseig dhìreach. |feidhm f, fónamh m |
|Classificatory ~, fuincsean seòrsachail. Contrastive ~, fuincsean co-chontrarrach. Descriptive ~, | |
|fuincsean tuairisgealach | |
|2 gnìomh m, gen —a, pl —an. Syllable and root will be used in discussion which centres on individual| |
|words, their origins, meanings and ~s, cleachdar lide agus freumh ann am beachdachadh air faclan fa | |
|leth agus air co às an tàinig iad, air dè as ciall daibh agus dè as gnìomh dhaibh | |
|functional a fuincseanail. ~ grammar, gràmar fuincseanail. ~ linguistics, cànanachas fuincseanail |feidhmiúil |
|functional yield, functional load, n phr luchd m fuincseanail, gen luchd fhuincseanail | |
|function word n phr facal m fuincsein m, gen & pl facail fhuincsein | |
|fundamental 1 a bunasach. ~ frequency, minigeachd bhunasach |(mus) fréamhaí |
|2 n bunasach m, gen & pl -aich | |
|fuse v i co-leagh, vn —adh m |comhleáim, comhtháthaím |
|fused a co-leaghte. ~ exponents, co-mhìnichean co-leaghte | |
|fusion n co-leaghadh m, gen -aidh |comhleá m, comhtháthú m |
|fusional a co-leaghteach. ~ language, cànan co-leaghteach | |
|future 1 a teachdail. The ~ tense, an tràth teachdail. ~ perfect, foirfe theachdail |fáistineach. ~ tense, an aimsir |
|2 teachdail m, pl —ean |fháistineach |
| | |
|G | |
|Gaelic pr n Gàidhlig f. Principal teachers of G~, prìomh-thidsearan Gàidhlig |Gaeilge f |
|• a’ Ghàidhlig. Talking in G~, a’ bruidhinn anns a’ Ghàidhlig. In communities where G~ is rarely |Gaeilge f Albannach |
|encountered, ann an coimhearsnachdan far nach fhaighear a’ Ghàidhlig ach ainneamh. G~ has currency | |
|in the home and the workplace, tha àite agus inbhe aig a’ Ghàidhlig anns an dachaigh agus anns an | |
|ionad-obrach | |
|• expressed with sa Ghàidhlig. Skills in talking G~, sgilean labhairt sa Ghàidhlig. Pupils who are | |
|not fluent speakers of G~, a’ chlann nach eil fileanta sa Ghàidhlig | |
|Common Gaelic pr n Gàidhlig f Choitcheann, gen Gàidhlig Coitchinn | |
|Early Gaelic pr n Gàidhlig f Thràthail, gen Gàidhlig Tràthail | |
|Early Modern Gaelic pr n Nuadh-Ghàidhlig f Thràthail | |
|Irish Gaelic n phr Gàidhlig f Èireannach, gen Gàidhlig Èireannaich | |
|• Gàidhlig f na h-Èireann | |
|Manx Gaelic n phr Gàidhlig f Mhanainneach, gen Gàidhlig Manainnich | |
|Middle Gaelic pr n Meadhan-Ghàidhlig f | |
|Modern Gaelic pr n Nuadh-Ghàidhlig f | |
|Old Gaelic pr n Seann Ghàidhlig f | |
|Scots Gaelic n phr Gàidhlig f Albannach, gen Gàidhlig Albannaich | |
|• Gàidhlig na h-Alba, Gàidhlig na h-Albann | |
|Gaelic a Gàidhlig. To bridge the differences between the two forms of G~ education, gus a’ bheàrn a | |
|lìonadh eadar an dà sheòrsa foghlaim Ghàidhlig. G~ arts and crafts should be displayed, bu chòir | |
|ealdhain agus ciùird Ghàidhlig a thaisbeanadh | |
|• expressed with anns a’ ghàidhlig. Pupils’ G~ language skills and knowledge, sgilean cànain agus | |
|eòlas na cloinne anns a’ Ghàidhlig | |
|• expressed with ann an Gàidhlig. Computer games with G~ text, geamannan coimpiutair le teacsa ann | |
|an Gàidhlig. Pupils receiving a G~ education, clann a tha a’ faighinn oideachadh ann an Gàidhlig | |
|• expressed with na Gàidhlig. G~ culture is a key issue, ’s e prìomh chùis a tha ann an dualchas na | |
|Gàidhlig. develop inter-relationships with the G~ community, co-cheangal ri coimhearsnachd na | |
|Gàidhlig a thoirt gu ìre. To take full advantage of g~ dialects, a’ gabhail làn chothroim air | |
|dualchainntean na gàidhlig. The curriculum must establish the setting for the growth of appreciation| |
|in these vital areas of the G~ experience, feumaidh an clàr-teagaisg na crìochan a shuidheachadh | |
|anns am bi tuigse a’ fàs air na raointean ro-chudthromach seo de dh’fhiosrachadh na Gàidhlig | |
|• expressed with co-cheangailte ris a’ Ghàidhlig. Making full use of opportunities for G~ activities| |
|and development, a’ dèanamh làn fheum de gach cothrom airson gnìomhan agus leasachadh co-cheangailte| |
|ris a’ Ghàidhlig | |
|non-Gaelic a gun Ghàidhlig. To provide children from non-Gaelic backgrounds with basic oral | |
|competence in Gaelic, comas-labhairt bunaiteach a bhuileachadh air clann à àrainneachd gun Ghàidhlig| |
|Gaelic language n phr cànain na Gàidhlig. In the G~ ~ classroom, ann an clas cànain na Gàidhlig | |
|Gaelic learners a phr expressed with luchd-ionnsachaidh plus Gàidhlig. They may be in Gaelic | |
|Learners’ classes beginning either in P1, or in S2, faodaidh iad a bhith ann an clasaichean | |
|luchd-ionnsachaidh, agus iad a’ tòiseachadh air a’ Ghàidhlig ann am B1 no an A1 | |
|Gaelic medium n phr meadhan na Gàidhlig. Either for G~ ~ or learners, an dàrna cuid airson meadhan | |
|na Gàidhlig no airson luchd-ionnsachaidh | |
|Gaelic-medium a phr meadhan-Gàidhlig. In the case of children entering a G~ school who are not | |
|fluent Gaelic speakers, a thaobh clann aig nach eil Gàidhlig fhileanta nuair a thig iad do sgoil | |
|mheadhan-Gàidhlig | |
|• expressed with tro mheadhan na Gàidhlig. Who are in G~ classes, a tha ann an clasaichean tro | |
|mheadhan na Gàidhlig. Such pupils may be receiving a G~ education, faodaidh an leithid seo de | |
|chloinn a bhith ’gan oideachadh tro mheadhan na Gàidhlig. G~ education is a new initiative, is e | |
|iomairt ùr a tha ann am foghlam tro mheadhan na Gàidhlig | |
|• expressed with tro Ghàidhlig or tron Ghàidhlig. G~ education, foghlam tro Ghàidhlig. Who have not | |
|followed a G~ or similar programme, nach d’fhuair oideachadh tron Ghàidhlig no a leithid sin | |
|• expressed with Gàidhlig. Practice in G~ schools varies, tha caochladh dhòighean a’ dol anns na | |
|sgoiltean Gàidhlig | |
|• expressed with a tha ag obair tro mheadhan na Gàidhlig. Teaching resources for G~ schools, | |
|goireasan-teagaisg airson sgoiltean a tha ag obair tro mheadhan na Gàidhlig | |
|• expressed with anns a bheil an t-oideachadh tro mheadhan na Gàidhlig. Assessment in G~ schools, | |
|measadh airson sgoiltean anns a bheil an t-oideachadh tro mheadhan na Gàidhlig | |
|• expressed with oidich tro Ghàidhlig v phr, vn oideachadh tro Ghàidhlig. For G~ pupils, airson | |
|clann a tha ’gan oideachadh tro Ghàidhlig | |
|Gaelic speaker n phr neach-bruidhne m Gàidhlig, gen neach-bhruidhne Gàidhlig, pl luchd-bruidhne | |
|Gàidhlig. In meetings with G~ ~s in his constituency, ann an coinneamhan le luchd-bruidhne na | |
|Gàidhlig san roinn-thaghaidh aige | |
|Gaelic-speaking a phr expressed with na Gàidhlig. The G~ world, saoghal na Gàidhlig. Half of the G~ | |
|population, dàrna leth sluagh na Gàidhlig. The socio-economic reasons for the dispersal of G~ people| |
|to the Commonwealth, na h-adhbhair shòise-eacanomaigeach a chuir sgapadh air sluagh na Gàidhlig don | |
|Cho-Fhlaitheas | |
|• expressed with aig a bheil Gàidhlig or a’ Ghàidhlig. Educators will require to equip G~ pupils | |
|with the skills necessary, bidh e mar uallach air luchd-oideachaidh clann aig a bheil Gàidhlig | |
|uidheamachadh leis na sgilean a dh’fheumas iad. To reinforce the existing skills of Gaelic speaking | |
|children, neartachadh a dhèanamh air sgilean a tha a-cheana aig clann aig a bheil a’ Ghàidhlig | |
|• expressed with sa Ghàidhlig. For fluent G~ pupils, do chloinn a tha fileanta sa Ghàidhlig | |
|• expressed with Gàidhlig. Exploring the images of G~ communities will provide a basis for later | |
|work, bidh rannsachadh air na h-ìomhaighean de choimhearsnachdan Gàidhlig na bhunait do dh’obair a | |
|nithear a-rithist. In communities which are G~ or, at the other extreme, in communities where Gaelic| |
|is rarely encountered, ann an coimhearsnachdan Gàidhlig no, ann an suidheachadh tur | |
|eadar-dhealaichte, ann an coimhearsnachdan far nach fhaighear a’ Ghàidhlig ach ainneamh | |
|gaelicise v tr cuir an riochd Gàidhlig | |
|gaelicised a. The name has been ~, tha riochd Gàidhlig air a chur air an ainm | |
|gaelicisation n. A ~ of the Scots name, riochd Gàidhlig air an ainm am Beurla na h-Alba | |
|gapping n (ling) expressed with gleus-cainnte m beàrnach (air a’ ghnìomhair) | |
|Gaulish pr n (lang) Gaillis f | |
|geminate, geminated, a càraideach, càraidichte. ~ consonant, consan càraideach |dúbailte |
|gemination n càraideachadh m, gen -aidh |dúblú m |
|gender n gnè f. Feminine ~, gnè bhoireanta. Masculine ~, gnè fhireanta. Neuter ~, gnè neodrach. |inscne f |
|Grammatical ~, gnè ghràmadach | |
|generalisation n ginearalachadh m, gen -aidh, pl -aidhean |ginearálú m |
|generalise v i ginearailich, vn ginearalachadh m | |
|generalised a ginearalaichte. ~ use of the dative form of the feminine singular adjective, | |
|cleachdadh ginearalaichte air riochd tabhartach a’ bhuadhair bhoireanta shingilte | |
|generation n (ling) gineadh m, gen -idh. ~ of forms, gineadh riochdan | |
|generative a (ling) ginearadach. ~ dialectology, dualchainnt-eòlas ginearadach. ~ grammar, gràmar |giniúnach |
|ginearadach. ~ phonology, fòn-eòlas ginearadach. ~ semantics, seimeantaig ginearadach | |
|generic 1 a ginearach. ~ and specific elements, eileamaidean ginearach agus sònraichte. ~ reference,|aicmeach. ~ term, téarma aicmeach |
|tar-iomradh ginearach. ~ statement, aithris ghinearach. ~ term, briathar ginearach | |
|2 n ginearach m, gen & pl -aich | |
|genetic a gin-eòlach. ~ classification, seòrsachadh gin-eòlach | |
|genitive (gen) 1 a ginideach. The ~ case, an tuiseal ginideach |ginideach (m) |
|2 n ginideach m, gen & pl -ich. Objective ~, ginideach oibseigeach | |
|genre n gnè f. “Genre” is a term used to describe a property of texts, that each text belongs to a | |
|group, or set, of texts with which it shares common features, tha “Gnè” air a chleachdadh gus | |
|iomradh a dhèanamh air nàdar theacsaichean, a’ comharrachadh gum buin a h-uile teacsa do bhuidheann | |
|theacsaichean agus gu bheil dòighean ann sa bheil e coltach riutha sin | |
|genuine a fìorach | |
|Georgian pr n (lang) Geòirgis f | |
|German pr n 1 (lang) Gearmailtis f |Gearmáinis f |
|High German pr n Gearmailtis f Uachdarach |(ling) Low German, Gearmáinis f |
|Low German pr n Gearmailtis f Ìochdarach |íochtarach |
|Germanic 1 a Gearmaineach. G~ languages, cànain Ghearmaineach |a Gearmánach, Gearmánda |
|2 n Gearmainis f |n Gearmándais |
|gerund (gerund) n geireann m, gen -inn, pl —an |geireann m |
|gerundive (gerund) 1 n geireannach m, gen & pl -aich |a geireannach |
|2 a geireannach | |
|Gesamtbedeutung n Gesamtbedeutung m | |
|gesture n 1 gluasad m, gen -aid, pl —an. Articulatory ~, gluasad altachail. Tongue-tip ~, gluasad |comhartha m |
|bàrr-theangaidh | |
|2 gluasad-bodhaig m, pl gluasadan-bodhaig. She will recognise ~s and eye contact, aithnichidh i | |
|gluasadan-bodhaig agus glacadh-sùla | |
|gingival a càireanach |(gingiva n dranndal m, gingibhe f) |
|• gingibheach | |
|glide n sleamhnan m, gen & pl -ain |(ling) sleamhnán m, sleamhnóg f |
|global a co-iomlan | |
|gloss n gluais f, pl —ean |gluais f |
|glossary n briathradair m, pl —ean |gluais f |
|glottal a glotasach. Glottal stop, consan dùinte glotasach. ~ reinforcement, ath-neartachadh |glotasach. Glottal stop, stop glotais, |
|glotasach |scornain |
|glottalic a glotasail. ~ airstream mechanism, uidheam sruth-èadhair glotasail. ~ theory, teòiridh | |
|ghlotasail | |
|glottalise v tr glotasaich, vn -achadh m | |
|glottalised a glotasaichte | |
|glottalisation n glotasachadh m, gen -aidh | |
|glottis n glotas m, gen glotais |glotas m |
|glottochronology n glota-chron-eòlas m, gen -ais |glotochróneolaíocht f |
|gnomic a nomaigeach | |
|goal n bàir f. Actor and ~, gnìomhaiche agus bàir | |
|God’s truth a phr fìrinn Dè. God’s truth phonemes, fòineimean fìrinn Dè | |
|Goidelic a Goídelach. G~ branch, meur Goídelach. Brittonic and G~, Brittonach agus Goídealach | |
|Gothic pr n (lang) Gotais f |Gotais f |
|govern v tr (gram) riaghail, vn riaghladh m. This preposition ~s the genitive case, tha an roimhear |A verb which ~s the dative, briathar a |
|seo a’ riaghladh an tuiseil ghinidich |rialaíonn an tuiseal tabharthach ; |
|• also This preposition ~s the genitive case, tha an roimhear seo a’ cur an ainmeir don tuiseal |briathar a leanann tuiseal tabharthach é |
|ghinideach | |
|government n riaghladh m, gen -aidh | |
|governor n riaghladair m, pl —ean |rialtóir m |
|gradation n ceumadh m, gen -aidh. Vowel ~, ceumadh fhuaimreag |(ling) Vowel ~, grádaíocht f gutaí |
|grade n ìre f, pl —an. ~ of comparison, ìre choimeis |céim m, grád m, rang m |
|gradience n ceumachas m, gen -ais | |
|gradual opposition n phr comhaireachd m cheumnach, gen comhaireachd ceumnaich, pl comhaireachdan |(gradual a céimseach, dréimreach, céim ar|
|ceumnach |chéim) |
|grammar n gràmar m, gen -air. A selection of terms referring to the words, ~ and sounds of the |gramadach f. ~ book, graiméar m |
|language, taghadh de bhriathran a bhuineas do dh’fhaclan, do ghràmar agus do dh’fhuaimean na cànain.| |
|~ book, leabhar gràmair | |
|categorial grammar n phr gràmar m catagarail | |
|functional grammar n phr gràmar m fuincseanail | |
|Montague grammar n phr gràmar m Mhontague | |
|reference grammar n phr lorg-ghràmar m | |
|relational grammar n phr gràmar m dàimhealachd | |
|transformational grammar n phr gràmar tar-iomlaideach | |
|grammatical a gràmadach. ~ agreement, co-aontas gràmadach. ~ ambiguity, dà-sheaghachas gràmadach. ~ |gramadúil |
|case, tuiseal gràmadach. ~ category, catagaraidh gràmadach. ~ meaning, ciall ghràmadach. ~ morpheme,|de réir gramadaí |
|moirfeim gràmadach. ~ relation, dàimh ghràmadach. ~ subject, suibseig ghràmadach. ~ word, facal | |
|gràmadach | |
|• a bhuineas do ghràmar. Teachers need to introduce pupils to the ~, literary and other technical | |
|terms of language, feumaidh na tidsearan a’ chlann a chur an aithne nam briathran cànain a bhuineas | |
|do ghràmar, do litreachas agus an leithid sin | |
|• expressed with gràmar m. The confidence and the need to communicate are more important than | |
|absolute ~ accuracy, tha misneach ann an conaltradh, agus am feum air conaltradh a dhèanamh, nas | |
|cudthromaiche na an gràmar a bhith uile gu lèir gun mhearachd | |
|grammatically adv gu gràmadach. ~ conditioned, cumhaichte gu gràmadach | |
|grammaticalisation n gràmadachadh m, gen -aidh | |
|grammaticalised a gràmadaichte | |
|grammaticality n gràmadachd f | |
|graphic medium n phr meadhan m grafach, gen meadhain ghrafaich | |
|grave a trom. ~ accent, sràc throm |(gram) ~ accent, graif f |
|Greek pr n (lang) Grèigis f |Gréigis f |
|Greenlandic pr n (lang) Graonlainnis f | |
|groove fricative n phr suathach m caol-eagach, gen suathaich chaol-eagaich. pl suathaich | |
|chaol-eagach | |
|group n còmhlan m, gen & pl -ain. Stress ~, còmhlan bheumannan. Svarabhakti ~, còmhlan svarabhakti | |
|guna n guna m | |
|guttural a = velar a, q.v. | |
| | |
|H | |
|habitual a sìor-ghnàthach. ~ aspect, aogas sìor-ghnàthach. ~ present, làthaireach sìor-ghnàthach. |gnáth, gnách. ~ present, gnáthláithreach |
|Past ~tense, tràth caithte sìor-ghnàthach | |
|half-close a leth-dhùinte. Half-close vowel, fuaimreag leth-dhùinte | |
|half-open a leth-fhosgailte. Half-open vowel, fuaimreag leth-fhosgailte | |
|hapax legomenon n hapax legomenon m & f | |
|haplology n haipleòlas m, gen -ais | |
|hard palate n phr glainean m cruaidh, gen glainein chruaidh | |
|harmonic 1 a (a) àrmanach. ~ tones, tònaichean àrmanach |a & s armónach (m) |
|(b) co-fhuaimneach. ~ vowels, fuaimreagan co-fhuaimneach | |
|2 n àrmanach m, gen & pl -aich. First ~, ciad àrmanach | |
|harmony n co-fhuaimneachd f. Vowel ~, co-fhuaimneachd fhuaimreag | |
|hash mark (#) n phr = double cross n phr, q.v. | |
|head n ceann m, gen & pl cinn. ~ of a phrase, ceann abairt. ~ marking, comharrachadh cinn. ~ noun, |ceann m, roinn f. ~ noun, ainmfhocal cinn|
|ainmear cinn | |
|hearer n èistear m, gen -eir, pl —an. ~s and addressees, èistearan agus luchd-amais |éisteóir m |
|heavy a trom. Heavy noun phrase, abairt ainmearach throm. ~ syllable, lide trom |trom |
|Hebrew pr n (lang) Eabhra f, Eabhrais f |an Eabhrais |
|hedge n leth-taobhadh m, gen -aidh |(hedge v i téim i leataobh) |
|hendiadys n einneadais f |einniad m |
|heptameter n heiptimeadar m, gen & pl -air |heiptiméadar m |
|hermeneutics n eirmeineòtaig m | |
|hesitation n stadaich f. Speech ~, stadaich chainnte |braiteoireacht f |
|hesitation form n phr riochd m stadach, pl riochdan stadach | |
|hesternal a eisteirneil. ~ tense, tràth eisteirneil | |
|heterogeneous a heitrigineach |ilchineálach |
|heterogloss n heitreaglos m, pl —an | |
|heterorganic a heitre-altaichte. ~ and homorganic consonants, consain heitre-altaichte agus | |
|homa-altaichte | |
|heterosyllabic a heitreilideach. ~ vowels, fuaimreagan heitreilideach | |
|heuristic a 1 eòraisteach | |
|2 eòraisteach m, gen -ich | |
|hexameter n heicsimeadar m, gen & pl -air |heicsiméadar m |
|hieratic a hiaraiteach. ~ and demotic, hiaraiteach agus deamaiteach | |
|hiatus n hiatas m, gen -ais |hiatas m, séanas m |
|Hibernicism n. H~s in their speech, buaidh Beurla na h-Èireann air a’ chainnt aca |(ling) Gaelachas |
|Hiberno-English pr n Beurla f na h-Èireann | |
|Hiberno-Latin pr n Laideann f na h-Èireann | |
|hierarchical a rangach |cliarlathach |
|hierarchy n rangachd f, pl —an |cliarlathas m, ordlathas m |
|hieroglyphics a hiaraiglifean f pl |iaraiglifi f pl |
|high a àrd. ~ tone, tòna àrd. ~ vowel n phr fuaimreag àrd |ard |
|Hindi pr n (language) Indig f | |
|historical, historic, a 1 eachdraidheil |stairiúil |
|historical linguistics n phr cànanachas m eachdraidheil, gen cànanachais eachdraidheil | |
|historic present n phr làthaireach m eachdraidheil, gen làthairich eachdraidheil | |
|hocus pocus a phr na sgoile duibhe. ~ ~ phonemes, fòineimean na sgoile duibhe | |
|hodiernal a oideirneil. ~ tense, tràth oideirneil | |
|holistic a co-iomlan | |
|holokinetic a uile-ghluasadach |uileghluaisteach |
|holophrase n holabairt f, pl —ean | |
|homogeneous a homaigineach |aonchineálach, homaigineach |
|• aon-ghnèitheach | |
|homograph n homagraf m, pl —an |comhghraf m |
|homonym n homanaim m, gen & pl —ean |comhainm m |
|homonymy n homanaimidh f. Full ~, làn-homanaimidh |comhainmneachas m. Full ~, lán- |
| |chomhainmneachas m |
|homophone n hom-fhuaimear m, gen -eir, pl —an |téarma comhfhuaimneach |
|homophony n hom-fhuaimearas m, gen -ais |comhfhuaimneachas m |
|homorganic a hom-altaichte. ~ nasal consonant, consan srònach hom-altaichte |homorganach. ~ consonant, consan |
| |homorganach, consan gaoil |
|honorific (hon) a urramach |urramach, ómósach |
|hortative a (ling) earalach. ~ mood, modh earalach | |
|host n òstach m, gen & pl -aich. ~ and clitic, òstach agus claonan |(òstach m) |
|human a daonna |daonna |
|humorous a àbhachdach |greannmhar, barrúil |
|Hungarian pr n (lang) Ungairis f |an Ungáiris f |
|hybrid word n phr facal m cros-chinealach, gen facail chros-chinealaich, pl facail chros-chinealach |hybrid a & s croschineálach (m), |
| |crossíolrach (m) |
|hydronym n hiodranaim m, pl —ean | |
|hypallage n hiopalaige f | |
|hyperbole n àibheiseachadh m, gen -aidh. The bard is of course using ~ here, tha e soilleir gu bheil|urtheilgean m |
|am bàrd ri àibheiseachadh an seo | |
|hypercorrect a ro-cheart |forcheart |
|hypercorrection n ro-cheartachadh m, gen -aidh, pl -aidhean |forcheartú |
|hypernym n hipearnaim m, pl —ean | |
|hypernymy n hipearnaimidh f | |
|hyphen n sgrìob-cheangail f, pl sgrìoban-ceangail |fleiscín m |
|• tàthan m, gen & pl -ain | |
|hypocorism n meas-ainm m, pl —ean | |
|hypocoristic a meas-ainmeach | |
|hyponym n hiopanaim m, pl —ean | |
|hyponymy n hiopanaimidh f | |
|hypotaxis n (= subordination n) hiopataicis f (= fo-inbheachd f) | |
|hypothesis n hipiteis f, pl —ean. ~ test, deuchainn hipiteise. Null ~, neoni-hipiteis |hipitéis f. ~ test, triail hipitéise |
|hypothesise v i hipiteisich, vn -eachadh m | |
|• (familiar) barailich, vn -eachadh m. You are only hypothesising, chan eil thu ach a’ baraileachadh| |
|hypothetical a hipiteiseach |hipitéiseach |
|• (familiar) baralach | |
|hypothetico-deductive method n phr dòigh f hipiteise-dheaductach | |
|hysterokinetic a iar-ghluasadach |iarghluaisteach |
|hysteron proteron n hysteron proteron m & f | |
| | |
|I | |
|iambic a iambach. ~ foot, troigh iambach. We should simply have ~ feet throughout the whole song, ’s|iambach |
|e dìreach troighean iambach a bhitheadh againn tron òran air fad | |
|iambus n iamb m, pl —an |iamb m |
|Icelandic pr n (lang) Ìoslainnis f |an Íoslainnis f |
|iconic a ìceanach | |
|iconicity n ìceanachd f | |
|idea n idèa | |
|idealism n idèalachas m, gen -ais. ~ and materialism, idèalachas agus adhbharachas | |
|ideation n idèadh m, gen idèidh | |
|ideational a idèach. ~ meaning, ciallachadh idèach |(idea n idé) |
|identical a ionann, co-ionann |ionann, comhionann |
|• ionannach | |
|identify v tr ionannaich, vn ionannachadh m | |
|identifying a ionannachaidh m gen. ~ imperative, àithneach ionannachaidh | |
|identity n 1 ionannachd f. Sloppy ~, ionannachd luideach |ionannas m |
|2 (of persons) fèin-aithneachadh m, gen -aidh | |
|ideogram n idèagram m, gen -aim, pl —an | |
|idiolect n leitheaschainnt f, pl -ean | |
|idiolectal a leitheaschainnteach. ~ variation, caochlaideachd leitheaschainnteach | |
|idiom n gnàthas-cainnt m, gen gnàthais-chainnt, pl gnàthasan-cainnt. ~ chunk, bloigh |canúint f, teilgean m cainte, nath m |
|ghnàthais-chainnt |cainte |
|idiomatic a gnàthasach. ~ Gaelic, Gàidhlig ghnàthasach |canúnach, de réir ghnàthchainte |
|• expressed with gnàthas-cainnt m, pl gnàthasan-cainnt. Pupils will use language with some grasp of | |
|~ expressions, bidh a’ chlann a’ cleachdadh cànain agus tomhas de ghreim a bhith aca air | |
|gnàthasan-cainnt. In ~ and proverbial sayings, ann an gnàthasan-cainnte ’s ann an seanfhaclan | |
|idiosyncratic a sònraichte. The plural declension of adjectives is ~, tha dì-chlaonadh sònraichte | |
|air na buadhairean iolra | |
|idyll n ìdil f |ídil f |
|illative (ill) 1 a ileatach. ~ case, tuiseal ileatach | |
|2 n ileatach m, gen -aich | |
|ill-formed a an-chruthach | |
|illocutionary a in-labhairteach. ~ speech act, gnìomh-cainnt in-labhairteach | |
|imitate v tr atharrais (air), vn atharrais f (air). Real models of effective Gaelic whose features |déanaim aithris (ar) |
|they can explore, ~ or adapt to suit their needs, eisimpleirean dligheach de Ghàidhlig dhòigheil a | |
|dh’fhaodas iad a rannsachadh no atharrais orra no atharrachadh mar as fheàrr a fhreagras orra fhèin | |
|imitation n atharrais f. In poetry writing ~ of specific forms can be demonstrated and explored, ann|aithris f |
|an sgrìobhadh bàrdachd faodar atharrais air modhan sònraichte a thaisbeanadh agus a rannsachadh | |
|immediate a 1 neo-mheadhanach. Immediate constituents, co-adhbhair neo-mheadhanach. In ~ contact |cóngarach ; neamh-mheánach |
|with, ann an co-thadhal neo-mheadhanach ri | |
|2 aithghearr. Immediate tense, tràth aithghearr | |
|imparisyllabic a neo-cho-lideach. ~ noun, ainmear neo-cho-lideach | |
|imperative (imp) 1 a (gram) àithneach. ~ mood, modh àithneach |ordaitheach. The ~ (mood), an modh |
|2 àithneach m, gen & pl -ich |ordaitheach |
|imperfect (impf) 1 a neo-fhoirfe. ~ tense, tràth neo-fhoirfe |neo-fhoirfe. Imperfect (tense), (aimsir) |
|2 neo-fhoirfe f, pl —an |neo-fhoirfe |
|imperfectly a gu neo-fhoirfe. In this verse there is rhyme between “dhiumb : bùrn”, and, ~, |gnáchaite a |
|“shaoileas”, anns an rainn seo tha comhardadh eadar “dhiumb : bùrn”, agus, gu neo-fhoirfe, | |
|“shaoileas” | |
|imperfective (imperf) 1 a neo-fhoirfeach. ~ aspect, aogas neo-fhoirfeach | |
|2 neo-fhoirfeach m, gen & pl -ich | |
|impersonal (impers) a neo-phearsanta. The ~ voice, an guth neo-phearsanta. ~ passive, fulangach |neamhphearsanta. ~ verb, briathar |
|neo-phearsanta |neamhphearsanta |
|implicate v tr (logic) implich, vn -eachadh m | |
|implication n (logic) impleachd f |impleacht f |
|(familiar) buaidh f. Listening has ~s for speech development, tha buaidh aig èisteachd air | |
|leasachadh cainnte | |
|implicational a impleachdail. ~ scale, sgèile impleachdail. ~ universal, uile-choitcheann | |
|impleachdail | |
|implicature n impleachdas m, gen -ais | |
|implicit a implichte. ~ly and explicitly reflexive, ath-fhillteach gu h-implichte agus gu |intuigthe, impleachtaithe |
|h-eisplichte | |
|implosive 1 a in-phleasgach | |
|2 n in-phleasgach m, gen & pl -aich. Bilabial ~, in-phleasgach dà-bhileach | |
|imprecative n mallachdach m, gen & pl -aich | |
|impressionistic transcription n phr tar-sgrìobhadh m co-thuairmseach |(impressionistic, impriseanaíoch) |
|impure vowel n fuaimreag f neo-shlàn. Pure and ~ vowels, fuaimreagan slàna agus neo-shlàn | |
|inalienable possession n phr sealbhachadh m do-dhealaichte | |
|inaudible a do-chluinntinn. ~ release, fuasgladh do-chluinntinn |dochloiste |
|incentive n adhbhar m, gen & pl -air. Morphological ~s are sometimes discernible, aithnichear | |
|uaireannan gur e nithean morf-eòlach as adhbhar | |
|inceptive a = inchoative a, q.v. | |
|inchoative a (ling) tòiseachail. ~ aspect, aogas tòiseachail |(briathar) tionscantach |
|incidence n co-thricead m, gen -eid. Lexical ~ of phonemes, co-thricead leicseachail fhòineimean |minicíocht f |
|incisor n clàr-fhiacail f, gen -cla, pl -clan | |
|inclusion n co-àireamh f, gen -eimh |cur m san áireamh, cur m sa chomhaireamh,|
| |comhaireamh m, áireamh m |
|inclusive a co-àireamhach. ~ pronoun, riochdair co-àireamhach. ~ units, aonadan co-àireamhach | |
|incommensurability n do-cho-thomhasachd f | |
|incommensurable a do-cho-thomhais |dochomhthomhaiste |
|incompatibility n neo-cho-fhreagarrachd f | |
|incorporation n in-chorpachadh m, gen -aidh |comhshnaidhmeadh m |
|incorporating language n phr cànan m in-chorpachaidh, gen & pl cànain in-chorpachaidh | |
|incorrect a mì-cheart |mícheart |
|indeclinable a do-dhì-chlaonaidh. ~ noun, ainmear do-dhì-chlaonaidh |(gram) dodhíochlaonta |
|indefinite a neo-chinnteach. ~ article, alt neo-chinnteach. ~ pronoun, riochdair neo-chinnteach. ~ |éiginnte, neamhshonrach. Past ~, aimsir |
|noun phrase, abairt ainmearach neo-chinnteach. ~ reference, tar-iomradh neo-chinnteach |chaite éiginnte. ~ pronoun, forainm |
| |éiginnte |
|independent a neo-eisimeileach. ~ clause, clàsa neo-eisimeileach. ~ form, riochd neo-eisimeileach. ~|neamhspléach |
|verb, gnìomhair neo-eisimeileach | |
|independent motivation n phr adhbharachadh m neo-eisimeileach, gen adhbharachaidh neo-eisimeilich | |
|indeterminacy n neo-chinnteachas m, gen -ais | |
|indeterminate, indeterminated a neo-chinntichte. Indeterminated nominal phrase, abairt ainmearach |neamhchinntithe |
|neo-chinntichte | |
|Indian a 1 Innseanach. I~ languages, cànain Innseanach |Indiach |
|American Indian mod Innseanach Ameireagaidh. A~ I~ languages, cànain Innseanach Ameireagaidh |Indiach-Mheiriceánach |
|indicative (ind) 1 a taisbeanach. The ~ mood, am modh taisbeanach |táscach. ~ (mood), (modh) táscach m |
|2 taisbeanach m, gen & pl -aich | |
|indices n pl in-chomharran m pl | |
|indirect a neo-dhìreach. ~ anaphora, anafora neo-dhìreach. ~ object, oibseig neo-dhìreach. ~ |~ speech, insint neamhdhíreach |
|question, ceist neo-dhìreach. ~ relative phrase, abairt dhàimheach neo-dhìreach. ~ speech, còmhradh | |
|neo-dhìreach. ~ speech-act, gnìomh cainnte neo-dhìreach | |
|Indo-European a Ind-Eòrpach. I~ languages, cànain Ind-Eòrpach |Ind-Eorpach |
|Indo-Iranic a Ind-Iaraineach. I~ languages, cànain Ind-Iaraineach | |
|induction n (logic) ionductadh m, gen -aidh |(logic) ionduchtú m |
|inductive a ionductach. ~ and deductive logic, lòidsig ionductach agus dhèaductach. ~ inference, |déaduchtach |
|foidheam ionductach | |
|inessive (iness) 1 a ineiseach. ~ case, tuiseal ineiseach | |
|2 n ineiseach m, gen & pl -ich. | |
|infection n truailleadh m, gen -idh. u-infection, u-thruailleadh | |
|infectum n infectum m | |
|infelicitous a (of word, expression) neo-eirmseach. ~ expression, ràdh neo-eirmseach. ~ language, |míthráthúil |
|cainnt neo-eirmseach | |
|inference n foidheam m, gen -eim. Inductive, deductive, ~, foidheam ionductach, deaductach |(logic) infeireas m |
|inferential a foidheamail. ~ inflection, in-fhilleadh foidheamail | |
|infinitive (inf) 1 a (gram ; also infinitival) neo-fhinideach. Infinitive mood, modh neo-fhinideach.|(modh) infinideach |
|Infinitival clause, clàsa neo-fhinideach | |
|2 n neo-fhinideach m, gen & pl -ich | |
|infix n in-leasachan m, gen & pl -ain |inmhír f |
|infixed a in-leasaichte |intáite |
|inflect v tr in-fhill, vn —eadh m |infhillim (focal) |
|inflected a in-fhillte | |
|inflecting a in-fhillidh. ~ language, cànan in-fhillidh | |
|inflection n in-fhilleadh m, gen -idh, pl -idhean |infhilleadh m |
|inflectional a in-fhillteach. ~ class, clas in-fhillteach. ~ affix, co-leasachan in-fhillteach. ~ |infhillte |
|morphology, morf-eòlas in-fhillteach. Derivational and ~ affixes, co-leasachain bhunachail agus | |
|in-fhillteach. ~ ending, deireadh-facail in-fhillteach | |
|informal a neo-fhoirmeil |neamhfhoirmiúil |
|informant n neach-fiosrachaidh m, pl luchd-fiosrachaidh |faisnéiseoir m |
|information n fiosrachadh m, gen -aidh. Phonologically ~ information, fiosrachadh a tha buntainneach| |
|gu fòn-eòlach. Redundant ~, fiosrachadh os-barrasach | |
|information theory n phr teòiridh f fhiosrachaidh | |
|ingressive a in-imeachail. ~ air stream, sruth èadhair in-imeachail | |
|inherent feature n phr feart m in-ghnèitheach, pl feartan in-ghnèitheach | |
|initial a 1 tòiseachail. ~ mutation, mùthadh tòiseachail. ~ and final, tòiseachail agus deireannach |~ mutation, athrú m tosaigh |
|2 aig toiseach facail. ~ mutation, mùthadh aig toiseach facail. ~ and final, aig toiseach facail | |
|agus aig deireadh facail | |
|initiation n tionnsgnadh m, gen -aidh. Air-stream ~, tionnsgnadh sruth-èadhair | |
|injunctive 1 a in-leantach. ~ form, riochd in-leantach | |
|2 n in-leantach m, gen & pl -aich | |
|innate a in-nàdarra |dúchasach, inbheirthe |
|innateness n in-nàdarrachd. ~ hypothesis, hipiteis na h-in-nàdarrachd | |
|innovation n nuadhas m, gen & pl -ais. ~ and conservatism, nuadhas agus glèidhteachd |nuacht f, athrú m nua |
|innovatory a nuadhasach |nuálach |
|inorganic a neo-organach. ~ -th- is used to mark hiatas, tha -th- neo-organach ga chleachdadh gus | |
|hiatas a chomharrachadh | |
|in pausa adv in pausa | |
|inseparable a do-sgaraichte. ~ prefix, ro-leasachan do-sgaraichte | |
|instantaneous a làithreach. The non-habitual or ~ present, an tràth làthaireach neo-shìor-ghnàthach | |
|no làithreach | |
|instrumental 1 a innealach. ~ case, tuiseal innealach |uirliseach |
|2 n innealach m, gen & pl -aich | |
|integration n in-aonachadh m, gen -aidh | |
|intellect n inntleachd f, pl —an |intleacht f |
|intellectual a inntleachdail |intleachtúil |
|intelligible a so-thuigsinn. Mutually ~, so-thuigsinn do chèile | |
|• tuigseanta. Mutually ~, eadar-thuigseanta | |
|intensifier n (gram) co-neartaichear m, gen -eir, pl —an | |
|intensify v tr co-neartaich, vn -achadh m |géaraím, neartaím |
|intensifying a co-neartachaidh. ~ inflection, in-fhilleadh co-neartachaidh | |
|intension n (logic) cuimse f | |
|intensional a (logic) cuimseil | |
|intensive a (gram) 1 co-neartachail a. ~ aspect, aogas co-neartachail. ~ prefix, ro-leasachan |neartaitheach |
|co-neartachail | |
|2 in-leudachaidh. ~ verb, gnìomhair in-leudachaidh. ~ complement, coileanadh in-leudachaidh | |
|interchangeability n eadar-mhalairteachd f | |
|interdental a eadar-dheudach | |
|interdependence n eadar-eisimeileachd f | |
|interdependent a eadar-eisimeileach |spleách le chéile |
|interference n eadar-ghabhail m |idirghabháil f. (Physics, wireless |
| |telegraphy) trasnaíocht f |
|interfix n eadar-leasachan m, gen & pl -ain | |
|intergenerational a eadar-ghinealaich mod. ~ mother-tongue transmission, tar-chur a’ chànain | |
|mhàthaireil eadar-ghinealaich | |
|interjection n clisgear m, gen -eir, pl —an |agall m, intriacht f |
|internal a in-mheadhanach. ~ causes, adhbhair in-mheadhanach. ~ history, eachdraidh in-mheadhanach. |inmheánach |
|~ reconstruction, ath-chruthachadh in-mheadhanach. ~ sandhi, sandhi in-mheadhanach. ~ syntax, | |
|co-chàradh in-mheadhanach | |
|International Phonetic Alphabet, Aibidil f Fhogharach Eadar-nàiseanta | |
|interpersonal a eadar-phearsanta. ~ function, fuincsean eadar-phearsanta | |
|interpolation n eadar-shuidheachadh m, gen -aidh, pl -aidhean | |
|interpolate v tr eadar-shuidhich, vn eadar-shuidheachadh m | |
|interpretant n eadar-mhìneant m, pl —an | |
|interpretive a eadar-mhìneachail | |
|interrogative (interrog) 1 a ceisteach. ~ pronoun, roimhear ceisteach. ~ particle, mion-fhacal |ceisteach. ~ pronoun, forainm ceisteach |
|ceisteach. ~ tag, taga cheisteach | |
|2 ceisteach m, gen & pl -ich. Polar ~, ceisteach pòlarach | |
|intervention n eadar-ghabhail m, gen -alach, pl -alaichean. Linguistic ~, eadar-ghabhail cànanach |idirghabháil f |
|intervocalic a eadar-fhuaimreagach. ~consonant, consan eadar-fhuaimreagach |idir dhá ghuta, idirghuthach |
|intonation n (ling) in-tònachd f |tuin f |
|intra-dialectal a eadra-dhualchainnteach. ~ variation, caochlaideachd eadra-dhualchainnteach | |
|intransitive (intrans) 1 a neo-aisigeach. ~ verb, gnìomhair neo-aisigeach |neamhaistreach |
|2 neo-aisigeach m, gen & pl-ich | |
|intransitive preposition n phr roimhear m neo-aisigeach, gen roimheir neo-aisigich, pl roimhearan | |
|neo-aisigeach | |
|intransitiviser n neo-aisigiche m, pl —an | |
|intrinsic a intreach. ~ and extrinsic allophones, alafonan intreach agus eistreach. ~ pitch, |eistreach |
|tòn-àirde intreach | |
|intrusive a sàithteach. Intrusive r, r shàithteach |(ling) sáiteach |
|intuition n imfhios m |imfhios m |
|intuitive a imfhiosach |imfhiosach |
|invariable a neo-atharrachail. ~ word, facal neo-atharrachail. This noun is ~ in the singular, tha |do-athraithe |
|an t-ainmear seo neo-atharrachail san t-singilte | |
|invariant a do-atharraichte. The distinctive features must remain ~, feumaidh na feartan | |
|eadar-sgarach mairsinn do-atharraichte | |
|inventory n liosta (-iomlan) f. Phoneme ~, liosta-iomlan de dh’fhòineimean |liosta m |
|inverse a iom-thionntaidh. ~ affix, co-leasachan iom-thionntaidh. Direct and ~ forms, riochdan |inbhéartaithe |
|dìreach agus iom-thionntaidh. ~nominal, ainmearach iom-thionntaidh | |
|inversion n iom-thionntadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Rule ~, iom-thionntadh riaghailt |inbhéartú m |
|inverted a iom-thionntaidh. ~ nominal, ainmearach iom-thionntaidh |inbhéartaithe |
|inverted commas n phr cromagan f pl turrach | |
|Iranian a Iaraineach. I~ languages, cànain Iaraineach | |
|Irish pr n (lang) Gàidhlig f Èireannach, gen Gàidhlig Èireannaich |Gaeilge f |
|• Gàidhlig f na h-Èireann | |
|ironic a ìoranta |íorónta |
|ironically adv gu h-ìoranta, ann an dòigh ìoranta. It has to be admitted that this was said ~, | |
|feumar aideachadh gun deach seo a ràdh ann an dòigh ìoranta | |
|irony n ìoranas m, gen -ais. This is a sarcastic song in which the bard makes considerable use of ~,|íoróin f |
|’s e òran-magaidh a tha seo anns a bheil am bard a’ dèanamh tomhas mòr de dh’fheum de dh’ìoranas | |
|irrealis n irrealis f | |
|irregular a mì-riaghailteach, comp -iche. ~ verb, gnìomhair mì-riaghailteach. The pattern of |neamhrialta |
|stresses is more ~ in Ross’ song, tha pàtran nam beumannan nas mì-riaghailtiche ann an òran Rois | |
|irrelevance n neo-bhuntainneas m gen -eis. Relevance and ~, buntainneas agus neo-bhuntainneas |neamhfheidhm f |
|irrelevant a neo-bhuntainneach. Relevant and ~, buntainneach agus neo-bhuntainneach |deoranta |
|irreversible a do-atharrachaidh. ~ binomial, dà-fhacal do-atharrachaidh |do-athraithe |
|island n eilean m, gen -ein, pl —an | |
|isochrony n iosacronachd f |(isochronic, iosacroineach) |
|isogloss n iosaglos m, pl —an. Bundle of ~es, pasgan de dh’iosaglosan |iseaghluais |
|isolated opposition n phr comhaireachd m in-sònrachaidh, pl comhaireachdan in-sònrachaidh | |
|isolating a (ling) in-sònrachaidh. ~ language, cànan in-sònrachaidh | |
|isomorphism n iosamorfachd f |(isomorphic, iosamorfach) |
|Italian pr n (lang) Eadailtis f |Iodáilis f |
|Italic 1 a Eadalach. I~ languages, cànain Eadalach |a Iodálda |
|2 n Eadalais f |n Iodáldais |
|italics n pl clò m eadailteach |To print in ~, a chló in iodáiligh |
|iterative (a) (ling) (iterat) 1 a itearatach. Iterative inflection, in-fhilleadh itearatach |athráiteach |
|2 n itearatach m, gen & pl -aich | |
|(b) a iom-atharraiseach. Iterative process, pròiseas iom-atharraiseach | |
| | |
|J | |
|Japanese pr n (lang) Seapainis f |Seapainis f |
|junction n (= sandhi) co-cheangal m, gen -ail (= sandhi f) | |
|juncture n tar-cheangal m, gen -ail. Close ~, tar-cheangal dlùth. Open ~, tar-cheangal fosgailte |ceangal m |
|jussive 1 a co-àithneach | |
|2 n co-àithneach m, gen & pl -ich | |
|juxtaposition n co-chomhgharachd f | |
| | |
|K | |
|kernel mod eitneach. ~ sentence, seantans eitneach |eithne f |
|key n gleus m, pl gleusan | |
|key word n prìomh fhacal m, gen & pl prìomh fhacail | |
|kinship n cinneadas m, gen -ais. ~ terms, briathran cinneadais. ~ system, siostam cinneadais | |
|Kiswahili pr n (lang) Ciosuahili f | |
|koiné n koiné m | |
|koinéisation n koinéachadh m, gen -aidh | |
|Korean pr n (lang) Còirèis | |
|Kurdish pr n (lang) Coirdis f |Coirdis f |
| | |
|L | |
|labelled bracketing n phr camagan f pl comharraichte | |
|labial 1 a bileach. ~ articulation, altachadh bileach |liopach a & s m |
|2 n bileach m, gen & pl -ich | |
|labialisation n lipeachadh m, gen -aidh | |
|labialise v tr bilich, vn -eachadh m | |
|labialised a bilichte | |
|labiodental 1 a bile-dheudach |liopadhéadach a & s m |
|2 n bile-dheudach m, gen & pl -aich | |
|labiovelar 1 a bile-vèilearach |liopachoguasach |
|2 n bile-vèilearach m, gen & pl -aich | |
|lag n maille f. Voice onset ~, maille ann an ionnsaigh ghutha |moilliú m |
|lambdacism n lambdachas m, gen -ais | |
|laminal 1 a liaghach | |
|2 n liaghach m, gen & pl -aich | |
|lamino-alveolar 1 a liagh-ailbhealach | |
|2 n liagh-ailbhealach m, gen & pl -ach | |
|lamino-dental 1 a liagh-dheudach | |
|2 n liagh-dheudach m, gen & pl -aich | |
|langage n langage f | |
|language n 1 cànan m, gen & pl -ain, also cànain f, pl cànanan or —ean, gen pl cànan. Isolating ~, |teanga f, caint f |
|cànan in-sònrachaidh. As a member of the family of Celtic ~s, mar bhall de theaghlach nan cànan |bad language, droch-chaint f |
|Ceilteach. The values and knowledge which motivate cultures are deeply intertwined in their ~s, tha | |
|na prìomh-bheachdan agus an t-eòlas a tha a’ gluasad dhualchasan a’ freumhachadh gu domhain nan cuid| |
|chànan. They will have a greater empathy with those whose ~s and cultures are different, bidh am | |
|barrachd co-fhaireachdainn aca riuthasan aig a bheil cànanan agus dualchasan a tha eadar-dhealaichte| |
|• (ling, = “langue”) cànan m, gen & pl -ain | |
|2 cainnt f, gen —e. Learning to read is dependent upon the spoken ~ that pupils bring to school, tha| |
|ionnsachadh leughaidh an urra ris a’ chainnt-bheòil a tha a’ chlann a’ toirt leotha don sgoil. When | |
|children will be given the opportunity to learn new ~, an uair a bheirear cothrom don chloinn cainnt| |
|ùr a thogail | |
|• (ling, = “parole”) cainnt f, gen —e | |
|3 briathrachas m, gen -ais. Occasions when the teacher is developing pupils’ familiarity with the ~ | |
|of listening/watching, amannan a bhitheas an tidsear a’ toirt gu buil eòlas na cloinne air | |
|briathrachas èisteachd/amhairc | |
|language mod 1 cànain. ~ registers, modhan cànain. From collaborative ~ tasks to group projects, bho| |
|obair cho-chuideachail cànain gu pròiseactan-buidhne. Some ~ attainment targets may be incapable of | |
|being fully realised, faodaidh e bhith nach gabh cuid de chuimsean cànain an coileanadh gu h-iomlan | |
|• a thaobh cànain. Practice in Gaelic medium schools varies, reflecting this range of ~ backgrounds,| |
|tha caochladh dhòighean a’ dol anns na sgoiltean Gàidhlig mar thoradh air na tha ann de sheòrsachan | |
|shuidhichidhean a thaobh cànain | |
|• mar chànain. Speakers and messages that employ a wide range of Gaelic ~ features, luchd-labhairt | |
|agus teachdairean a bhitheas a’ cleachdadh caochladh nithean a bhuineas don Ghàidhlig mar chànain | |
|2 ann an cainnt. Pupils’ ~ performances will be facilitated by recording their own performances, | |
|bidh e na chuideachadh don chloinn, ann a bhith ’gan cur fhèin an cèill ann an cainnt, ma bhitheas | |
|na tha iad a’ labhairt air a chlàradh | |
|bad language n phr droch cainnt f, gen droch cainnte | |
|language death n phr bàs m cànain, gen bàis cànain | |
|language family n phr teaghlach-chànan m, gen teaghlaich-chànan, pl teaghlaichean-chànan | |
|language isolate n phr cànan m in-sònraichte, gen & pl cànain in-sònraichte | |
|language laboratory n phr 1 obair-lann f chànain, pl obair-lannan cànain | |
|2 cainnt-lann m, gen cainnt-lainn, pl cainnt-lannan | |
|language murder n phr mort m cànain, gen muirt chànain | |
|language planning n phr dealbhachadh m cànain, gen dealbhachaidh chànain | |
|language practice n phr cleachdadh-cainnte m, gen cleachdaidh-chainnte | |
|language psychology n phr sìc-eòlas cànain m, gen sìc-eòlais chànain | |
|language shift n phr seaftadh-cànain m, gen seaftaidh-chànain | |
|language specific a phr cànan-shònraichte. ~ ~ rule, riaghailt chànan-shònraichte | |
|language suicide n phr fèin-mhort m cànain, gen fèin-mhuirt chànain | |
|language system n phr siostam m cànain, gen siostaim chànain, pl siostaman cànain | |
|langue n langue f | |
|Lapp, Lappish pr n (lang) Laplainnis f |Laplainnis f |
|laryngeal a 1 = glottal a |laraingeach |
|2 laraingeach | |
|laryngealised a laraingichte. ~ vowel, fuaimreag laraingichte | |
|lateral 1 a taobhach. ~ consonant, consan taobhach. ~ resonant, ath-shònach taobhach. ~ plosive, |taobhach. ~ consonant, consan m taobhach |
|pleasgach taobhach | |
|2 taobhach m, gen & pl -aich | |
|laterality n taobhachas m, gen -ais | |
|Latin pr n Laideann f, gen Laidinne. Vulgar L~, Gnàth-Laideann. Hiberno-Latin, Laideann na h-Èireann|(An) Laidin f |
|Latinate a Laideannach | |
|Latvian pr n (ling) Laitbhis f |Laitvis f |
|lax a bog. ~ vowel, fuaimreag bhog. ~ and tense vowels, fuaimreagan boga agus teann |~ vowel, guta bog |
|layering n expressed with breath f, pl —an. These clauses show ~, chithear breathan sna clàsan seo | |
|lead n ro-iomairt f. Voice onset ~, ro-iomairt ann an ionnsaigh ghutha | |
|learnability n so-ionnsachaidheachd f | |
|left-branching a clì-chraobhaidh. ~ language, cànan clì-chraobhaidh | |
|left dislocation n phr dì-ionadachadh m clì, gen dì-ionadachaidh chlì | |
|length n fad m, gen faid. Vowel ~, fad fuaimreig. Sentences of different ~, seantansan de dh’fhad |fad m. ~ mark, síneadh m fada |
|eadar-dhealaichte. Effects of verse ~ can also be explored, faodar buaidh fad rannan a rannsachadh | |
|cuideachd. ~ mark, comharra faid | |
|lengthen v tr cuir am fad, vn cur am fad |lengthening n fadú m |
|lengthening n cur m am fad | |
|lenis n lenis f, pl lenes | |
|lenite v tr sèimhich, vn -eachadh m | |
|lenited a sèimhichte | |
|lenition n sèimheachadh m, gen -aidh. The preposition “dha” does not cause ~ in this dialect, chan |séimhiú m |
|eil an roimhear “dha” a’ dèanamh sèimheachaidh anns an dualchainnt seo | |
|Leonine a Leòmhannach. L~ verse, rannaigheachd Leòmhannach. L~ rhyme, comhardadh Leòmhannach | |
|letter n litir f, gen -reach, pl -richean | |
|level n ìre f, pl —an. ~ of phonology, ìre fòn-eòlais. ~ of syntax, ìre co-chàraidh. ~s of | |
|representation, ìrean riochdalachd | |
|levelling n rèidheachadh m, gen -aidh |cothromú m |
|level tone n phr tòna m rèidh | |
|lexeme n leicseim m, pl —ean | |
|lexical a leicseachail. ~ ambiguity, dà-sheaghachas leicseachail. ~ category, catagaraidh | |
|leicseachail. ~ diffusion, lìonsgaradh leicseachail. ~ field, raon leicseachail. ~ gap, beàrn | |
|leicseachail. ~ item, nì leicseachail. ~ meaning, ciall leicseachail. ~ morpheme, moirfeim | |
|leicseachail. ~ unit, aonad leicseachail. ~ word, facal leicseachail. ~ly conditioned, cumhaichte gu| |
|leicseachail. ~ly governed, air a riaghladh gu leicseachail | |
|lexical decomposition n phr dì-thàthadh m leicseachail, gen dì-thàthaidh leicseachail | |
|lexicalise v tr leicsich, vn -eachadh m | |
|lexicalised a leicsichte | |
|lexicalisation n leicseachadh m, gen -aidh | |
|lexicographer n faclairiche m, pl —an |foclóirí m |
|lexicography n faclaireachd f |foclóireacht f |
|lexicology n leics-eòlas m , gen -ais | |
|lexicon n 1 faclair m |foclóir m |
|2 leicsigean m, gen -ein. Dictionary, and mental ~, faclair, agus leicsigean inntinneil | |
|liaison n liaison m | |
|light a aotrom. ~ syllable, lide aotrom. ~ verb, gnìomhair aotrom |éadrom |
|limerick n luimneach f, gen -ich, pl -ichean. This is the only ~ amongst what we have of the bard’s |luimneach m |
|songs, ’s i seo an aon luimneach am measg na fhuair sinn de dh’òrain a’ bhàird | |
|limerick mod luimnich f gs, na luimnich f gs. This song is in ~ metre, ’s e meadrachd na luimnich a | |
|tha air an òran seo | |
|line n 1 lìne f, pl —achan |líne f |
|• (familiar) loidhne f, pl —achan | |
|2 (pros) sreath m, gen —a pl —an. In poetry writing ~ length can be demonstrated and explored, ann | |
|an sgrìobhadh bàrdachd faodar faid sreatha a thaisbeanadh agus a rannsachadh. In opening ~s, ann an | |
|sreathan-tòiseachaidh | |
|half-line n (pros) leth-shreath m, pl —an. In this song there are four “long lines” in each verse, | |
|though the song is written as eight “half-lines”, anns an òran seo tha ceithir “sreathan fada” anns | |
|gach rainn, ged a tha an t-òran air a sgrìobhadh mar ochd “leth-shreathan”. At the end of each first| |
|~, aig deireadh gach ciad leth-shreath. Metrical ~, leth-shreath mheadrachail. Syntactic ~, | |
|leth-shreath cho-chàrail | |
|long line n phr (pros) sreath m fada, gen sreath fhada, pl sreathan fada. Each ~ ~ forms two | |
|half-lines with the division coming after the second stress, tha gach sreath fada a’ dèanamh dà | |
|leth-shreath leis an roinn a’ tighinn an dèidh an dara beuma. The last stress in each ~ ~ comes on | |
|the final syllable, tha am beum mu dheireadh anns gach sreath fada a’ tighinn air an lide | |
|dheireannach. The syllables having the second and third main stress within each ~ ~ rhyme together, | |
|tha na lidean air a bheil an dara is an treas prìomh bheum air taobh a-staigh gach sreath fhada a’ | |
|dèanamh comhardaidh ri chèile | |
|linear a lìneach |líneach |
|linearisation n lìneachadh m, gen -aidh | |
|linearity n lìneachas m, gen -ais. ~ violation, briseadh air lìneachas | |
|lingual 1 a teangach. ~ trill, roileadh teangach |a teangach |
|2 teangach m, gen & pl -aich | |
|linguist n cànanaiche m, pl —an |teangeolaí m |
|linguistic a cànanach. ~ sign, sìn chànanach. ~ universal, uile-choitcheann cànanach |teangeolaíoch |
|• expressed with cànain m gs. To enhance their ~ competence, gus an comas cànain a chur am feobhas. | |
|The teacher will broaden pupils’ experience to involve texts of greater maturity of ~ demand, | |
|leudaichidh an tidsear air fiosrachadh na cloinne a dh’ionnsaigh theacsaichean a tha nas adhartaiche| |
|ann an dùbhlan cànain. Teachers will offer knowledge about language when it is likely to help pupils| |
|extend their ~ range, bithidh tidsearan a’ tairgse eòlais air cànan an uair a tha coltas ann gun | |
|cuidich sin a’ chlann gus an comas-cànain a leudachadh | |
|• expressed with cànan m rad. Pupils will begin to appreciate ~ diversity, tòisichidh clann air | |
|tuigsinn cho iomachruthach ’s a tha cànan | |
|• expressed with air cànan, or a bhuineas do chànan, or a thaobh cànain. Increased cultural and ~ | |
|awareness, barrachd mothachaidh air dualchas agus air cànan. Using appropriate ~ and literary terms,| |
|a’ cleachdadh briathrachas iomchaidh a bhuineas do chànan agus do litreachas. The contemporary | |
|nature of Gaelic in its cultural and ~ senses, mar a bhuineas a’ ghàidhlig don t-saoghal a tha ann a| |
|thaobh cultair is cànain | |
|linguistic insecurity n phr iomagain f chànanach | |
|linguistic palaeontology n phr palae-ointeòlas m cànanach, gen palae-onteòlais chànanaich | |
|linguistics n cànanachas m, gen -ais. Structural ~, cànanachas structarach |teangeolaíocht f |
|linguo-labial 1 a teanga-bhileach. ~ consonant, consan teanga-bhileach | |
|2 teanga-bhileach m, gen & pl -ich | |
|linking r n phr r cheangail | |
|lip n 1 (ling) bile f, pl -ean |liopa m |
|2 (familiar) lip f, gen —e, pl —ean. ~ rounding, cruinne lipean | |
|liquid (ling) 1 a lionnach. ~ consonant, consan lionnach |leachtach a |
|2 n lionnach f, gen -aich, pl -aichean | |
|literal meaning n phr ciall f litearail |(literal, litriúil) |
|literary a 1 litreachasach. Conventions of ~ form, cleachdaidhean a bhuineas do mhodh litreachasach |liteartha |
|2 litreachais m gs. ~ criticism, breithneachadh litreachais. Making some use of ~ conventions, leis | |
|na h-uiread de chleachdadh air nòsan-litreachais. Using appropriate linguistic and ~ terms, a’ | |
|cleachdadh briathrachas iomchaidh a bhuineas do chànan agus do litreachas | |
|literate a litearra |inléimh, liteartha |
|literature n litreachas n, gen -ais | |
|Lithuanian pr n (lang) Liotuàinis f |Liotuáinis f |
|litotes n àicheamhas m, gen àicheamhais |liotóid f |
|• liotòid f | |
|loan n iasad m, gen -aid. ~ blend, coimeasgadh iasaid. ~ concept, coincheap iasaid. ~ translation, |iasacht f |
|eadar-theangachadh iasaid. Semantic ~, iasad seimeantach | |
|loan word n phr facal-iasaid, gen & pl facail-iasaid. ~ ~ phonology, fòn-eòlas facail-iasaid | |
|local a ionadail. ~ relation, dàimhealachd ionadail. ~ case, tuiseal ionadail | |
|locational a ionadachdail. ~ case, tuiseal ionadachdail | |
|locative (loc) 1 a ionadach. ~ case, tuiseal ionadach |áitreabhach a & s m |
|2 n ionadach m, gen & pl -aich. Relativised ~, ionadach dàimhealaichte | |
|locus n lòcas m, gen -ais. ~ of change, lòcas atharrachaidh. ~ of place of articulation, lòcas àite | |
|altachaidh | |
|locutionary a labhairteach. ~ act, gnìomh labhairteach | |
|logic n lòidsig f. Deductive and inductive ~, lòidsig dheaductach agus ionductach |loighic f |
|logical a lòidsigeach. ~ form, cruth lòidsigeach. ~ relations, dàimhealachdan lòidsigeach. ~ |loighciúil |
|subject, suibseig lòidsigeach | |
|logical constant n phr buan-àireamh f lòidsigeach, pl buan-àireamhan lòidsigeach | |
|logogram n logagram m, gen -aim, pl —an | |
|logophoric a logaforach. ~ pronoun, riochdair logaforach | |
|long a fada, comp faide. ~ vowel, fuaimreag fhada |fada |
|long-distance a fad-astarach. ~ reflexivisation, ath-fhillteachd fhad-astarach |cian- |
|longitudinal a (ling) tar-aimsireil. ~ survey, suirbhidh tar-aimsireil |domhanfhaid |
|long measure, long metre, n phr meadrachd f fhada | |
|loose a las, comp laise |scaoilte |
|loud a labhar |ard, glórach, gártha |
|loudness n labhrad m, gen -aid |áirde f (gutha) |
|low a ìosal. ~ tone, tòna ìosal. ~ vowel, fuaimreag ìosal |íseal |
|lower v tr ìslich, vn -eachadh m |cromaím, íslím |
|lowered a ìslichte. ~ vowel, fuaimreag ìslichte |lowering n ísliú m, cromadh m |
|lowering n ìsleachadh m, gen -aidh. Vowel ~, ìsleachadh fuaimreig | |
|lower-case letter n phr litir f chèise-bige, gen litreach cèise-bige, pl litrichean cèise-bige |(typ) lower case, cás beag |
|• meanbh-litir f, gen meanbh-litreach, pl meanbh-litrichean | |
|Luxembourgish pr n (lang) Lucsamburgais f |(Luxembourg pr n Lucsamburg f) |
|lyric 1 n liric f, pl —ean |n liric f |
|• ealaidh f, pl —ean |a liriceach |
|2 a liriceach | |
| | |
|M | |
|macaronic 1 a macarònach. It is a song which is, to a degree, ~ in type, for the bard makes use of a|(Dán) macarónach |
|large number of English words throughout it, is òran e a tha, gu ìre, macarònach na ghnè, oir tha am| |
|bàrd a’ dèanamh feum de dh’àireamh mhòr de dh’fhaclan Beurla air fheadh | |
|2 n macarònach m, gen & pl -aich | |
|Macedonian pr n (lang) Macadoinis f | |
|macron n macran m, gen & pl -ain | |
|main clause n phr prìomh chlàsa m, pl —n |príomhchlásal m |
|main verb n phr prìomh ghnìomhair m, pl —ean | |
|major word class n phr mòr-chlas m fhacal, pl mòr-chlasaichean fhacal | |
|malapropism n ain-eirmseachd f |mífheilteachas m |
|Malay pr n (lang) Mailèidhis f |Máltais f |
|manner n dòigh f, gen —e. Adverb of ~, co-ghnìomhair dòighe. ~ of articulation, dòigh altachaidh |modh m, dóigh f, caoi f |
|Manx pr n Gàidhlig f Mhanainneach, gen Gàidhlig Manainnich |Manannais f, Gaeilge f Mhanann |
|• Manainnis f | |
|Maori pr n (lang) Maoiris f | |
|margin n oir m, pl —ean. Nucleus and ~, niuclas agus oir |imeall m |
|marginal a oireach. ~ distribution, co-roinn oireach |imeallach. Marginal distribution, |
| |dáileadh imeallach |
|mark n comharradh m, gen -aidh, pl -aidhean. ~ of correlation, comharradh co-dhàimh |comhartha m |
|mark v tr comharraich, vn -achadh m |marcálaim, cuirim comhartha ar |
|marked a comharraichte. ~ value, luach comharraichte. ~ and unmarked, comharraichte agus | |
|neo-chomharraichte | |
|marking n comharrachadh m, gen -aidh. ~ convention, co-ghnàths comharrachaidh | |
|markedness n comharrachd f. ~ reversal, contrarrachd comharrachd | |
|marker n comharra m, pl -idhean. Case ~, comharra tuiseil | |
|masculine (masc) a fireanta. The ~ gender, a’ ghnè fhireanta. In this dialect very often the ~ |firinscneach |
|diminutive suffix does not change in the genitive case, anns an dualchainnt seo glè thric cha bhi |firinscne f |
|iar-leasachan a’ mheanbhain fhireanta ag atharrachadh anns an tuiseal ghinideach ann | |
|• (pros) fireanta. ~ rhyme, comhardadh fireanta. ~ ending, deireadh fireanta | |
|mass comparison n phr meall-choimeas m, gen -eis | |
|mass noun n phr (= uncountable noun n phr) meall-ainmear m, gen -eir, pl —an (= ainmear m | |
|do-àireimh) | |
|material n adhbharrach, gen -aich. The ~ however is very exiguous, ’na dhèidh sin chan eil an | |
|t-adhbharrach ach glè chaol | |
|materialism n adhbharachas m, gen -ais. Idealism and ~, idèalachas agus adhbharachas | |
|matrix n meatrags m, pl —an. Distinctive feature ~, meatrags fheartan eadar-sgarach | |
|maxim n (ling) bun-ràdh m, pl —an. ~s of conversation, bun-ràdhan còmhraidh. ~ of quality, bun-ràdh |seanrá m, riail f |
|càileachd. ~ of quantity, bun-ràdh cainneachd. ~ of relation, bun-ràdh dàimhealachd. ~ of manner, | |
|bun-ràdh dòighe | |
|maximal n macsaimeil. ~ly rhematic, rèamatach gu macsaimeil | |
|maximum n 1 uas-mheud m, pl —an | |
|2 macasaimeam m, gen -eim | |
|meaning n 1 brìgh f. Pupils will write to convey ~ in Gaelic appropriate to audience and purpose, |ciall f, brí f |
|bidh sgoilearan a’ sgrìobhadh ach an cuir iad brìgh an cèill ann an Gàidhlig mar a fhreagras air | |
|luchd-amais agus adhbhar. The ~ of new words and phrases should usually be indicated through visual | |
|cues, bu chòir brìgh fhaclan ùra agus abairtean ùra a chur an cèill le comharraidhean a chithear. | |
|When discussing the relationships of words and ~s, ann am beachdachadh air dàimh fhaclan agus brìgh | |
|2 ciall f, gen cèille. Syllable and root will be used in discussion which centres on individual | |
|words, their origins, ~s and functions, cleachdar lide agus freumh ann am beachdachadh air faclan fa| |
|leth agus air co às an tàinig iad, air dè as ciall daibh agus dè as gnìomh dhaibh | |
|•ciallachadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Different ~s, ciallachaidhean eadar-dhealaichte. To make the| |
|~s of the words clear, gus dèanamh soilleir dè tha na facail a’ ciallachadh | |
|meaning-changing a atharrachaidh-chèille. ~ rule, riaghailt atharrachaidh-chèille | |
|meaningful a brìoghmhor | |
|meaningless a gun bhrìgh |gan bhrí |
|meaning-preserving a glèidhidh-chèille. ~ rule, riaghailt ghlèidhidh-chèille | |
|measure phrase n phr abairt f thomhais | |
|mediae n pl mediae m pl | |
|medial a meadhanail. ~ syllable, lide meadhanail |(litir) láir, lárnach, meánach |
|medio-palatal 1 a meadhan-phalatach | |
|2 n meadhan-phalatach m, gen & pl -aich | |
|medio-passive 1 a meadhan-fhulangach. ~ form, riochd meadhan-fhulangach | |
|2 n meadhan-fhulangach m, gen & pl -aich | |
|medium n meadhan m, gen -ain, pl —an. Phonic ~, meadhan fònach. Graphic ~, meadhan grafach |meán m |
|meiosis n meiòis f | |
|melody n meileodaidh m, pl —ean | |
|mental lexicon n phr leicsigean m inntinneil, gen leicsigein inntinneil | |
|mention n iomradh m, gen -aidh. ~ and use, iomradh agus cleachdadh |trácht m, teacht m, lua m |
|merger n coimeasg m, gen -isg |cumasc m |
|meronym n mearanaim m, pl —ean | |
|meronymy n mearanaimidh f | |
|mesolect n meadhan-chainnt f, pl —ean | |
|mesostatic a meadhan-sheasmhach |meánsheasmhach |
|meta- pfix meata-. Metagrammar, meata-gràmar. Metarule, meata-riaghailt | |
|metalanguage n meata-chànan m, gen & pl -ain | |
|metalinguistic a meata-chànanach | |
|metanalysis n meat-anailis f | |
|metaphony n meatafonaidh | |
|metaphor n meatafor m, gen -oir. Simile and ~, simile agus meatafor. Mixed ~, meatafor measgte |meafar m. Mixed ~, meafar measctha |
|metaplasm n meata-phlasma m | |
|metathesis n eadar-chàradh m, gen -aidh, pl -ean. “Ceund” comes by elision from “ceunda”, which |meititéis f |
|itself came by ~ from “ceudna”, tha “ceund” a’ tighinn le bàthadh bho “ceunda”, riochd a thàinig e | |
|fhèin tro eadar-chàradh bho “ceudna” | |
|• meititeis f | |
|metonym n meatanaim m, pl —ean | |
|metonymic a meatanaimeach | |
|metonymy n meatanaimidh m |meatainime f |
|metre (pros) n meadrachd f, pl —an. Strophic ~, meadrachd stròfach. This song is in strophic ~, ’s e|meadaracht f |
|meadrachd stròfach a tha air an òran seo. This unstressed rhyme sometimes survives in more modern | |
|~s, tha an comhardadh gun bheum a tha seo uaireannan a’ mairsinn ann am meadrachdan a tha nas | |
|nuadh-aimsireile. This song has the same type of amhran ~ as two other of the bard’s songs, tha an | |
|aon ghnè de mheadrachd amhrain air an òran seo ’s a tha air a dhà eile de chuid òran a’ bhàird | |
|metrical a meadrachail. ~ phonology, fòn-eòlas meadrachail. ~ feet, troighean meadrachail |meadarach |
|metrics n meadraig m | |
|metrist n meadraiche m, pl —an | |
|mid a meadhain n gin ~ vowel, fuaimreag mheadhain |meánach, lárnach, meán-, lethard |
|mid-high a meadhan-àrd. ~ vowel, fuaimreag mheadhan-àrd | |
|mid-low a meadhan-ìosal. ~ vowel, fuaimreag mheadhan-iosal | |
|middle a meadhain. ~ voice, guth meadhain |meánach |
|Middle Gaelic pr n Meadhan-Ghàidhlig f |Meán-Ghaeilge f |
|mid-sagittal a meadhan-shaighdeach. ~ plane, plàna meadhan-shaighdeach | |
|mimesis n atharraiseachd f | |
|mimetic a atharraiseach |aithriseach |
|minimal free form n phr riochd m saor mionamail |minimal form, íosfhoirm f |
|minimal pair n phr paidhir m mionamail, pl paidhreannan mionamail |péire íosmhéide |
|minimum n 1 ìos-mheud m, pl ìos-mheudan | |
|2 mionamam m, gen -aim | |
|minor sentence n phr mion-sheantans m, pl —an | |
|minor word class n phr mion-chlas m fhacal, pl mion-chlasaichean fhacal | |
|misdivision n mì-roinn f |mìdhealú m |
|mistake n iomrall m, gen & pl -aill |earráid f |
|• mearachd f, pl —an | |
|mixed language n phr cànan m measgaichte, gen & pl cànain mheasgaichte | |
|modal a mòdail. ~ particle, mìrean mòdail. ~ system, siostam mòdail. ~ verb, gnìomhair mòdail |módúil, caoi f gs |
|modality n mòdaileachd f |módúlacht f |
|mode n mòd m, pl —an. Distribution ~, mòd co-roinne |(logic, phil) mód m |
|model n modail f, pl —ean |samhail f, mionsamhail f, riochdán m |
|model v modailich, vn modaileachadh | |
|modelled a modailichte | |
|modern a nuadh-aimsireil. This unstressed rhyme sometimes survives in more ~ metres, tha an | |
|comhardadh gun bheum a tha seo uaireannan a’ mairsinn ann am meadrachdan a tha nas nuadh-aimsireile | |
|• nuadh-. ~ English, Nuadh-Bheurla | |
|Modern Gaelic pr n Nuadh-Ghàidhlig f |Nua-Ghaeilge f |
|Early Modern Gaelic pr n Nuadh-Gàidhlig Thràthail | |
|modernity n nuadh-aimsireas m, gen -eis | |
|modification n (gram) mion-atharrachadh m, gen-aidh |mionathrú m |
|modifier n (gram) mion-atharraiche m, pl —an | |
|modify v tr mion-atharraich, vn -achadh m |mionathraím |
|Mongolian pr n (lang) Mongoilis f | |
|monody n monòid f |monóid f |
|monogenesis n monaigineachas m, gen -ais | |
|monolingual 1 a aon-chànanach | |
|2 n aon-chànanach m, gen & pl -aich | |
|monolingualism n aon-chànanas m, gen -ais | |
|monologue n monalog m, gen -oig |monalóg f |
|monomoraic a aon-mhorathach | |
|monometer n monaimeadar m | |
|monophthong n aon-fhoghar m, pl —an |aonfhoghar m |
|monosemous a aon-seimeach. ~ noun, ainmear aon-seimeach |aonchiallach |
|monosemy n aon-seimidh |aonchiallachas |
|monostratal a aon-stratach. ~ model, modail aon-stratach | |
|monosyllabic a aona-lideach. Adjectives (~ or disyllabic) are commonly in the comparative degree |aonsiollach |
|after “cho” in this dialect, bidh buadhair (aona-lideach no dà-lideach) gu cumanta anns an ìre | |
|choimeasaich an dèidh “cho” san dualchainnt seo | |
|monosyllable n aona-lide m, pl —an |aonsiolla m |
|monosystemic a aon-siostamach. ~ and polysystemic, aon-siostamach agus ioma-shiostamach | |
|monotransitive a aon-aisigeach. ~ verb, gnìomhair aon-aisigeach | |
|monovalent a aon-vàlantach. ~ verb, gnìomhair aon-vàlantach | |
|Montague grammar n phr gràmar m Montague, gen gràmair Montague | |
|mood n (gram) modh m, pl —an. Hortative ~, modh earalach. Imperative ~, modh àithneach. Indicative |modh m |
|~, modh taisbeanach. Optative ~, modh roghainneach. Subjunctive ~, modh fo-leantach | |
|mora n mora m, pl morae | |
|morph n morf m, pl —an |morf f |
|morpheme n moirfeim m, pl —ean |moirféim f |
|morphemic a moirfeimeach | |
|morphemics n moirfeimig m | |
|morpholexical a morfa-leicseachail. ~ rule, riaghailt mhorfa-leicseachail | |
|morphological a morf-eòlach. ~ process, pròiseas morf-eòlach | |
|morphologisation n morf-eòlachadh m, gen -aidh | |
|morphology n (ling) morf-eòlas m, gen -ais. Inflectional ~, morf-eòlas in-fhillteach. Morphological |deilbhíocht f |
|case, tuiseal morf-eòlach | |
|morphoneme n = morphophoneme n, q.v. | |
|morphonemics n = morphophonemics n = morphophonology n, q.v. | |
|morphonology n = morphophonology n, q.v. | |
|morphophoneme n morfa-fòineim m, pl —ean | |
|morphophonemic a morfa-fòineimeach. ~ script, sgriobta morfa-fòineimeach | |
|morphophonemics n = morphophonology n, q.v. | |
|morphophonology n morfa-fòn-eòlas | |
|morphosyntactic a morfa-cho-chàrail. ~ category, catagaraidh morfa-cho-chàrail. ~ feature, feart | |
|morfa-cho-chàrail. ~ word, facal morfa-cho-chàrail | |
|morphotactics n morfa-tactaig m | |
|morphotonemics n morfa-tòineimig m | |
|motherese n (= baby-talk n) màthairis f | |
|mother-in-law language n phr = avoidance style n phr, q.v. | |
|mother-tongue n cànan m màthaireil, gen & pl cànain mhàthaireil. Intergenerational ~ transmission, | |
|tar-chur a’ chànain mhàthaireil eadar-ghinealaich | |
|motif n moitif m, pl moitifean | |
|motion n gluasad m, gen -aid. Adverb of ~, co-ghnìomhair gluasaid | |
|motor theory n phr teòiridh f mhòtarach | |
|motto n facal-suaicheantais m, gen facail-shuaicheantais, pl faclan-suaicheantais |mana m, rosc m |
|mouth n beul m, gen & pl beòil | |
|movable a so-ghluasaid |inaistrithe |
|multi-language a expressed with ioma-chànanas m, gen -ais. A positive attitude to ~ use, spiorad | |
|neartmhor a thaobh ioma-chànanais | |
|multilateral a ioma-taobhach. ~ opposition, comhaireachd ioma-taobhach | |
|multilevel a iom-ìre | |
|multilingual a ioma-chànanach. Bilingual and ~ children and adults are an asset, is nì feumail e | |
|clann agus inbhich dhà-chànanach agus ioma-chànanach a bhith ann | |
|multiple a iomadail. ~ correlation, co-dhàimh iomadail |iolrúil |
|multiplex a iom-fhillte | |
|multiplicative a iomadachail |iolraithe |
|multistratal a ioma-stratach | |
|multivalued a ioma-luachail. ~ feature, feart ioma-luachail. ~ logic, lòidsig ioma-luachail | |
|murmur n monmhar m, gen -air |monabhar m, manrán m |
|murmured a monmharach. ~ stop, consan dùinte monmharach | |
|mutation n mùthadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Vowel ~, mùthadh fhuaimreag. Initial mutations, |(ling) claochlú m. Initial ~, claochlú |
|mùthaidhean tòiseachail. ~ is an important semiotic exponent of gender, tha mùthadh na cho-mhìniche |tosaigh, athrú tosaigh |
|cudthromach seimeotach air gnè | |
|mutually intelligible a phr so-thuigsinn do chèile | |
|• eadar-thuigseanta | |
|myth n miotas m, gen -ais |miotas m |
|mythology n miot-eòlas m, gen -ais |miotaseolaíocht f |
| | |
|N | |
|narrow term n phr briathar m cumhang, gen briathair chumhaing, pl briathran cumhang |téarma m cúng |
|narrow transcription n phr tar-sgrìobhadh m caol, gen tar-sgrìobhaidh chaoil, pl tar-sgrìobhaidhean | |
|caola | |
|narrow vowel n phr fuaimreag f chaol, gen fuaimreig caoile, pl fuaimreagan caola | |
|n-ary a n-àireamh. The features of these vowels in their phonetic function are n-ary in nature, tha | |
|feartan nam fuaimreagan seo, nam fuincsean fogharach, n-àireamh nan gnè | |
|nasal 1 a srònach. ~ vowel, fuaimreag shrònach. ~ assimilation, co-choslachadh srònach. ~ release, |(consan, guta) srónach (m) |
|fuasgladh srònach | |
|2 srònach m, gen & pl -aich | |
|nasalisation n srònachadh m, gen -aidh |srónaíl f |
|nasalise v tr srònaich, vn -achadh m |cuirim srónaíl le (fuaim) |
|nasalised a srònaichte. ~ vowel, fuaimreag shrònaichte | |
|nasality n srònachd. Degree of ~, ìre shrònachd |srónaíl f |
|nasal tract n phr slighe na sròine | |
|national language n phr cànan m nàiseanta, gen & pl cànain nàiseanta | |
|native a dùthchasach. ~ word, facal dùthchasach |native language, teanga dhúchais |
|native language n phr cànan m dùthchasach, gen cànain dhùthchasaich, pl cànain dhùthchasach | |
|native speaker n phr neach m aig an robh an cànain bho dhùthchas, pl daoine…. A ~ ~ of Gaelic, neach| |
|aig a bheil a’ Ghàidhlig bho dhùthchas | |
|• neach-bruidhne m dùthchasach, pl luchd-bruidhne dùthchasach | |
|nativised a dùthchasaichte. ~ loan, iasad dùthchasaichte | |
|nativism n nàdarras m, gen -ais. Empiricism and ~, eimpireachas agus nàdarras | |
|natural n nàdarrach. ~ class, clas nàdarrach. ~ language, cànan nàdarrach. ~ morphology, morf-eòlas | |
|nàdarrach | |
|naturalness n nàdarrachd f. Arbitrariness and ~, neo-riaghailteachas agus nàdarrachd | |
|Navajo pr n (lang) Navajo m | |
|negate v tr tar-àicheidh, vn -eadh m | |
|negation n àicheachd f. Scope of ~, sgopa àicheachd | |
|negative 1 a àicheil. ~ form, cruth àicheil. ~ particle, mìrean àicheil. ~ prefix, ro-leasachan |diúltach |
|àicheil | |
|2 n àicheach m, gen & pl -ich. Affixal ~, àicheach cho-leasachanach | |
|negative polarity item n phr nì m (facal m etc) le pòlaras àicheil | |
|negator n àicheadair m, gen & pl —ean | |
|neologism n nuadh-fhacal m, gen -ail, pl -ail, -lan |nuafhocal m |
|nesting n neadachadh m, gen -aidh | |
|network n lìon-ceangail m gen lìn-cheangail, pl lìn-cheangail, lìontan-ceangail. Social ~, | |
|lìon-ceangail sòisealta | |
|neurolinguistics n neòra-chànanachas m gen -ais | |
|neuter (neut) 1 a neodrach. ~ gender, gnè neodrach |1 a neodrach, neamhinscneach. ~ gender, |
|2 n neodrach m, gen & pl -aich |neamhinscne. This word is ~, tá an focal |
| |seo neodrach, neamhiscneach. 2 n neodrach|
| |m, neodar m, neamhinscne f |
|neutral a neodrail. ~ position, suidheachadh neodrail. ~ vowel, fuaimreag neodrail. ~ quality, |leathan. ~ quality, leithne f |
|càileachd neodrail | |
|neutralisable a so-neodrachaidh. ~ and constant oppositions, comhaireachdan so-neodrachaidh agus | |
|buan-sheasmhach | |
|neutralisation n neodrachadh m, gen -aidh. Absolute ~, neodrachadh iomlan | |
|nexus n neacsas m. ~ substantive, ainmear neacsais | |
|node n nòd m, gen -òid, pl —an. Branching ~, nòd craobhaidh | |
|noise n (ling) farum m, gen -uim | |
|nomenclature n clàr m ainmean, gen clàir ainmean |clár m |
|nominal 1 a ainmearach. ~ constituent, co-adhbhar ainmearach. ~ phrase, abairt ainmearach. ~ root, |ainmniúil, ainmfhoclach |
|freumh ainmearach. ~ sentence, seantans ainmearach | |
|2 ainmearach m, gen & pl -aich. Predicate ~, ainmearach aisneiseach | |
|nominalisation n ainmearachadh m, gen -achaidh | |
|nominalism n (phil) ainmeachas m, gen -ais. ~ and realism, ainmeachas agus fìorachas | |
|nominative (nom) 1 a ainmneach. ~ case, tuiseal ainmneach |ainmneach (m). In the ~, sa tuiseal |
|2 n ainmneach m, gen -ich |ainmneach |
|non-anterior a neo-ro-shuidhichte. ~ consonant, consan neo-ro-shuidhichte | |
|non-aspirated a neo-anailichte |neamhanálaithe |
|non-base n neo-bhun-riochd m, pl —an. Base and ~ forms, bun-riochdan is neo-bhun-riochdan | |
|nonce-word n facal-fàth m, gen & pl facail-fhàth |focal m ócáide |
|non-configurational language n phr cànan m neo-cho-dhealbhach, gen cànain neo-cho-dhealbhaich, pl | |
|cànain neo-cho-dhealbhach | |
|non-continuant n neo-leanmhainneach, gen & pl neo-leanmhainnich. ~ sonorancy, sònarachas ann an | |
|consan neo-leanmhainneach | |
|non-count a = uncountable a, q.v. | |
|non-discrete a neo-dhisgreiteach. ~ category, catagaraidh neo-dhisgreiteach. ~ language, cànan | |
|neo-dhisgreiteach | |
|• neo-sgarte | |
|non-final a neo-dheireannach | |
|non-finite a neo-fhinideach. ~ clause, clàsa neo-fhinideach |neamhfhinideach |
|non-Gaelic a gun Ghàidhlig. Children from non-Gaelic backgrounds, clann à àrainneachd gun Ghàidhlig | |
|• nach buin don Ghàidhlig. Television presents views of the world which are determined by non-Gaelic| |
|concerns, tha an telebhisean a’ cur fa chomhair dhaoine seallaidhean den t-saoghal a tha air am | |
|bonntachadh air nithean nach buin don Ghàidhlig | |
|non-Gaelic speaking a phr expressed with neg plus a’ Ghàidhlig na cànain…. For some schools in | |
|non-Gaelic speaking areas, do chuid de sgoiltean ann an àiteachan far nach eil a’ Ghàidhlig na | |
|cànain choimhearsnachd | |
|non-habitual a neo-shìor-ghnàthach. ~ present, làthaireach neo-shìor-ghnàthach |gnáth, gnách. ~ present, gnáthláithreach |
|non-inflection n neo-in-fhilleadh m, gen -idh, pl -idhean |infhilleadh m |
|non-initial a neo-thòiseachail | |
|non-kernel a neo-eitneach | |
|non-lateral a neo-thaobhach | |
|non-lexicalised a neo-leicsichte. ~ compound, co-fhilleadh neo-leicsichte | |
|non-linear a neo-lìneach. ~ phonology, fòn-eòlas neo-lìneach | |
|non-linguistic a 1 neo-chànanach | |
|2 nach buin do chànain. This unit of language may contain ~ features of communication, faodaidh an | |
|t-aonad cànain seo seòrsachan co-luadair a ghabhail a-staigh nach buin do chànain | |
|non-nuclear a neo-niuclasach. ~ valent, vàlant neo-niuclasach | |
|non-palatalised a neo-phalataichte | |
|non-phonemic a neo-fhòineimeach | |
|non-redundant a neo-bharrasach. Phonemic representations are only specified in terms of ~ features, | |
|tha riochdachaidhean fòineimeach air an sònrachadh a-mhàin bho thaobh fheartan neo-bharrasach | |
|non-relative a neo-dhàimheach |neamhchoibhneasta |
|non-restrictive a neo-chuingealach. ~ modifier, mion-atharraiche neo-chuingealach. ~ relative | |
|clause, clàsa dàimheach neo-chuingealach | |
|non-rhotic n neo-rotach. Rhotic and ~ dialects, dualchainntean rotach agus neo-rotach | |
|non-sentence n neo-sheantans m, pl —an | |
|non-syllabic a neo-lideach | |
|non-verbal a neo-fhaclach. ~ communication, co-luadar neo-fhaclach | |
|• Pupils can be entertainingly introduced to simple ~ skills, faodar a’ chlann cuideachd, ann an | |
|dòigh spòrsail, a chur an aithne sgilean sìmplidh nach eil a’ cur feum air faclan. Pupils should be | |
|made aware of ~ aspects, bu chòir mothachadh a thoirt don chloinn air nithean nach buin idir do | |
|dh’fhaclan. ~ enhancement of talk should also be more evident, tha còir gum bitheadh feobhas | |
|labhairt às aonais fhaclan nas fhollaisiche cuideachd | |
|norm n nòrm m, gen -òirm, pl —an |norm m |
|normal a nòrmalach |normalach |
|• gnàthach | |
|normalise v tr nòrmailich, vn nòrmalachadh | |
|normalised a nòrmailichte | |
|normalisation n nòrmalachadh m, gen -aidh | |
|normative a nòrmatach. ~ grammar, gràmar nòrmatach | |
|Norse pr n (lang) Lochlannais f |Ioruais f, Lochlainnis f |
|Old Norse 1 pr n Seann Lochlannais f | |
|2 mod san t-Seann Lochlannais. The O~ N~ sagas, na sagathan san t-Seann Lochlannais | |
|Norwegian pr n (lang) Nirribhis f |Ioruais f |
|Bokmål pr n Bokmål m | |
|Nynorsk pr n Nynorsk m | |
|notation n notaireachd f. Phonetic ~, notaireachd fhogharach |nodaireacht f |
|notional a nòiseanach. ~ agreement, co-aontas nòiseanach. ~ category, catagaraidh nòiseanach |(notion, éirim f, smaoineamh m, nóisean |
| |m) |
|notional syllabus n phr clàr-oideachaidh m nòiseanach, gen clàir-oideachaidh nòiseanaich, pl | |
|clàir-oideachaidh nòiseanach | |
|noun n ainmear m, gen -eir, pl —an |ainm m, ainmfhocal m |
|abstract noun n phr ainmear m eascruthach, gen ainmeir eascruthaich, pl ainmearan eascruthach | |
|agent noun n phr ainmear m obraiche, gen ainmeir obraiche, pl ainmearan obraiche | |
|collective noun n phr ainmear m trusaidh, gen ainmeir thrusaidh, pl ainmearan trusaidh | |
|common noun n phr ainmear m gnàthach, gen ainmeir ghnàthaich, pl ainmearan gnàthach | |
|numerical noun n phr ainmear m àireamhach, gen ainmeir àireamhaich, pl ainmearan àireamhach | |
|proper noun n phr ainmear m dìleas, gen ainmeir dhìlis, pl ainmearan dìleas | |
|verbal noun n phr ainmear m gnìomhaireach, gen ainmeir ghnìomhairich, pl ainmearan gnìomhaireach | |
|nounal a ainmearach. ~ phrase, abairt ainmearach | |
|noun class n phr clas m ainmear, pl clasaichean ainmear | |
|noun classification n phr seòrsachadh m ainmear, gen seòrsachaidh ainmear | |
|noun clause n phr clàsa m ainmearach, gen clàsa ainmearaich, pl clàsan ainmearach |ainmchlásal m |
|noun-complement n coileanadh m ainmearach, gen coileanaidh ainmearaich, pl coileanaidhean ainmearach| |
|noun phrase n phr abairt f ainmearach, pl abairtean ainmearach | |
|NP accessibility hierarchy n rangachd f sho-ruigsinneachd abairtean ainmearach | |
|nuclear a niuclasach |eithneach |
|nucleus n niuclas m, gen -ais, pl —an. Syllabic ~, niuclas lideach, niuclas an lide | |
|null a neonitheach. ~ realisation, rèalachadh neonitheach. ~ hypothesis, neoni-hipiteis |(law) ar neamhní, ar ceal. Null |
| |hypothesis, sainhipitéis |
|number n (gram) àireamh f, gen -eimh |(gram) uimhir f |
|dual number n phr àireamh f dheise | |
|plural number n phr àireamh f iomarra | |
|singular number n phr àireamh shingilte | |
|number v tr àireamh, vn àireamh | |
|numbered a àirmhichte | |
|numeral n àireamh f, gen -eimh, pl —an |uimhir f |
|cardinal numeral n phr àireamh f àrdail | |
|ordinal numeral n phr àireamh f òrdail | |
|numeric, numerical a 1 àireamhach; àireamhail. Numerical adjective, buadhair àireamhach. Numerical |uimhriúil |
|noun, ainmear àireamhach. Numeric particle, mion-fhacal àireamhail | |
| | |
|O | |
|object n 1 (gram) oibseig f, pl —ean. Direct ~, oibseig dhìreach. Indirect ~, oibseig neo-dhìreach |(gram) cuspóir m. ~ clause, clásal |
|object mod oibseigeach. ~ clause, clàsa oibseigeach. ~ complement (= objective complement), |cuspóireach |
|coileanadh oibseigeach. ~ control, smachd oibseigeach | |
|objective a (gram) oibseigeach. The ~ case, an tuiseal oibseigeach. ~ complement, coileanadh |(gram) ~ case, tuiseal cuspóireach |
|oibseigeach. ~ genitive, ginideach oibseigeach | |
|object of result n phr (= effected object n phr) oibseig f thoraidh (= oibseig f èifeachda) | |
|obligatory a èignichte. ~ element, eileamaid èignichte. Optional and ~, roghnach agus èignichte |éigeantach |
|oblique 1 a fiar. ~ case, tuiseal fiar |(gram) ~ case, claontuiseal m |
|2 n (= oblique slash) fiar-sgoradh m, gen -aidh, pl -aidhean |(lìne) fhiar |
|observer’s paradox n phr paradacsa m a’ bheachdair | |
|obsolescent a às-chleachdach. ~ usage, cleachdadh às-chleachdach |ag dul as feidhm, i léig |
|obsolete a às-chleachdte. ~ term, briathar às-chleachdte |~ term, téarma i léig |
|obstruent n amalach m, gen & pl -aich. Approximants and ~s, co-fhagasaich agus amalaich | |
|obviative (obv) 1 a seachnach. Proximative and ~, fagasach agus seachnach | |
|2 n seachnach m, gen & pl -aich | |
|occlusion n = closure n, q.v. | |
|occlusive n = stop n, q.v. | |
|octameter n ochdaimeadar m | |
|ode n òid f, pl òidean |óid f |
|off-glide n (ling) sleamhnan-dheth m, gen & pl sleamhnain-dheth | |
|official language n phr cànan m oifigeil, gen & pl cànain oifigeil | |
|ogham n ogham m, gen -aim |oghamchraobh f, ogham m |
|Old Church Slavonic pr n Seann Slàbhais f na h-Eaglaise | |
|Old English pr n Seann Bheurla f | |
|Old Gaelic pr n Seann Ghàidhlig f |Sean-Ghaeilge f |
|Old High German pr n Seann Ghearmailtis f Uachdarach | |
|Old Irish pr n = Old Gaelic pr n, q.v. | |
|Old Norse pr n Seann Lochlannais f | |
|one-place predicate n phr aisneis f aon-àite | |
|on-glide n (ling) sleamhnan-air m, gen & pl sleamhnain-air | |
|onomasiology n onamais-eòlas m, gen -ais. ~ and semasiology, onamais-eòlas agus seimeis-eòlas | |
|onomastics n onamastaig m | |
|onomatopoeia n fuaimealas m, gen -ais |onamataipé f, fuaimfhoclaíocht f |
|onomatopoeic n fuaimealasach |onamataipéach |
|onset n ionnsaigh m. ~ and rhyme, ionnsaigh agus rìm. Voice ~ time, ùine ionnsaigh ghutha | |
|ontogeny n ontaighineachd f. ~ recapitulates phylogeny, nì ontaighineachd atharrais air |ontogenesis, ontaighiniúint |
|fìolaighineachd | |
|ontological a ont-eòlach. ~ commitment, geall-bheachd ont-eòlach | |
|ontology n ont-eòlas m, gen -ais |onteolaíocht f |
|opacity n trìd-dhoilleireachd f. Transparency and ~, trìd-shoilleireachd agus trìd-dhoilleireachd |teimhneacht f |
|open a fosgailte. ~ class, clas fosgailte. ~ juncture, tar-cheangal fosgailte. ~ syllable, lide |oscailte. ~ vowel, guta oscailte |
|fosgailte. ~ transition, tar-atharrachadh fosgailte. ~ vowel, fuaimreag fhosgailte | |
|open approximation n phr co-fhagasachd f fhosgailte | |
|operand n obrant m, pl —an | |
|operation n obrachadh m, gen -adh, pl -aidhean |(math) oibriú m |
|operator n obraiche m, pl —an | |
|opposite a comhaireach |n contrárthacht f |
|n comhair f | |
|• dearbh-aghaidh m | |
|opposition n comhaireachd f, pl —an. Bilateral ~, comhaireachd dhà-thaobhach. Binary ~, comhaireachd| |
|dhà-àireimh. Leading to ~ of the opposition, ag adhbharachadh gun tuit a’ chomhaireachd | |
|optative (opt) 1 a guidheach. ~ inflection, in-fhilleadh guidheach |a & s guítheach |
|2 guidheach m, gen & pl -ich | |
|Optimality Theory n phr Teòiridh m na Feabhasachd | |
|optional a roghnach. ~ and obligatory, roghnach agus èignichte. ~ valent, vàlant roghnach. It is an |roghnach |
|extraordinary thing that the exemplar should have been so closely followed, not only in the end | |
|rhymes but also in the frequency of these ~ rhymes on the first stressed syllable, is rud iongantach| |
|e gun rachadh an ro-shamhla leantainn cho dlùth, chan ann a’ mhàin anns na comhardaidhean-deiridh, | |
|ach cuideachd ann an tricead nan comhardaidhean roghnach a tha seo air a’ chiad lide le beum | |
|oral a 1 expressed with labhairt. ~ skills, sgilean labhairt. There will be a continuing emphasis on|oral examination, scrúdú m cainte |
|~ skills, leanaidh cudthrom air sgilean labhairt. To provide children from non-Gaelic backgrounds |orally adv ó bhéal |
|with basic ~ competence in Gaelic, comas-labhairt bunaiteach a bhuileachadh air clann à àrainneachd | |
|gun Ghàidhlig. A greater emphasis on ~ work, cudthrom nas motha air obair labhairt. From ~ or | |
|written materials, bho stuthan labhairt no stuthan sgrìobhte. The genre of ~ messages is often | |
|revealed as much by intonation as by the words themselves, tha gnè labhairt gu tric ’ga | |
|foillseachadh le fuaimneachadh cainnte agus chan ann a-mhàin leis na faclan fhèin | |
|• expressed with beòil. ~ fluency, fileantachd bheòil. ~ literature, litreachas beòil | |
|• expressed with cainnt-bheòil gen. To concentrate on the development of ~ skills, a bhith a’ cur | |
|cudthroim air sgilean cainnt-bheòil a thoirt gu fàs. It is the ~ outcomes that will provide the main| |
|basis for thinking about experiences, ’s e cainnt-bheòil a’ phrìomh stèidh gus smaoineachadh mu | |
|nithean a dh’fhiosraichteadh. Children will be asked to produce short ~ or written accounts, iarrar | |
|air a’ chloinn cunntasan goirid ann an cainnt-bheòil no ann an sgrìobhadh a chur ri chèile. A brief | |
|~ account might be given to the group, dh’fhaoidte iomradh goirid a thoirt don bhuidhinn, ann an | |
|cainnt-bheòil | |
|• expressed with beul-aithris f. Stories, songs and legends, powerful ~ bases of the culture, | |
|sgeulachdan, òrain is uirsgeulan, beul-aithris chumhachdach a tha aig bonn ’s aig bunait an | |
|dualchais. ~ source, stòr beul-aithris | |
|2 (ling) beòil. ~ vowel, fuaimreag bheòil. ~ stop, consan dùinte bheòil. ~ and nasal vowels, | |
|fuaimreagan beòil agus srònach | |
|oral competence n phr comas m labhairt, gen comais labhairt. Gaining ~ ~ in Gaelic, gus comas | |
|labhairt fhaotainn sa Ghàidhlig | |
|oral composition n phr aiste-bheòil f, pl aistidhean-beòil | |
|oral fluency n phr 1 comas m labhairt, gen comais labhairt. To enable pupils to acquire ~ ~ in | |
|Gaelic, gus comas a thoirt do chloinn comas labhairt a thogail anns a’ Ghàidhlig | |
|2 fileantachd bheòil. Writing will begin after ~ ~ is developed, tòisichidh sgrìobhadh an dèidh | |
|fileantachd bheòil a thoirt air adhart | |
|oral language n phr cainnt-bheòil f. Emphasis on ~ ~, cudthrom air cainnt-bheòil | |
|oral proficiency n phr comas m labhairt | |
|oral tradition n phr beul-aithris f | |
|orally adv expressed with cainnt-bheòil. Providing, either ~ or in writing a considered personal | |
|view, a’ toirt, ann an cainnt-bheòil no ann an sgrìobhadh, làn bheachd pearsanta. In order to | |
|respond either ~ or in writing, gus freagairt a thoirt ann an cainnt-bheòil no ann an sgrìobhadh | |
|• expressed with beòil. They will report ~ to teacher, bheir iad aithisg bheòil don tidsear | |
|orality n beulas m, gen -ais | |
|oral tract n phr slighe f a’ bheòil | |
|order n 1 òrdugh m, gen -uigh, pl -uighean. Linear ~, òrdugh lìneach. Structural ~, òrdugh | |
|structarach | |
|2 ìre f, pl —an. First ~, ciad ìre. Second ~, dàrna ìre. Third ~, treas ìre. Third ~ nominal, | |
|ainmearach den treas ìre | |
|order v tr òrdaich, vn -achadh m | |
|ordered a òrdaichte, an òrdugh. ~ rules, riaghailtean òrdaichte | |
|ordering n òrdugh m, gen -uigh, also òrdachadh m, gen -aidh. Intrinsic and extrinsic ~, òrdachadh | |
|intreach agus eistreach | |
|ordinal a òrdail. ~ numeral, cunntair òrdail |1 a (uimhir) oird. 2 n orduimhir f |
|organic a organach | |
|original a tùsail. ~ consonant, consan tùsail. ~ vowel, fuaimreag thùsail |~ consonant, bunchonsan m. ~ vowel, |
| |bunghuta m |
|oro-nasal a beul-shrònach | |
|oropharyngeal a beul-fharaingeach. ~ cavity, cuas beul-fharaingeach | |
|orthography n 1 ceart-litreachadh m, gen -aidh |ceartlitriú m, litriú |
|• litreachadh m, gen -aidh. Standardisation of ~, bun-tomhasachadh litreachaidh | |
|2 dòigh-litreachaidh f, pl dòighean-litreachaidh | |
|ostension n os-comharrachadh m, gen -aidh | |
|ostensive a os-comharraichte. ~ definition, deimhneid os-comharraichte | |
|OSV language n cànan m OSG | |
|ottava rima n phr ottava rima m | |
|output n às-solar m, gen -air, pl —an. ~ conditions, cumhaichean às-solair | |
|overdifferentiated a ro-dhiofaraichte | |
|overdifferentiation n ro-dhiofarachadh m, gen -aidh | |
|overextension n ro-leudachadh m, gen -aidh | |
|overgeneration n ro-ghineadh m, gen -idh | |
|overlap n, overlapping n, tar-iathadh m, gen -aidh, pl -aidhean |scair f, rádal m |
|overlapping a tar-iathach. ~ allophones, alafonan tar-iathach | |
|over-length n ro-fhad m, gen ro-fhaid | |
|over-long a ro-fhada. ~ vowel, fuaimreag ro-fhada | |
|overt a follaiseach | |
|OV language n cànan m OG | |
|OVS language n cànan m OGS | |
|oxymoron n ocsamòran m, gen -ain | |
|oxytone n ocsaton m, gen -oin | |
| | |
|P | |
|paean n paean m, pl paeanan |paeán m |
|paeanic a paeanach. ~ feet, troighean paeanach. In the first three lines of the verse there are | |
|three syllables with lesser stress between each syllable with main stress, which we might call | |
|“paeanic feet”, anns a’ chiad trì sreathan den rainn tha trì lidean le beum as lugha eadar gach lide| |
|le prìomh bheum, ris am faoidte “troighean paeanach” a ràdh. The second foot is ~ or trochaic, i.e. | |
|having an odd number (three or one respectively) of syllables with lesser stress between the | |
|syllables having main stress, tha an dara troigh paeanach no tròicèach, i.e. le àireimh chòrr (a trì| |
|no a h-aon fa leth) de lidean le beum as lugha eadar na lidean air a bheil prìomh bheum | |
|pairwise a eadar paidhir (de nithean). ~ opposition, comhaireachd eadar paidhir (de nithean) | |
|palaeography n palaegrafachd f |palaegrafaíocht f |
|palaeontology n palae-ointeòlas m, gen -ais. Linguistic ~, palae-ointeòlas m cànanach | |
|palatal 1 a palatach. ~ consonant, consan palatach. This pronunciation, as ~ “-nt-”, occurs |1 a carballach, pailitiúil. 2 n consan |
|generally in the dialect for the palatal consonant group “-thn-”, gheibhear am fuaimneachadh seo, |carballach, pailitiúil |
|mar “-nt-” phalatach, am bitheantas san dualchainnt a tha ann air a’ chòmhlan-chonsan “-thn-” | |
|phalatach. Front ~, palatach beulaibh. Medio-palatal, meadhan-phalatach | |
|2 n palatach m, gen & pl -aich | |
|palatalisation n palatachadh m, gen -aidh |caolú m |
|palatalise v tr palataich, vn -achadh m |palatalised a caol. Palatalised quality, |
|palatalised a palataichte. This is a dative form of a feminine word with the word-ending ~, ’s e seo|caoile f |
|riochd tabhartach de dh’fhacal boireanta leis an deireadh-fhacail palataichte. ~ quality, càileachd | |
|phalataichte | |
|palate n (anat) palat m |(hard) ~, carball m. Soft ~, coguas m |
|• glainean m, gen -ein. Hard ~, glainean cruaidh. Soft ~, glainean bog | |
|palato-alveolar a palat-ailbhealach | |
|palatography n palatagrafachd f | |
|palimpsest n pailimseist f |pailmseist f |
|palindrome n paileandrom m, gen -oim, pl —an |palandróm m |
|panchronic a pancronach | |
|panegyric 1 a. ~ verse, bàrdachd mholaidh |1 n adhmholadh m. 2 a adhmholtach |
|2 n duan-molaidh m, gen & pl duain-mholaidh | |
|panlectal a uile-chainnteach | |
|paradigm n paradaim m, pl —ean. ~ and syntagm, paradaim agus siontam. ~ economy, eaconamaidh |tábla m, paradaím |
|paradaim | |
|paradigmatic a paradaimeach. ~ and syntagmatic, paradaimeach agus siontamach. ~ relation, |táblach, paradaímeach |
|dàimhealachd pharadaimeach | |
|paradox n paradacs m, pl —an |paradacsa m |
|paragoge n eàrr-fhadachadh m, gen -aidh | |
|• paragoig f | |
|paragraph n paragraf m, pl —an. ~ is a further feature of textual organisation, tha paragraf |paragraf m |
|a-rithist ri fhaotainn ann an òrdanachadh theacsaichean. Verse and ~ are descriptive terms for | |
|features of text, ’s e ainmean a tha ann an rann agus paragraf a bheir iomradh air nithean a | |
|bhuineas do theacsa | |
|paralanguage n para-chànan m, gen -ain | |
|parallel constructions, gleusan m pl co-shìnte | |
|parallelism n co-shìnteachas m, gen -ais |comhthreomhaireacht f, parailéachas m |
|parameter n paraimeadar m, gen -air, pl —an. Articulatory ~s, paraimeadaran altachail | |
|parasitic gap n phr beàrn m parasaiteach, gen beàrn pharasaitich | |
|parasitic vowel n phr = epenthetic vowel n phr, q.v. s.v. epenthetic a | |
|parasynthetic a para-cho-thàthte. ~ compound, co-fhilleadh para-cho-thàthte | |
|parataxis n (= coordination n) parataicis f (= co-inbheachd f) | |
|parenthesis n (gram) eadar-ràdh m, gen -àidh, pl —an |idiraisnéis f |
|parenthetical verb n phr gnìomhair m eadar-ràdhach, gen gnìomhair eadar-ràdhaich, pl gnìomhairean | |
|eadar-ràdhach | |
|parent language n phr cànan m pàrantach, gen cànain phàrantaich, pl cànain phàrantach | |
|parisyllabic a co-lideach. ~ noun, ainmear co-lideach | |
|parody n paròid f |scigaithris f |
|parole n parole f | |
|paronomasia n paranamasaidh m |imeartas m focal |
|• cainnt-chluich f | |
|paronym n paranaim m, pl —ean | |
|paronymic a paranaimeach. ~ attraction, tarraing pharanaimeach | |
|paroxytone n parocsaton m, gen -oin | |
|parse v tr pàirtich, vn -eachadh m |miondealaím, parsálaim |
|parsing n pàirteachadh m, gen -aidh |miondealú m, parsáil f |
|part n |(gram) parts of speech, ranna m pl |
|part of speech n phr mìr-cainnte m, pl mìrean-cainnte |cainte. Principal parts (of verb), |
|principal parts (of verb) prìomh-mhìrean (gnìomhair) |prìomhranna (briathair) |
|partial a pàirteil. ~ correlation, co-dhàimh phàirteil |~ correlation, páirt-chomhghaolu |
|partial assimilation n phr co-choslachadh m pàirteil, gen co-choslachaidh phàirteil | |
|participant n com-pàirtiche m, pl —an |a & s rannpháirteach (m) |
|participial a rann-gabhalach. ~ adjective, buadhair rann-gabhalach. ~ relative clause, clàsa |rangabhálach |
|dàimheach rann-gabhalach | |
|participle n rann-gabhail m, pl —ean. Past ~, rann-gabhail caithte. Present ~, rann-gabhail |rangabháil f |
|làthaireach | |
|particle n (gram) mion-fhacal m, gen & pl -ail. Adverbial ~, mion-fhacal co-ghnìomhaireil. |páirteagal m, mír f |
|Conjunctive ~, mion-fhacal naisgeil. Interrogative ~, mion-fhacal ceisteach. Negative ~, mion-fhacal| |
|àicheil. Numeric ~, mion-fhacal àireamhail. Relative ~, mion-fhacal dàimheil. Vocative ~, | |
|mion-fhacal gairmeach. ~ movement, gluasad mion-fhacail | |
|particularise v tr sònraich, vn sònrachadh m | |
|particularised a sònraichte | |
|particularising a sònrachaidh m gen. The ~ postclitic -sa, an t-iar-chlaonan sònrachaidh -sa | |
|partitive (part) 1 a pàirteach. ~ case, tuiseal pàirteach |rannaíoch |
|2 n pàirteach m, gen & pl -ich | |
|passage n earrann f, gen -ainn, pl -ainnean |sliocht m |
|passive (gram) (pass) 1 a (a) fulangach. ~ voice, guth fulangach. ~ participle, rann-gabhail |(gram) céasta. The ~ voice, an fhaí |
|fulangach |chéasta |
|(b) neo-ghnìomhach. Active and ~ vocabulary, briathrachas gnìomhach agus neo-ghnìomhach | |
|2 n fulangach m, gen -aich | |
|past a (gram) caithte. ~ tense, tràth caithte. The effects possible with present and ~ tense |(gram) caite. ~ tense, an aimsir chaite |
|narration, na buaidhean a ghabhas a chruthachadh le seanchas anns an tràth làthaireil no chaithte | |
|past anterior a phr caithte ro-shuidhichte. ~ ~ form, riochd caithte ro-shuidhichte | |
|pastoral a. Pastoral poem, dàn-aoghaireach m, gen & pl dàin-aoghaireach |1 a tréadach. 2 n (music, lit) tréadach |
|past participle n phr rann-gabhail m caithte, gen rann-gabhail chaithte, pl rann-gabhailean caithte | |
|path n slighe f, pl —an | |
|patient n iom-fhulangach m, gen & pl -aich. Agent and ~, obraiche agus iom-fhulangach | |
|patron n pàtranach m, gen & pl -aich |pátrún m |
|patronymic n patranaim m, pl —ean |ainm m sinsearachta |
|• sloinneadh m, gen -idh, pl -idhean | |
|pattern n pàtran m, gen & pl -ain. ~ congruity, congruachd phàtrain. Pitch ~, pàtran tòn-àirde | |
|paucal a tearcail. ~ inflection, in-fhilleadh tearcail. Dual, trial and ~, deise, trianach agus | |
|tearcail | |
|pause n fosadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Silent ~, fosadh sàmhach |moilliú m |
|P-Celtic pr n P-Cheiltis | |
|peak n bàrr m, gen barra, pl barran. Syllable ~, bàrr an lide | |
|pejorative 1 a tarcaiseach. ~ sense, seagh tarcaiseach |(a) a tarcaisneach. (b) n focal |
|2 tarcaiseach m, gen & pl -ich |tarcaisneach |
|pental a còigeach. Decimal and ~ systems, siostaman deicheach agus còigeach | |
|pentameter n peintimeadar m |peintiméadar m |
|penultimate a leth-dheireannach. In the chorus the second stress comes on the ~ syllable, anns an |1 a leathdhéanach. 2 n siolla m |
|fhonn tha an dara beum a’ tighinn air an lide leth-dheireannach |leathdhéanach |
|perception n mothachadh m, gen -aidh | |
|perceptual a mothachail. Principle of sufficient ~ separation, prionnsabal a thaobh na dh’fhòghnas | |
|de dhealachadh mothachail | |
|percolation n tar-shìothladh m, gen -aidh |síothlú m |
|perfect (pf) 1 a (gram) foirfe. The ~ tense, an tràth foirfe. Past ~, foirfe caithte. Present ~, |(gram) foirfe. The ~ (tense), an aimsir |
|foirfe làthaireach. Future ~, foirfe teachdail |fhoirfe, an foirfe. Future ~, fáistineach|
|2 n foirfe f, pl —an |foirfe |
|perfective (perf) a foirfeach. The ~ aspect, an t-aogas foirfeach |foirfeach |
|perfectivity n foirfeachd f |foirfeacht f |
|performance n iomairt f |léiriú m |
|• coileanadh m, gen -aidh, pl -aidhean | |
|performative 1 a iomairteach. ~ utterance, gnìomh-labhairt iomairteach. ~ verb, gnìomhair | |
|iomairteach. ~ and constative, iomairteach agus constaideach | |
|2 iomairteach, m & pl -ich. Explicit ~, iomairteach eisplichte | |
|periodic a pèireadach |(math) peireodach |
|periodicity a pèireadachas m | |
|peripheral a for-iomallach. ~ case role, roile tuiseil fhor-iomallach | |
|periphery n for-iomall m, gen & pl -aill |forimeall m |
|periphrasis a for-leathnachadh m, gen -aidh. Escape strategies by ~ are common in more complex |timchaint f, imlabhra f |
|cases, gu tric thathar a’ faighinn às bhon duilgheadas tro fhor-leathnachadh sna cùisean as toinnte | |
|periphrastic a for-leathnach. ~ construction, gleus-cainnte for-leathnach |timchainteach |
|perispomenon n peireaspoman m, gen -ain | |
|perlative (perl) 1 a peirleatach. ~ case, tuiseal peirleatach | |
|2 n peirleatach m, gen & pl -aich | |
|perlocutionary a trìd-labhairteach. ~ speech act, gnìomh-cainnt trìd-labhairteach | |
|permanent a maireannach. ~ diglossia, dà-theangachas maireannach | |
|permansive 1 a feasdach. ~ tense, tràth feasdach | |
|2 n feasdach m, gen & pl -aich | |
|permissive a ceadachail. ~ mood, modh ceadachail |ceadaitheach |
|permitted a ceadaichte. ~ term, briathar ceadaichte |~ term, téarma ceadaithe |
|permutation n iom-mhalairt f | |
|perseveration n buanachadh m, gen -aidh. ~ error, mearachd bhuanachaidh |(persevering a buanseasmhach) |
|perseverative a buanachail. ~ coarticulation, co-altachadh buanachail. ~ assimilation, | |
|co-choslachadh buanachail | |
|Persian pr n (lang) Peirsis f |Peirsis f |
|person n (gram) pearsa m, pl —chan. First ~ singular, a’ chiad phearsa singilte. Second ~ dual, an |(gram) pearsa f. Verb in the first ~, |
|dara pearsa deise. Third ~ plural, an treas pearsa iomarra. Effects created by first or third ~ |briathar sa chéad phearsa |
|narrative, buaidhean a tha mar thoradh air seanchas anns a’ chiad no anns an treasa pearsa. | |
|Inclusive person, pearsa co-àireamhach. ~ deixis, deicse phearsa | |
|personal a pearsanta. ~ infinitive, neo-fhinideach pearsanta. ~ pronoun, riochdair pearsanta |pearsanta |
|personification n pearsanachadh m, gen -aidh | |
|petrified a reothta. ~ form, riochd reothta |sioctha, reoite, iontaisithe, cailcithe |
|pharyngeal a faraingeach. ~ consonant, consan faraingeach |faraingeach |
|pharyngealisation n faraingeachadh m, gen -aidh | |
|pharynx n faraing f |faraing f |
|phase n co-phàsa m |pas f, comhphas f |
|phatic a fataigeach. ~ function, fuincsean fataigeach | |
|phenomenon n feinimean m, gen & pl -ein |feiniméan |
|• tachartas m, gen -ais, pl —an. This is only an adventitious ~, ’s ann a thoradh air tuiteamas | |
|a-mhàin a thachras seo | |
|philological n a thaobh eòlais-cànain |focleolaíoch |
|philologist n eòlaiche-cànain m, pl eòlaichean-cànain |focleolaí |
|philology n eòlas-cànain m, gen eòlais-cànain |focleolaíocht f |
|phonation n fònachadh m, gen -aidh. ~ types, seòrsachan fònachaidh | |
|phonatory setting n phr in-shuidheachadh m fònachail, gen in-shuidhichidh fhònachail, pl | |
|in-shuidhichidhean fònachail | |
|phone (gram) n foghar m, gen & pl -air | |
|phonematic a fòineimeadach. ~ unit, aonad fòineimeadach | |
|phoneme n fòineim m, pl —ean |fóinéim m |
|phonemic a fòineimeach. ~ transcription, tar-sgrìobhadh fòineimeach. ~ script, sgriobta fòineimeach.|fóinéimeach |
|~ representation, riochdachadh fòineimeach | |
|phonemicise v tr fòineimich, vn fòineimeachadh m | |
|phonemicisation n fòineimeachadh, gen fòineimeachaidh | |
|phonemics n fòineimig m | |
|phonetic a fogharach. ~ status, inbhe fhòineimeach. ~ spelling, litreachadh fogharach. ~ symbol, |foghraíochta. ~ spelling, litriú |
|comharra fogharach. ~ determinative, cinnteachasach fogharach. ~ form (PF), riochd fogharach. ~ |foghraíochta. ~ symbol, comhthartha |
|notation, notaireachd fhogharach. . ~ representation, riochdachadh fogharach. ~ similarity, |foghraíochta. ~ transcription, |
|cosmhaileachd fhogharach. ~ transcription, tar-sgrìobhadh fogharach |fogharscrìobh m |
|phonetician n fogharaiche m, pl —an |foghraí |
|phonetic naturalness n phr nàdarrachd f fhogharach | |
|phonetics n fogharachd f. Acoustic ~, fogharachd fhuaim-eòlach. Articulatory ~, fogharachd altachail|foghraíocht f |
|• eòlas m fogharachd, gen eòlais fhogharachd | |
|phonic a fònach. ~ substance, susbaint fhònach. ~ medium, meadhan fònach |foghrach |
|• fuaim. Through a programme which should develop ~ and blending skills, tro phrògram a dh’fheumadh | |
|sgilean fuaim agus cothlamaidh a thoirt air adhart | |
|phonogram n fònagram m, gen f-aim, pl f—an | |
|phonological a fòn-eòlach. ~ system, siostam fòn-eòlach. ~ word, facal fòn-eòlach. ~ly conditioned, |fóineolaíochta. ~ change, athrú |
|cumhaichte gu fòn-eòlach. ~ change, atharrachadh fòn-eòlach |fóineolaíochta |
|phonologisation n fòn-eòlachadh m, gen -aidh | |
|phonologised a fòn-eòlaichte. ~ difference, eadar-dhealachadh fòn-eòlaichte | |
|phonology n fòn-eòlas m, gen -ais. Generative ~, fòn-eòlas ginearadach. Level of ~, ìre fòn-eòlais. |fóineolaíocht f |
|Loan word ~, fòn-eòlas facail-iasaid. Metrical ~, fòn-eòlas meadrachail. Non-linear ~, fòn-eòlas | |
|neo-lìneach | |
|phonotactics n fòna-tactaig m | |
|phrasal a abairteach. ~ category, catagaraidh abairteach. ~ comparative, coimeasach abairteach. ~ | |
|coordination, co-inbheachd abairteach. ~ genitive, ginideach abairteach. ~ verb, gnìomhair | |
|abairteach | |
|phrase n abairt f, gen —e, pl —ean. Adjectival ~, abairt bhuadhaireach. Adverbial ~, abairt |frása m |
|cho-ghnìomhaireil. Conjunctive ~, abairt naisgeil. Nounal ~, abairt ainmearach. Prepositional ~, | |
|abairt roimhearach. Verbal ~, abairt ghnìomhaireach. New words and ~s, faclan ùra agus abairtean | |
|ùra. Reading the first ~s of a text, a’ leughadh a’ chiad dhà no trì abairtean de theacsa. Some | |
|everyday courtesy ~s, na h-uiread de dh’abairtean-modh làitheil. This song is in strophic metre, | |
|with one strophe in each verse and four ~s in each strophe, ’s e meadrachd stròfach a tha air an | |
|òran seo, le aon stròf anns gach rann agus ceithir abairtean anns gach stròf | |
|phrase marker n phr comharra m abairte, pl comharraidhean abairte | |
|phrase structure n phr structar m abairte, gen structair abairte. ~ ~ grammar, gràmar structair | |
|abairte. ~ ~ rule, riaghailt structair abairte. ~ ~ tree, craobh structair abairte | |
|phylogeny n fìolaighineachd f. Ontogeny recapitulates ~, nì ontaighineachd atharrais air | |
|fìolaighineachd | |
|phylum n fìolam m, gen -aim, pl —an | |
|pictogram n pioctagram m, gen -aim, pl —an | |
|pidgin n pidsin m, pl —ean | |
|pidginisation n pidsineachadh m, gen -aidh | |
|pied piping n phr slaodadh m leis, gen slaodaidh leis | |
|pitch n tòn-àirde f, gen —, pl tòn-àirdean. ~ morpheme, moirfeim tòn-àirde. ~ phoneme, fòineim |(music) áirde f |
|tòn-àirde. ~ pattern, pàtran tòn-àirde. Low and high voice will be used to describe ~ in spoken | |
|texts, bithear a’ cleachdadh guth ìosal agus guth àrd gu bhith a’ comharrachadh tòn-àirde ann am | |
|teacsaichean beòil | |
|pitch accent n aiceann m tòn-àirde, gen aicinn tòn-àirde, pl aiceannan tòn-àirde | |
|higher-pitched sound n phr fuaim m le tòn-àirde as àirde | |
|lower-pitched sound n phr fuaim m le tòn-àirde as ìsle | |
|pivot n maighdeag f, gen -eig, pl —an |maighdeóg f |
|planning n dealbhachadh m, gen -aidh. Language ~, dealbhachadh cànain | |
|place n àite m, pl —an, —achan. ~ of articulation, àite altachaidh | |
|• ionad m, gen -aid, pl —an. Adverbial of ~, co-ghnìomhaireil ionaid | |
|place-name n ainm-àite m, pl ainmean-àite | |
|place of articulation n phr àite m altachaidh, pl àiteachan altachaidh | |
|pleonasm n ro-fhaclachas m, gen -ais |iomarcaíocht f focal, rófhoclachas m |
|pleonastic a ro-fhaclach |iomarcach, rófhoclach |
|plosion n pleasgadh m, gen -aidh. Alveolar ~, pleasgadh ailbhealach. Dental ~, pleasgadh deudach. | |
|Lateral ~, pleasgadh taobhach. Nasal ~, pleasgadh srònach | |
|plosive 1 a pleasgach. ~ consonant, consan pleasgach |a & n (consan) pléascach (m) |
|2 n pleasgach, gen & pl -aich. ~s and implosives, pleasgaich agus in-phleasgaich | |
|pluperfect 1 a os-fhoirfe. ~ verb, gnìomhair os-fhoirfe |a & s ollfhoirfe (m) |
|2 n os-fhoirfe f, pl —an | |
|plural (pl)1 a iomarra. The ~ number, an àireamh iomarra |(gram) a & n iolra (m) |
|2 n iomarra m, pl —n. We have here an unusual singular form created by back-formation from the ~, ’s| |
|e a tha againn an seo riochd singilte neo-àbhaisteach a thàinig tro ais-riochdachadh bhon iomarra | |
|pluralia tantum n pluralia tantum | |
|plus sign (+) n phr soighne m cuir-ris | |
|poem n 1 dàn m, gen & pl -àin. The text may be, for example, a ~, an illustrated page from a |dàn m |
|children’s book, or a spoken message, mar eisimpleirean de theacsaichean tha dàn, duilleag le dealbh| |
|bho leabhar chloinne, no teachdaireachd bheòil. Tales and ~s, stòiridhean agus dàin. They should | |
|expect the ~ to develop through its verses, bu chòir dùil a bhith aca gum bi an dàn a’ fàs o rann gu| |
|rann | |
|2 duan m, gen & pl -uain. ~s have strong rhymes, tha comhardadh làidir ann an duain. ~s may no | |
|longer always have rhymes, ’s dòcha nach bi comhardadh daonnan a-nis anns na duain | |
|3 pl expressed with bàrdachd f. There must be early exposure of pupils to a wide range of stories | |
|and ~s, feumar a’ chlann a chur gu tràth an lùib sreath fharsaing de stòiridhean agus de bhàrdachd | |
|dramatic poem n phr dàn-dràmadach m, gen dàin-dhràmadaich, pl dàin-dhràmadach | |
|epic poem n phr dàn-mòr m, gen dàin-mhòir, pl dàin-mhòra | |
|eulogy n dàn-molaidh m, gen & pl dàin-mholaidh | |
|lyric poem n phr ealaidh f, pl —ean | |
|pastoral poem n phr dàn-aoghaireach m, gen dàin-aoghairich, pl dàin-aoghaireach | |
|poem sequence n phr sreath-dhàn m, pl sreathan-dhàn | |
|poet n bàrd m, gen & pl -àird. Biographical details about ~s, fiosrachadh mu bheatha nam bàrd |file m |
|poetic a bàrdail. ~ function of language, fuincsean bàrdail aig cànan |fileata |
|poetical a bàrdail. ~ word, facal bàrdail | |
|poetics n eòlas-bàrdachd m, gen eòlais-bhàrdachd |ealaín f na filíochta |
|poetry n bàrdachd f. ~ will have simple imagery, ’s e ìomhaigheachd shìmplidh a bhios anns a’ |filíocht f |
|bhàrdachd. ~ writing depends on wide experience of listening to and reading poems, tha sgrìobhadh | |
|bàrdachd an urra ri eòlas farsaing air a bhith ag èisteachd ri dàin agus ’gan leughadh | |
|bardic poetry n phr bàrdachd f nan sgoil | |
|narrative poetry n phr bàrdachd-sgeòil f. This approach is also valuable with ~ ~, tha an | |
|dòigh-obrach seo feumail cuideachd le bàrdachd-sgeòil | |
|polar a pòlarach. ~ interrogative, ceisteach pòlarach |polach |
|polarity n pòlaras m, gen -ais |polaraíocht f |
|Polish pr n (lang) Polainnis f | |
|polite form n phr riochd m modhail, gen riochd mhodhail, pl riochdan modhail | |
|polygenesis n poiligineachas m, gen -ais | |
|polylectal a ioma-chainnteach. ~ grammar, gràmar ioma-chainnteach | |
|polysemous a poiliseimeach. ~ noun, ainmear poiliseimeach |ilchiallach |
|polysemy n poiliseimidh | |
|polysyllabic a ioma-lideach, comp -ich. ~ word, facal ioma-lideach |ilsiollach |
|polysyllable a ioma-lide m, pl —an |ilsiolla m |
|polysyndeton n poilisindeaton m | |
|polysynthetic a ioma-cho-thàthte. ~ language, cànan ioma-cho-thàthte | |
|polysystemic a ioma-shiostamach. ~ analysis, anailis ioma-shiostamach. Monosystemic and ~, | |
|aon-siostamach agus ioma-shiostamach | |
|polytonicity n ioma-tònachd f | |
|popular etymology n phr = folk etymology n phr, q.v. | |
|portmanteau morph n phr morf m cothlamaidh (cf. blend n) | |
|Portuguese pr n (lang) Portagailis f |Portaingéilis f |
|position n suidheachadh m, gen suidhichidh, pl suidhichidhean |suíomh m |
|positional a suidheachail. ~ variants, caochlaich shuidheachail | |
|positive a (= affirmative a) deimhinneach (= aontach). ~ sentence, seantans deimhinneach |deimhneach, dearfach |
|positive degree (of adjective) n phr bun-ìre f. Often in the bard’s dialect it is an adjective in |(gram) Positive (degree), bunchéim f |
|the comparative degree which follows the adverb “cho”, and not one in the ~ ~, gu tric ann an | |
|dualchainnt a’ bhàird ’s e buadhair anns an ìre choimeasaich a leanas an roimhear “cho”, agus chan e| |
|fear anns a’ bhun-ìre | |
|positive polarity item n phr nì m (facal m etc) le pòlaras deimhinneach | |
|positivism n posaitibheachas m, gen -ais. Logical ~, posaitibheachas lòidsigeach |posaitíbheachas m |
|possessive (poss) 1 a seilbheach. ~ adjective, buadhair seilbheach. ~ pronoun, riochdair seilbheach.|1 a. ~ adjective, aidiacht shealbhach. 2 |
|~ case, tuiseal seilbheach. ~ construction, gleus seilbheach |a & n. The ~ (case), (an tuiseal) |
|2 n seilbheach m, gen & pl -ich. Independent ~s, seilbhich neo-eisimeileach |sealbhach (m) |
|possessive compound n (= bahuvrihi n) co-fhilleadh m seilbheach, gen co-fhillidh sheilbhich, pl | |
|co-fhillidhean seilbheach (= bahuvrihi m) | |
|possessor ascension n phr dìreadh m sealbhadair, gen dìridh shealbhadair | |
|possibility n. This is one possibility, seo aon suidheachadh a dh’fhaodadh a bhith ann. The various | |
|possibilities that exist, an caochladh suidheachadh a dh’fhaodadh a bhith ann | |
|post-aspirated a iar-anailichte | |
|post-aspiration n iar-analachadh m, gen -aidh | |
|post-alveolar a iar-ailbhealach. ~ consonant, consan iar-ailbhealach | |
|postclitic n iar-chlaonan m, gen & pl iar-chlaonain. The particularising ~ -sa, an t-iar-chlaonan | |
|sònrachaidh -sa | |
|postdeterminer n iar-chinntiche m, pl —an | |
|postmodifier n iar-mhion-atharraiche m, pl —an | |
|postposition n iar-fhacal m, gen & pl -ail | |
|postpositional a iar-fhaclach. ~ phrase, abairt iar-fhaclach | |
|post-lexical a iar-leicseachail. ~ rule, riaghailt iar-leicseachail | |
|postulate n postalaid f, pl —ean | |
|post-vocalic a iar-fhuaimreagach. ~ consonant, consan iar-fhuaimreagach | |
|potential 1 a in-chothromach. ~ mood, modh in-chothromach |tualangach. The ~ mood, an modh cumais |
|• le cothrom. Unstressed forms of non-lexical words that are ~ly stressed in certain conditions, | |
|riochdan gun bheum de dh’fhaclan neo-leicseachail aig a bheil cothrom beum a bhith orra fo chuid de | |
|chumhachan | |
|2 in-chothromach m, gen & pl -aich | |
|potentiality n in-cothromachd f |tualangacht f |
|power n cumhachd f | |
|powerful a cumhachdach | |
|pragmatic a (ling) pragmatach. ~ ambiguity, dà-sheaghachas pragmatach. ~ presupposition, ro-bharail |(phil) pragmatach |
|phragmatach | |
|pragmatics (ling) n pragmataig m | |
|pre-antepenultimate a for-ro-leth-dheireannach. ~ syllable, lide for-ro-leth-dheireannach | |
|preaspirate v tr ro-analaich, vn -achadh m | |
|preaspirated a ro-anailichte | |
|preaspiration n ro-analachadh m, gen -aidh | |
|precative 1 a iarrtach. ~ mood, modh iarrtach | |
|2 iarrtach m, gen & pl -aich | |
|précis n geàrr-thuairisgeal m, gen & pl -eil |coimre f |
|predeterminer n ro-chinntiche m, pl —an | |
|predicate 1 n aisneis f, pl —ean. Two-place ~, aisneis dà-ionaid |(gram) faisnéis f |
|2 mod aisneiseach. ~ nominal, ainmearach aisneiseach. ~ calculus, calcalas aisneiseach | |
|predication n aisneiseachadh m, gen -aidh | |
|predicator n aisneisiche m, pl —an | |
|predicative a aisneiseach. ~ verb, gnìomhair aisneiseach. ~ and attributive adjectives, buadhairean |(gram) faisnéisach |
|aineiseach agus buaidh-aithriseach | |
|predict v tr fàisnich, vn fàisneachadh | |
|predicted a fàisnichte. ~ by realisation rules, fàisnichte le riaghailtean rèalachaidh | |
|predictable a ion-fhàisneachail | |
|prediction n fàisneachd f |fáistine |
|predictive 1 a ro-aithriseach. ~ inflection, in-fhilleadh ro-aithriseach |tairngeartach, réamhaithriseach |
|preface n ro-ràdh m, gen -àidh, pl —an |réamhrá m |
|prefix n ro-leasachan m, gen & pl -ain. Feminine ~, ro-leasachan boireanta. Inseparable ~, |réimír f |
|ro-leasachan do-sgaraichte. Negative ~, ro-leasachan àicheil. ~ and suffix will be used in | |
|discussion which centres on individual words, cleachdar ro-leasachan agus iar-leasachan ann am | |
|beachdachadh air faclan fa leth | |
|prefix v tr cuir mar ro-leasachan (ri facal) |(gram) cuirim mar réimír (le focal) |
|prefixed a ro-leasaichte | |
|• air a chur mar ro-leasachan (ri facal). The ~ “d-” occurs in the conditional forms of this verb, | |
|gheibhear an ro-leasachan “d-”anns na riochdan cumhach den ghnìomhair seo | |
|prefixal a ro-leasachanach. ~ form, riochd ro-leasachanach. ~ negative, àicheach ro-leasachanach | |
|prefixation n ro-leasachanachadh m, gen -aidh | |
|• cur m ro-leasachain ri | |
|prelinguistic a ro-chànanach. ~ stage, ìre ro-chànanach | |
|premise n ro-stèidh f. A conclusion may be built up from a basic set of facts or ~s, faodar |(logic) réamhleagan m |
|oibreachadh a dh’ionnsaigh co-dhùnaidh bho fhiosrachadh no ro-stèidh bunaiteach | |
|premodifier n ro-atharraiche m, pl —an | |
|prenasalised a ro-shrònaichte. ~ stop, consan dùinte ro-shrònaichte | |
|preparatory condition n phr cumha f ullachail, pl cumhaichean ullachail | |
|prepose v tr ro-chuir, vn ro-chur m | |
|preposed a air ro-chur | |
|preposition n roimhear m, gen -eir, pl —an. Augmented ~, roimhear for-leasaichte. Complex ~, |réamhfhocal m |
|roimhear co-thoinnte. Compound ~, roimhear co-fhillte. Intransitive ~, roimhear neo-aisigeach. | |
|Simple ~, roimhear sìmplidh. Transitive ~, roimhear aisigeach. The ~ “dha” does not cause lenition | |
|in this dialect, chan eil an roimhear “dha” a’ dèanamh sèimheachaidh anns an dualchainnt seo | |
|prepositional a roimhearach. ~ phrase, abairt roimhearach. ~ relative, dàimheach roimhearach. ~ |réamhfhoclach |
|verb, gnìomhair roimhearach | |
|prepositional pronoun n phr riochdair roimhearach, gen riochdair roimhearaich, pl riochdairean | |
|roimhearach. Many of the ~ ~s are quite different in this dialect, tha cuid mhòr de na riochdairean | |
|roimhearach gu math eadar-dhealaichte san dualchainnt seo | |
|preposition stranding n phr trèigeadh m roimheir | |
|prescriptive (prescr) 1 a òrdachail. ~ grammar, gràmar òrdachail. This list is descriptive and not | |
|~, ’s ann tuairisgeulach agus chan ann òrdachail a tha an liosta seo. This is the form of the verbal| |
|noun in the dialect, and not what one would expect from ~ grammar, ’s e seo an riochd a tha air an | |
|ainmear ghnìomhaireach anns an dualchainnt, chan e am fear ris am bite an dùil a-rèir gràmair | |
|òrdachail. Prescriptive inflection, in-fhilleadh òrdachail | |
|2 n òrdachail, f, pl òrdachailean | |
|present a (gram) làthaireach. ~ tense, tràth làthaireach. The effects possible with ~ and past tense|(gram) láithreach. The ~ (tense), (an |
|narration, na buaidhean a ghabhas a chruthachadh le seanchas anns an tràth làthaireach no chaithte. |aimsir) láithreach (m) |
|~ participle, rann-gabhail làthaireach | |
|presentational a foillseachail. ~ construction, gleus foillseachail | |
|present participle n phr rann-gabhail m làthaireach, gen rann-gabhail làthairich, pl rann-gabhailean| |
|làthaireach | |
|presequence n ro-leantainn m | |
|prestige n cliù m |cáil f, clú m |
|presumption n ro-bharail f, pl —ean. Communicative ~, ro-bharail cho-luadair | |
|presupposition n ro-bharail f, pl —ean. Semantic ~, ro-bharail sheimeantach. Pragmatic ~, ro-bharail| |
|phragamatach | |
|preterite 1 a preitiriteach |a & n préitiríteach (m) |
|2 preitiriteach m, gen & pl -ich |a caite |
|preterminal a ro-chrìochnach. ~ node, nòd ro-chrìochnach | |
|pretheoretical a ro-theòiridheil. ~ term, briathar ro-theòiridheil | |
|pretonic a ro-thònach |reamhaicinn |
|prevarication n (ling) mealltaireachd f |caint sheachantach, caint dhéchiallach, |
| |cocaireacht f |
|preverb n ro-ghnìomhair m, pl —ean |réamhbhriathar m |
|preverbal a ro-ghnìomhaireach. ~ particle, mìrean ro-ghnìomhaireach | |
|prevocalic a ro-fhuaimreagach. ~ consonant, consan ro-fhuaimreagach |réamhghuthach |
|primary a prìomh preceding n. ~ sources, prìomh mhàthraichean, or prìomh bhunan. ~ and subsidiary |~ tense, príomhaimsir f. ~ tenses, |
|stress, prìomh bheum agus fo-bheum. ~ tense, prìomh thràth |bun-aimsirí f pl |
|prime n (typ) prìomhan m, pl -ain. Marked with a ~, comharraichte le prìomhan. L prime, L phrìomhain|(math) n prime, n príomha |
|primitive 1 a primideach. ~ unit, aonad primideach. ~ Gaelic, Gàidhlig Phrimideach |bunúsach, fréamhaí, cianach; (attrib) |
|2 primideach m, gen & pl -ich |bunaidh. ~ Gaelic, Gaeilge Chianach |
|principal a |(gram) Principal clause, príomhchlásal m |
|principal clause n phr prìomh-chlàsa m, pl —n | |
|principal parts (of verb) n phr prìomh-mhìrean f pl | |
|principal sentence n phr prìomh sheantans m, pl —an | |
|principle n prionnsabal m, gen & pl -ail. General ~s, prionnsabail choitcheann. Principle of least | |
|effort, prionnsabal beag oidhirp | |
|print n 1 clò m. Whether in ~, sound or moving image, co-dhiù tha iad ann an clò, ann am fuaim no |(typ) cló m. Large ~, small ~, clò mòr, |
|ann an ìomhaigh ghluasadaich. Knowledge children have gained about the conventions of ~ itself, |clò beag |
|eòlas a fhuair a’ chlann mu chleachdaidhean clò fhèin. Fine ~, clò mìn. Large ~, clò garbh | |
|private verb n phr gnìomhair m prìobhaideach, gen gnìomhair phrìobhaidich, pl gnìomhairean | |
|prìobhaideach | |
|privative a cùmhntach. Equipollent and ~ oppositions, comhaireachdan co-neartmhor agus cùmhntach | |
|privilege of occurrence n phr àiteachan m pl suidheachaidh | |
|probability n dòchaileachd f, pl —an. Transitional probabilities, dòchaileachdan tar-atharrachail |dóchúlacht f, cosúlacht f |
|procedure n dòigh-obrach f, pl dòighean-obrach. Top-down ~, dòigh-obrach mhullach-sìos. Using | |
|techniques such as cloze ~, a’ cleachdadh dhòighean-obrach mar tha lìonadh bheàrnachan | |
|proceleusmatic a proiceileasmatach. We have no name for the kind of foot found here, in which four | |
|syllables with lesser stress come between the two main stresses of the half-line, unless we borrow, | |
|with a slight change of sense, the term “proceleusmatic”, chan eil ainm againn air an t-seòrsa | |
|troighe a gheibhear an seo, anns am faighear ceithir lidean le beum as lugha eadar an dà phrìomh | |
|bheum den leth-shreath, mur dèan sinn iasad, le beagan atharrachadh cèille, den bhriathar | |
|“proiceileasmatach” | |
|process n pròiseas m, gen -eis, pl —an. Morphological ~, pròiseas morf-eòlach. Stochastic ~, |(logic) pròiseas m |
|pròiseas stocaisteach. Syntactic ~, pròiseas co-chàrail. Historical and synchronic ~es, pròiseasan | |
|eachdraidheil agus sioncronach | |
|proclitic 1 a ro-chlaonach |a réamhchlaonach |
|2 n ro-chlaonan m, gen & pl -ain |n réamhchlaonán m |
|prodelision n ro-bhàthadh m, gen -aidh | |
|productive a cinneasach |torthúil, bisiúil, táirgiúil, giniúnach |
|productivity n cinneasachd f |torthúlacht f, bisiúlacht f, táirgiúlacht|
| |f |
|pro-form n leas-riochd m, pl —an | |
|progressive 1 (prog) (a) a adhartach. ~ verb form, riochd gnìomhair adhartach | |
|(b) n adhartach m, gen & pl -aich. Present ~, adhartach làthaireach. Past ~, adhartach caithte | |
|2 a for-cheumnach. ~ and regressive assimilation, co-choslachadh for-cheumnach agus ais-cheumnach | |
|projection principle n phr prionnsabal m tionnsgnaidh, gen prionnsabail thionnsgnaidh | |
|prohibitive (prohib) 1 a casgach. ~ inflection, in-fhilleadh casgach |toirmeasgach |
|2 casgach m, gen & pl -aich | |
|prolepsis (gram) n ro-thagradh m, gen -aidh |(gram) réamhthagra m |
|proleptic (gram) a ro-thagrach. ~ pronoun, roimhear ro-thagrach |(gram) réamhthagrach. ~ pronoun, |
| |réamhthagraí m |
|prologue n ro-ràdh m, gen -àidh, pl —an |brollach m |
|prolongation n sìneadh m, gen -idh | |
|prominence n for-fhollaiseachd f |suntasacht f |
|prominent a for-fhollaiseach |suntasach, feiceálach |
|promissive a gealltanach. ~ auxiliary verb, gnìomhair taiceil gealltanach | |
|promotion n ceum-àrdachadh m, gen -aidh. ~ and demotion, ceum-àrdachadh agus ceum-ìsleachadh | |
|pronominal a riochdaireil. ~ forms, cumaidhean riochdaireil |forainmneach |
|pronominalisation n riochdaireachadh m, gen -aidh | |
|pronoun n riochdair m, pl —ean. Demonstrative ~, riochdair comharrachaidh. Indefinite ~, riochdair |forainm m. Possessive ~, forainm |
|neo-chinnteach. Interrogative ~, riochdair ceisteach. Personal ~, riochdair pearsanta. Possessive ~,|sealbhach |
|riochdair seilbheach. Prepositional ~, riochdair roimhearach. Reciprocal ~, riochdair co-chèileach. | |
|Reflexive ~, riochdair fèineach. Relative ~, riochdair dàimheach | |
|pronounce v tr fuaimnich, vn -eachadh m |fuaimním (focal) |
|pronunciation n fuaimneachadh m, gen -aidh, pl -aidhean. That is the usual ~ of the vowel, ’s e sin |fuaimniú m. He has a foreign ~, tá blas |
|am fuaimneachadh àbhaisteach a bhitheas air an fhuaimreig |gallda aige |
|proparoxytone n ro-pharocsaton m, gen -oin | |
|proper a (ling) dìleas. ~ constituent, co-adhbhar dìleas | |
|proper noun n phr ainmear m dìleas, gen ainmeir dhìlis, pl ainmearan dìleas |(gram) ~ ~, ainm dílis |
|• ainmear m sònrachaidh, gen ainmeir shònrachaidh, pl ainmearan sònrachaidh | |
|property n buadh f, gen buaidh, pl —an, —annan. Redundant properties, buadhan os-barrasach | |
|proportional a co-rèireach. ~ analogy, analaigidh cho-rèireach. ~ opposition, comhaireachd |comhréireach |
|cho-rèireach | |
|propose v tr cuir an tairgse, vn cur an tairgse | |
|proposed a. ~ underlying characterisation, caractarachadh ìochdarach a thathas a cur an tairgse | |
|proposition n ciall-ràdh m, gen -àidh, pl —an | |
|propositional a ciall-ràdhach. ~ content, susbaint chiall-ràdhach. ~ calculus, calcalas | |
|ciall-ràdhach | |
|proscribe v tr toirmeasg, vn — m | |
|prose n rosg m, gen -uisg, pl —an. They will retain strong rhythms which no ~ text is likely to |prós m |
|possess, bi ruitheam làidir annta fhathast nach bi e coltach a bhith aig teacsa sam bith ann an rosg| |
|prosecutive a for-leanailteach |leanúna f gs |
|pro-sentence n leas-seantans m, pl —an | |
|prosodic a prosaideach. ~ phonology, fòn-eòlas prosaideach | |
|prosody n prosaid f |prosóid f |
|prosopopoeia n prosapapaìa m | |
|prospective (prosp) 1 a ro-bheachdach. ~ aspect, aogas ro-bheachdach |atá le teacht |
|2 ro-bheachdach m, gen & pl -aich | |
|prosthesis n (ling) ro-shuidheachadh m, gen -aidh | |
|prosthetic a (ling) ro-shuidhichte | |
|protasis n protais f. ~ and apodosis, protais agus apodois | |
|protean a caochlaideach a an cruth. The article in Gaelic is somewhat ~, tha an t-alt sa Ghàidhlig | |
|gu math caochlaideach an cruth | |
|proterokinetic a ro-ghluasadach |réamhghluaisteach |
|prothesis (ling) n, see prosthesis n | |
|protoform n tùs-riochd m, pl —an | |
|Proto-Indo-European pr n Pròta-Ind-Eòrpais f | |
|protolanguage n pròta-chànan m, gen & pl -ain | |
|prototonic a pròtatonach |prótatonach |
|prototype n tùs-shamhail m, gen -la, pl —ean. ~ theory n teòiridh f thùs-shamhailean |(prototype n fréamhshamhail f) |
|provection n ro-ghiùlan m, gen -ain | |
|proverb n sean-fhacal m, gen -ail, pl -lan |seanfhocal m |
|pro-verb n leas-ghnìomhair m, pl —ean | |
|proverbial a expressed with seanfhacal m, pl -lan. In idiomatic and ~ sayings, ann an |(rud) atá ina sheanfhocal |
|gnàthasan-cainnte ’s ann an seanfhaclan | |
|proximal a fagasail. Distal and ~, cèineil agus fagasail | |
|proximative (prox)1 a fagasach. ~ and obviative, fagasach agus seachnach | |
|2 n fagasach m, gen & pl -aich | |
|pseudo-, breug-. Pseudo-adjective, breug-bhuadhair. Pseudo-intransitive, breug-neo-aisigeach. | |
|Pseudo-passive, breug-fhulangach. Pseudo-relative clause, clàsa breug-dhàimheach | |
|pseudo-cleft n breug-sgoilteach m, gen & pl -ich. Reversed ~, breug-sgoilteach contrarra | |
|psychology n sìc-eòlas m, gen -ais. Language ~, sìc-eòlas cànain |síceolaíocht f |
|psycholinguistics n sìce-chànanachas m, gen -ais | |
|puff n puth m, gen —a, pl —an. ~ of air, puth èadhair | |
|pulmonic a sgamhanach. ~ air steam, sruth èadhair sgamhanach |sgamhógach |
|pun n car-fhacal m |imeartas m focal |
|• cainnt-chluich f | |
|pun v i bi ri car-fhacal |déanaim imeartas focal |
|• dèan cainnt-chluich | |
|punctual a pungail. ~ aspect, aogas pungail |sprioctha, poncúil, féiltiúil |
|punctuate v tr puingich, vn pungadh m. Constructing, punctuating and linking sentences, a’ cur ri |poncaím |
|chèile, a’ pungadh agus a’ ceangal sheantansan. Some of the main ways in which sentences are | |
|constructed and ~d, cuid de na prìomh dhòighean air seantansan a dheilbh agus a phungadh | |
|punctuation n pungadh m, gen -aidh. ~ and structure, pungadh agus rian, also pungadh agus cumadh. |poncaíocht f |
|Writing fluently and with accurate spelling and ~, a bhith a’ sgrìobhadh gu fileanta, le litreachadh| |
|agus pungadh a tha dòigheil cothromach. Pupils will develop confidence in the manipulation of ~, | |
|bidh a’ chlann a’ fàs nas misneachaile ann a bhith a’ làimhseachadh pungaidh | |
|punctum delens n phr puing f às-dubhaidh |ponc m an scriosta |
|pure vowel n fuaimreag f shlàn. ~ and impure vowels, fuaimreagan slàna agus neo-shlàn | |
|purport n bun-bhrìgh f |míniú m, brí f, ciall f |
|purposive a rùnach. ~ construction, gleus rùnach | |
|Pyrrhic 1 a Piorrach |a Piorrach |
|n Piorrach m, gen & pl -aich |n Piorrach m |
| | |
|Q | |
|Q-Celtic pr n Q-Cheiltis f | |
|quadrisyllabic a ceithir-lideach | |
|quadrisyllable n ceithir-lide m, pl —an | |
|quadruple a (music) ceithir-bhuilleach. ~ time, tìm cheithir-bhuilleach | |
|qualifier n càiliche m, pl —an | |
|qualify v tr càilich, vn -eachadh m |(gram) cáilíonn (focal) |
|qualified a càilichte |qualifying a (gram) (aidiacht) |
|qualifying a càileach. ~ adjective, buadhair càileach |cháilitheach |
|qualitative a càileachdail. A ~ description, tuairisgeal càileachdail |cineálach, comhdhamhnach |
|quality n càileachd f. Vowel ~, càileachd fhuaimreig. Voice ~, càileachd ghutha. ~ distinctions, |cáilíocht f m |
|eadar-sgaraidhean ann an càileachd | |
|quantal a cantail. ~ vowels, fuaimreagan cantail |(quantum n candam m) |
|quantifier n cainniche m, pl —an. ~ floating, seòladh cainniche | |
|quantification n cainneachadh m, gen -aidh | |
|quantify v tr cainnich, vn -eachadh m | |
|quantified a cainnichte. ~ pronoun, riochdair cainnichte | |
|quantifying a cainneach | |
|quantitative a cainneachdail. A ~ description, tuairisgeal cainneachdail |cainníochtúil |
|quantity n cainneachd f. Vowel ~, cainneachd fhuaimreig. ~ distinctions, eadar-sgaraidhean ann an |cainníocht f, cuid f, méid m |
|cainneachd | |
|quaternary a ceathracha | |
|quatrain n ceathramh m, gen -aimh, pl —nan |ceathrú f |
|half quatrain n phr leth-cheathramh m, gen -aimh, pl —nan. The first line of each ~ ~ ends with | |
|penultimate stress, tha a’ chiad sreath de gach leth-cheathramh a’ crìochnachadh le beum | |
|leth-dheireannach. The last word in the first line of each ~ ~ makes an aicill rhyme with a word | |
|inside the second line, tha am facal mu dheireadh anns a’ chiad sreath de gach leth-cheathramh a’ | |
|dèanamh comhardaidh aicill ri facal ann am broinn an dàrna sreath | |
|question n ceist f, pl —ean. ~ marker, comharra ceist | |
|question-mark n comharradh-ceiste m, gen comharraidh-cheiste, pl comharraidhean-ceiste. Including |comhartha-ceiste |
|simple use of commas and ~s, le cleachdadh sìmplidh air cromagan agus comharraidhean-ceiste | |
|quinquernary a còigeacha | |
|quotation n às-aithris f, pl —ean |sliocht m, athfhriotal m |
|• expressed with pìos air a thogail (à leabhar) | |
|quotative (quot) 1 a às-aithriseach. ~ inflection, in-fhilleadh às-aithriseach | |
|2 às-aithriseach m, gen & pl -ich | |
|quotation-marks n pl comharraidhean-labhairt m pl |comharthaí m pl athfhriotail |
|• (inverted commas) cromagan f pl turrach | |
|quote v tr 1 às-aithris, vn — f |luaim (údar, sliocht) |
|• expressed with tog (à leabhar) | |
|2 thoir mar ùghdarras, vn toirt mar ùghdarras |tugaim mar údarás |
| | |
|R | |
|race n cineal m, gen -eil, pl —an | |
|racial a cinealtach | |
|• cinealtais mod. Racial discrimination, lethbhreith cinealtais. Racial tension, frionas cinealtais | |
|racialism n, racism n cinealtas m, gen -ais | |
|radical 1 a (a) bunasach. ~ case, tuiseal bunasach. The dative form of this feminine word has taken |~ consonant, consan raidiceach |
|the place of the ~ case in this dialect, tha riochd tabhartach an fhacail bhoireanta seo air àite an|(ling) fréamh f |
|tuiseil bhunasaich a ghabhail anns an dualchainnt a tha ann | |
|(b) bunach. ~ consonant, consan bunach | |
|(c) radaigeach. ~ consonant, consan radaigeach | |
|2 n (ling) freumhach f, gen -aich, pl -aichean. ~s and classifiers, freumhaichean agus seòrsaichean | |
|raising n àrdachadh m, gen -aidh. ~ and lowering, àrdachadh agus ìsleachadh. Vowel ~, àrdachadh | |
|fuaimreig. ~ to object, àrdachadh gu oibseig. ~ to subject, àrdachadh gu suibseig | |
|raising verb n phr gnìomhair m àrdachaidh, pl gnìomhairean àrdachaidh. Raising and control verbs, | |
|gnìomhairean àrdachaidh agus smachdachaidh | |
|random a randamach. The gaps in the system are not ~ but systematic, chan ann randamach a tha na |randamach |
|beàrnan san t-siostam, ach siostamatach | |
|range n 1 raon m, gen raoin, pl raointean. ~ of articulation, raon altachaidh | |
|2 sreath m, gen —a, pl —an. ~ of realisations, sreath de rèalachaidhean | |
|rank n rang m, gen —a, pl —an. Rank-shifting, seaftadh ranga |rang m, aicme f, céim f |
|rapid speech n phr cainnt f luath, gen cainnte luaithe | |
|rate n ràta f, pl —ichean |ráta m |
|rationalism n reusanachas m, gen -ais |réasúnachas m |
|ready-made a ro-dhèante. ~ sentence, seantans ro-dhèante |réamhdhéanta |
|real a rèalta. ~ condition, cumha rèalta. ~ and unreal, rèalta agus neo-rèalta |(phil) réalta |
|realisation n rèalachadh m, gen -aidh. Null ~, rèalachadh neonitheach. Range of ~s, sreath de |réaladh m |
|rèalachaidhean. ~ rules, riaghailtean rèalachaidh | |
|realisational a rèalachail. The differences are mainly ~, tha na h-eadar-dhealachaidhean san | |
|rèalachadh sa mhòr-chuid | |
|realise v tr rèalaich, vn -achadh m |réalaim |
|realised a rèalaichte. ~ condition, cumha rèalaichte | |
|realism n rèalachas m |réalachas m |
|realistic a rèalaidheach |réalaíoch |
|reality n rèaltachd f |réaltacht f |
|reanalysis n ath-anailis f | |
|reason mod reusain m gs. ~ clause, clàsa reusain. ~ conjunction, naisgear reusain | |
|rebus principle n phr prionnsabal m an rèabais |(rebus n réabas m) |
|Received Pronunciation (RP) n phr Fuaimneachadh m Beurla RP | |
|recent a deireannach. Comparatively ~, deireannach an coimeas ri … eile | |
|recessive a cùl-thilgte. ~ accent, aiceann cùl-thilgte | |
|recipient n (semantics) faightear m, gen -eir, pl —an. ~ role, roile fhaighteir |faighteoir m |
|reciprocal a co-chèileach. ~ pronoun, riochdair co-chèileach |cómhalartach |
|recitation n aithris f, gen —e | |
|reconstruct v tr ath-dhèan, vn —amh m | |
|reconstructed a ath-dhèante. ~ form, riochd ath-dhèante | |
|reconstruction n ath-dhèanamh m, gen -aimh, pl —an |athdhéanamh m, atógáil f |
|recoverability condition n phr cumha f sho-ath-chosnaidh | |
|recurrent a ath-thachartach. ~ alternation, iomlaid ath-thachartach |athfhillteach |
|recursive a ath-thachartasach. ~ categories, catagaraidhean ath-thachartasach |(recur v i atarlaíonn, athfhilleann) |
|reduce v tr lùghdaich, vn -achadh m |laghdaim |
|reduced a lùghdaichte. ~ clause, clàsa lùghdaichte. ~ passive, fulangach lùghdaichte. ~ vowel, | |
|fuaimreag lùghdaichte | |
|reduction n lùghdachadh m, gen -aidh |crapadh m |
|redundancy n os-barras m, gen -ais. Universal ~ rule, riaghailt os-barrais uile-choitcheann |barraíocht f, iomarca f |
|redundant a os-barrasach. ~ information, fiosrachadh os-barrasach. ~ properties, buadhan | |
|os-barrasach | |
|reduplicate v tr ath-bhreacaich, vn -achadh m |eamhnaithe |
|reduplicated a ath-bhreacaichte | |
|reduplication n ath-bhreacachadh m, gen -aidh. Partial ~, ath-bhreacachadh pàirteil. Complete ~, |athchóipeáil f, eamhnu m |
|ath-bhreacachadh co-iomlan | |
|reduplicative compound n phr co-fhilleadh m ath-bhreacach, gen co-fhillidh ath-bhreacaich, pl | |
|co-fhillidhean ath-bhreacach | |
|refer v tr. Refer to, thoir iomradh air, vn toirt iomraidh air | |
|reference n 1 tar-iomradh m, gen -aidh, pl -aidhean. ~ tracking, sgeulachadh m tar-iomraidh |tagairt f, tagra m |
|2 iomradh m, gen —aidh, pl -aidhean. See the ~s in…, faic na h-iomraidhean an… | |
|reference grammar n phr lorg-ghràmar m, gen & pl -air | |
|referent n tar-iomraiche m, pl —an | |
|referential a tar-iomraideil. ~ function, fuincsean tar-iomraideil | |
|referentially opaque a phr trìd-dhoilleir a thaobh tar-iomraidh | |
|referring expression n phr ràdh tar-iomraideach | |
|reflex n (ling) iar-riochd m, pl —an | |
|reflexive (refl) 1 a ath-fhillteach. ~ pronoun, riochdair ath-fhillteach. ~ passive, fulangach |(gram) a & n athfhillteach (m), |
|ath-fhillteach. ~ verb, gnìomhair ath-fhillteach. Implicitly and explicitly ~, ath-fhillteach gu |aisfhillteach |
|h-implichte agus gu h-eisplichte. The reflexive postclitic fhèin, an t-iar-chlaonan ath-fhillteach | |
|fhèin | |
|2 ath-fhillteach m, gen & pl -ich | |
|reflexivity n ath-fhillteachd f | |
|reflexivisation n ath-fhillteachas m, gen -ais. Long-distance ~, ath-fhillteachas fad-astarach | |
|register n (gram) rèim f, gen —e, pl —ean. Language ~, rèim chànain. ~ tone, tòna rèime |(music) réim f |
|• modh m, pl —an. In language ~s and with degrees of formality that will depend on the writer’s | |
|familiarity with the target readership, ann am modhan cànain agus aig ìrean foirmealachd a bhitheas | |
|a’ dol a rèir ’s dè an t-eòlas a tha aig an sgrìobhadair air a luchd-amais | |
|• ìre-chànain f. Pupils will learn how ~ operates in language, ionnsaichidh a’ chlann mar a tha | |
|ìre-chànain ag oibreachadh | |
|regressive a ais-cheumnach. Progressive and ~ assimilation, co-choslachadh for-cheumnach agus | |
|ais-cheumnach | |
|regular a riaghailteach. ~ verb, gnìomhair riaghailteach. ~ and irregular forms, riochdan |(gram) (briathar) rialta |
|riaghailteach agus mì-riaghailteach | |
|regularity n riaghailteachd f |rialtacht f |
|reification n rudachadh m, gen -aidh | |
|reify v tr rudaich, vn -achadh m |réadaím |
|reiteration n iom-atharrais f. Internal rhyme ~, atharrais comhardaidh-mheadhain |athrá m, athlua m ; athdhéanamh m |
|reiterative a iom-atharraiseach | |
|relate v tr dàimhich, vn -eachadh m |áirím gaol idir |
|• cuir ann an dàimh, vn cur m ann an dàimh |related a gaolmhara, gaolta |
|related a dàimhichte. ~ languages, cànain ann an dàimh ri chèile | |
|relation n dàimhealachd f, pl —an. Local ~, dàimhealachd ionadail. Sense ~, dàimhealachd sheagh. | |
|Symmetrical and asymmetrical ~s, dàimhealachdan simeadrach agus aisimeadrach | |
|relational a dàimhealachdail. ~ grammar, gràmar dàimhealachdail. ~ adjective, buadhair | |
|dàimhealachdail. ~ noun, ainmear dàimhealachdail | |
|relative 1 a dàimheach. ~ clause, clàsa dàimheach. ~ construction, gleus dàimheach. ~ particle, |gaolmhar. (Gram) ~ pronoun, forainm |
|mìrean dàimheach, mion-fhacal dàimheach. ~ pronoun, riochdair dàimheach. ~ chronology, cron-eòlas |coibhneasta |
|dàimheach. ~ universal, uile-choitcheann dàimheach. ~ verb, gnìomhair dàimheach | |
|• an dàimh a chèile, a rèir a chèile, dha rèir fhèin. It is the ~ values that are significant, ’s | |
|iad na luachan an dàimh a chèile (a rèir a chèile) a tha brìoghmhor. The value is ~ly high, tha an | |
|luach dhà rèir fhèin àird | |
|2 n dàimheach m, gen & pl -ich. Prepositional ~, dàimheach roimhearach | |
|relative superlative n phr feabhasach m dàimheach, gen feabhasaich dhàimhich, pl feabhasaich | |
|dhàimheach. ~ ~s and elatives, feabhasaich dhàimheach agus fèin-fheabhasaich | |
|relativisation n dàimhealachadh m, gen -aidh | |
|relativise v tr dàimhealaich, vn -achadh m | |
|relativised a dàimhealaichte. ~ subject, suibseig dhàimhealaichte. ~ locative, ionadach | |
|dàimhealaichte | |
|release n fuasgladh m, gen -aidh. Audible and inaudible ~, fuasgladh so-chluinntinn agus | |
|do-chluinntinn | |
|relevance n buntainneas m, gen -eis. ~ and irrelevance, buntainneas agus neo-bhuntainneas |ábharthacht f |
|relevant a buntainneach. ~ and irrelevant, buntainneach agus neo-bhuntainneach. Phonologically ~ |ábharthach |
|information, fiosrachadh a tha buntainneach gu fòn-eòlach | |
|relexification n ath-leicseachadh m, gen -aidh. Pidgin ~, ath-leicseachadh pidsin | |
|relic mod iarmadach. ~ form, riochd iarmadach. ~ area, ceàrnaidh iarmadach |Relics of the past, iarsmaí ón tseansaol |
|remodel v ath-mhodailich, vn ath-mhodaileachadh | |
|remodelled a ath-mhodailichte | |
|remote a cèin. ~ conditional clause, clàsa cumhach cèin |iargúlta, imigéiniúil |
|repartition n ath-roinn f, gen —e. ~ between substantive and copular constructions, ath-roinn air | |
|gleausan susbainteach agus copaileach | |
|repeat v tr atharrais, vn — f. Beginners will ~ new language, bidh luchd-tòiseachaidh ag atharrais |athdheirim (caint) |
|cainnt ùire. Pupils will be given chances to ~ favourite parts, gheibh a’ chlann cothrom air a bhith| |
|ag atharrais nan earrann as fheàrr leotha fhèin | |
|• ath-aithris, vn — f. This short phrase is ~ed, tha an abairt ghoirid seo air a h-ath-aithris. He | |
|first sang the chorus, ~ing the first phrase of the chorus, and he then sang the first verse with | |
|the chorus following, sheinn e an toiseach am fonn, agus dh’ath-aithris e a’ chiad abairt den fhonn,| |
|agus sheinn e an uair sin a’ chiad rann agus am fonn na dèidh | |
|repetition n 1 atharrais f. Especially songs involving action and ~, gu sònraichte òrain anns a |athrá m, aithris f (cainte) |
|bheil gnìomh agus atharrais. ~s, rhythms and rhymes, atharrais, ruitheam agus duanagan. These skills| |
|will be consolidated by the ~ of language, bidh na sgilean seo air an daingneachadh le atharrais air| |
|cainnt | |
|2 ath-aithris f, gen —e | |
|replacive a àite-gabhalach. ~ morph, morf àite-gabhalach | |
|replication n mac-samhlachadh m, gen -aidh |macasamhlú |
|reported speech n phr cainnt f air aithris | |
|representation n 1 riochdalachd f. Semantic ~, riochdalachd sheimeantach. Levels of ~, ìrean |(phil) athláithriú m |
|riochdalachd | |
|2 riochdachadh m, gen aidh, pl aidhean. ~ representation, riochdachadh fòineimeach | |
|representational a riochdalachdail. ~ function, fuincsean riochdalachdail | |
|representative a riochdalach. ~ speech act, gnìomh cainnt riochdalach | |
|resonance n ath-fhuaimneachas m, gen -ais |athshondas m |
|resonant 1 a (a) ath-fhuaimneach |athshondach |
|(b) ath-shònach. ~ consonant, consan ath-shònach | |
|2 n ath-shònach m, gen & pl -aich. Lateral ~, ath-shònach taobhach. ~s and obstruents, ath-shònaich | |
|agus amalaich | |
|respect n 1 Dative of ~, tabhartach iomraideil |(gram) accusative of ~, cuspóireach m |
|2 urram m, gen -aim. Pronoun of ~, riochdair urraim |tagrach |
|respectively adv fa leth | |
|rest n 1 stad m, gen —. Adverb of ~, co-ghnìomhair stad | |
|2 (music) clos m, gen —, pl —an | |
|restricted language n phr cànan m cuingealaichte, gen & pl cànain chuingealaichte |(restricted a teoranta, cúngaithe) |
|restriction n cuingealachadh m, gen -aidh. ~ of meaning, cuingealachadh cèille. Extension and ~, |teórannú m, cúngú m |
|leudachadh agus cuingealachadh. Selectional ~, cuingealachadh taghadhail | |
|restrictive a cuingealach. ~ modifier, mion-atharraiche cuingealach. ~ relative clause, clàsa |teorantach |
|dàimheach cuingealach | |
|restructuring n ath-structaradh m, gen -aidh | |
|resultative a co-thorach |(resultant a comhthorthach) |
|resume v tr (e.g. of a phrase by a pronoun) ath-aithris, vn ath-aithris f. The usual practice is to | |
|resume the subject by a pronoun, ’s e an cleachdadh àbhaisteach ath-aithris a dhèanamh air an | |
|t-suibseig le riochdair | |
|resumptive a ath-aithriseach. ~ pronoun, riochdair ath-aithriseach |(resumption n atosú m) |
|resyllabification n ath-lideachadh m, gen -aidh | |
|retracted a ais-ghluaiste. R~ Tongue Root, Bun Teangaidh Ais-ghluaiste | |
|retroflected a ais-lùbte. ~ stop, consan dùinte ais-lùbte | |
|retroflex a ais-lùbaidh. ~ consonant, consan ais-lùbaidh |aislúbtha |
|rewrite rule n phr riaghailt f ath-sgrìobhaidh, pl riaghailtean ath-sgrìobhaidh | |
|reversal n contrarrachd. Markedness ~, contrarrachd comharrachd |aisiompú m |
|reverse v tr cuir an contrarrachd, vn cur an contrarrachadh. The rule ~s the statement of | |
|redundancy, tha an riaghailt seo a’ cur ràiteas an os-barrais an contrarrachd | |
|reversed a contrarra. ~ pseudo-cleft, breug-sgoilteach contrarra | |
|• an contrarrachd | |
|reversing language shift v phr seaftadh-cànain an contrarrachd. The bringing about of ~ ~ ~, | |
|seaftadh-cànain an contrarrachd ga thoirt gu buil | |
|rhematic a rèamatach. Maximally ~, rèamatach gu macsaimeil | |
|rheme n (ling) (vs theme) rèama m, pl —n. Theme and ~, tèama agus rèama | |
|rhetoric n reataraig f |reitric f, rosc m |
|rhetorical a reataraigeil. ~ question, ceist reataraigeil |reitriciúil |
|rhotacisation n rotachadh m, gen -aidh | |
|rhotacism n rotachas m, gen -ais | |
|rhotic 1 a rotach. ~ and non-rhotic dialects, dualchainntean rotach agus neo-rotach | |
|2 n rotach m, gen & pl -aich | |
|rhyme n I (pros) 1 comhardadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Poems may no longer always have ~s, ’s |1 (pros) rím f. Alternate rhymes, rím |
|dòcha nach bi comhardadh daonnan a-nis anns na duain. Content, rhythm and vocabulary are more |gach dara líne. 2 rann m. Nursery rhymes,|
|important than ~, tha susbaint, ruitheam agus briathrachas nas cudthromaiche na comhardadh. There is|rainn páistí. In rhyme, i véarsaíocht |
|~ between these syllables, tha comhardadh eadar na lidean seo. Pattern of stresses and ~s, pàtran | |
|bheumannan agus chomhardaidhean. Sometimes this ~ continues on the same sound through more than one | |
|verse, uaireannan tha an comhardadh seo a’ buanachadh air an aon fhuaim tro bharrachd is aon rann. | |
|It may be that the same kind of creative process is somehow involved here as results in the survival| |
|of the unstressed ~s in the other songs, faodaidh e bhith gu bheil an aon seòrsa obrach-cruthachaidh| |
|a’ sàs ann, rathad-eigin, ’s a tha ag adhbharachadh gun do mhair na comhardaidhean gun bheum anns na| |
|h-òrain eile | |
|2 duanag f, pl —an. Repetitions, rhythms and ~s, atharrais, ruitheam agus duanagan | |
|• duan m, pl -uain. Songs, ~s and word-games, òrain is duain is cleasan-fhacal. Pupils will learn | |
|songs and ~s, bidh a’ chlann ag ionnsachadh òran agus dhuan | |
|aicill rhyme n phr aicill f, gen —e | |
|end rhyme n phr comhardadh-deiridh m, gen comhardaidh-dheiridh, pl comhardaidhean-deiridh. It is an | |
|extraordinary thing that the exemplar should have been so closely followed, not only in the ~ ~s but| |
|also in the frequency of these optional rhymes on the first stressed syllable, is rud iongantach e | |
|gun rachadh an ro-shamhla leantainn cho dlùth, chan ann a’ mhàin anns na comhardaidhean-deiridh, ach| |
|cuideachd ann an tricead nan comhardaidhean roghainneil a tha seo air a’ chiad lide le beum | |
|internal rhyme n phr comhardadh-meadhain m, gen comhardaidh-mheadhain, pl comhardaidhean-meadhain. | |
|Sometimes this ~ ~ remains on the same sound through more than one long line, uaireannan bithidh an | |
|comhardadh-meadhain seo a’ mairsinn air an aon fhuaim tro bharrachd air aon sreath fada. It is the | |
|other two syllables that make the usual ~ ~ in this line, ’s e an dà lide eile a tha a’ dèanamh a’ | |
|chomhardaidh-mheadhain àbhaistich anns an t-sreath seo. Primary ~ ~, prìomh chomhardadh-meadhain. | |
|Secondary, tertiary, ~ ~, darnacha, tritheacha, comhardadh-meadhain. Anticipatory ~ ~, | |
|comhardadh-meadhain ro-ghlaicte. ~ ~ reiteration, atharrais comhardaidh-mheadhain | |
|rhyme scheme n phr rian-comhardaidh f, pl rianan-comhardaidh. Ross has the same ~ ~ in that song as | |
|MacKenzie has here, ’s e an aon rian-comhardaidh a tha aig Ros anns an òran sin ’s a tha aig | |
|MacCoinnich an seo. This is a type of strophic metre having an extremely complex ~ ~, ’s e gnè de | |
|mheadrachd stròfaich a tha seo aig a bheil rian-comhardaidh a tha glè ioma-fhillte | |
|II (ling) rìm m. Onset and ~, ionnsaigh agus rìm | |
|rhyme v i dèan comhardadh, vn dèanamh comhardaidh. The syllable having the first stress ~s with the |déanann rím |
|syllable having the third stress, tha an lide air a bheil a’ chiad bheum a’ dèanamh comhardaidh ris | |
|an lide air a bheil an treas beum. The penultimate syllables in the fourth phrase of each verse ~ on| |
|“a” with svarabhakti throughout the whole song, tha na lidean leth-dheireannach anns a’ cheathramh | |
|abairt de gach rainn a’ dèanamh comhardaidh air “a” le svarabhakti tron òran air fad. The syllables | |
|having the first stress in the first three phrases of each verse do not ~, chan eil na lidean air a | |
|bheil a’ chiad bheum anns a’ chiad trì abairtean de gach rainn a’ dèanamh comhardaidh ann. The | |
|syllables having the second and third main stress within each long line ~ together, tha na lidean | |
|air a bheil an dara is an treas prìomh bheum air taobh a-staigh gach sreath fhada a’ dèanamh | |
|comhardaidh ri chèile | |
|rhyming a. Sometimes rhyme occurs where one or two of the ~ syllables do not have main stress, | |
|uaireannan tha comhardadh a’ tachairt far nach eil prìomh bheum air a h-aon no a dhà de na lidean a | |
|tha ’ga dhèanamh | |
|rhythm n ruitheam m, gen -eim. Repetitions, ~s and rhymes, atharrais, ruitheam agus duanagan. They |rithim f |
|will retain strong ~s, bi ruitheam làidir annta fhathast. Effects of ~ can also be explored, faodar | |
|buaidh ruitheim a rannsachadh cuideachd. Sprung ~, ruithim-leuma | |
|rhythmical a ruitheamach |rithimeach |
|rhyzotonic a riosatonach | |
|ridge n (anat) druimean m. Alveolar ~, druimean ailbhealach | |
|right-branching a deas-chraobhaidh. ~ language, cànan deas-chraobhaidh | |
|right dislocation n phr dì-ionadachadh m deas, gen dì-ionadachaidh dheis | |
|rigorous a teann cunbhalach. ~ description, tuairisgeul teann cunbhalach | |
|rill fricative n phr suathach m caol-eagach, gen suathaich chaol-eagaich. pl suathaich chaol-eagach | |
|(= groove fricative n phr) | |
|rising a èirigheach. ~ diphthong, dà-fhoghar èirigheach, dà-fhoghar a tha ag èirigh |éiritheach |
|rolled a roilte. ~ consonant, consan roilte | |
|Roman a Ròmanach. R~ numerals, àireamhan Ròmanach |Rómhánach |
|roman script n phr sgriobta m ròmanach, gen sgriobta romanaich | |
|Romance a Ròmansach. R~ languages, cànain Ròmansach |The R~ languages, na teangacha rómánsacha|
|Romanian pr n (lang), see Rumanian pr n | |
|Romany pr n (lang) Ròmainis f |Rómáinis f |
|root n freumh m, pl —an. Showing that they understand the following terms: ~, stem, a’ nochdadh gun |(ling) fréamh f (focail) |
|tuig iad na faclan a leanas: freumh, stoc. Syllable and ~ will be used in discussion which centres | |
|on individual words, cleachdar lide agus freumh ann am beachdachadh air faclan fa leth. To give | |
|pupils an interest in the ~s, derivations and make-up of words which are especially interesting, gus| |
|ùidh na cloinne a thogail ann am faclan a tha sònraichte inntinneach: na freumhan aca, co às a | |
|thàinig iad, agus mar a tha iad air an cur ri chèile | |
|root compound n phr co-fhilleadh m freumhach, gen co-fhillidh fhreumhaich, pl co-fhillidhean | |
|freumhach | |
|root modality n phr mòdaileachd f fhreumhach. Root and epistemic modalities, mòdaileachdan freumhach| |
|agus eipisteimeach | |
|round a cruinn. ~ brackets, camagan cruinne |~ bracket, lúibín chruinn |
|rounded a cruinn. Lip-rounded, le lipean cruinne | |
|rounding n cruinne m, gen — f. Lip ~, cruinne lipean | |
|rule n riaghailt f, pl —ean. Categorical ~, riaghailt catagarach. Variable ~, riaghailt | |
|atharrachail. ~ inversion, iom-thionntadh riaghailt | |
|Rumanian pr n (lang) Rùmainis f |(Rumania pr n an Rúmáin f) |
|Russian pr n (lang) Rùisis f |(ling) Rúisis f |
| | |
|S | |
|saga n saga m, pl —than. The Old Norse ~s, na sagathan san t-Seann Lochlannais |saga m |
|sagittal a saighdeach. ~ plane, plàna saighdeach | |
|salience n for-fhollaiseachd f | |
|salient a for-fhollaiseach | |
|Samoyedic pr n Samòidis f |Samóidis f |
|sample n sampall m, gen & pl -aill |sampla |
|sandhi n sandhi f | |
|Sanskrit pr n Sansgrait f |Sanscrait f |
|Sapphic 1 a Safach |Safach (m) |
|2 n Safach m, gen & pl -aich | |
|satellite n saideal m, gen -eil, pl —an | |
|satire n aoir f, gen —e, pl —ean |aoir f |
|satirical a aoireil |aorach |
|satirise v tr aoir, vn —eadh m |aoraim |
|• dèan aoireadh air, vn dèanamh aoiridh air | |
|scalar a sgèileach. ~ implicature, impleachdas sgèileach. ~ feature, feart sgèileach |scálach |
|scale n sgèile f, pl —achan. Accessibility ~, sgèile sho-ruigsinneachd | |
|scan v tr sgan, vn —adh m |scanaim |
|Scandinavian a Lochlannach. S~ languages, cànain Lochlannach |a & n Lochlannach (m) |
|scansion n sganadh m, gen -aidh |scanadh m |
|schwa n schwa m | |
|scope n sgopa m, pl —n. ~ of negation, sgopa àicheachd |réimse f, raon m, limistéar m |
|Scots pr n (lang) Beurla f na h-Alba |To talk S~, Béarla n hAlban a labhairt |
|Scottish Gaelic n phr Gàidhlig Albannach, gen Gàidhlig Albannaich |Gaeilge f na hAlban |
|script n sgriobta m, pl —ichean. Phonemic ~, sgriobta fòineimeach. Phonetic ~, sgriobta fogharach. | |
|Morphophonemic ~, sgriobta morfa-fòineimeach | |
|secondary a dàrnacha. ~ articulation, dàrnacha altachadh. ~ speech community, dàrnacha |1 tánaisteach, fo-, iochdarach. |
|coimhearsnachd chainnte. ~ stress, dàrnacha beum |2 beagthábhachtach |
|second language n phr dàrna cànan m, gen & pl dàrna cànain | |
|second person (2nd) n phr dàrna pearsa m | |
|segment n teasgan m, gen & pl -ain |teascán m |
|segmental tier n phr co-bhreath f theasganach |(segmental a cuar) |
|segmentation n teasganachadh m, gen -aidh |roinnt f i dteascáin |
|selection n taghadh m, gen -aidh |toghadh m, roghnú |
|selectional restriction n phr cuingealachadh m taghadhail, gen cuingealachaidh thaghadhail, pl | |
|cuingealachaidhean taghadhail | |
|self-embedding n fèin-in-shocrachadh m, gen -aidh | |
|semanteme n seimeinteim m, pl —ean | |
|semantic a seimeantach. ~ categories, catagaraidhean seimeantach. ~ change, atharrachadh |séimeantach |
|seimeantach. ~ component, co-fhillteant seimeantach. ~ criteria, crìtearan seimeantach. ~ | |
|definition, deimhneid sheimeantach. ~ features, feartan seimeantach. ~ field, raon seimeantach. ~ | |
|marker, comharra seimeantach. ~ representation, riochdalachd sheimeantach. ~ role, roile | |
|sheimeantach. ~ triangle, triantan seimeantach | |
|semanticity n seimeantaigeachd f | |
|semantics n seimeantaig m |séimeantaic f |
|semasiology n seimeis-eòlas m, gen -ais. Onomasiology and ~, onamais-eòlas agus seimeis-eòlas |séimiseolaíocht f |
|semelfactive a aon-tachartach. ~ verb, gnìomhair aon-tachartach | |
|sememe n seimeim m, pl s—ean | |
|semi-colon n leth-chòilean m, gen -ein, pl -ein, —an |leathstad m |
|semi-deponent 1 a leth-dhì-sgartach. ~ verb, gnìomhair leth-dhì-sgartach |(deponent a & n (gram) diúscartach) |
|2 leth-dhì-sgartach m, gen & pl -aich | |
|semiology n = semiotics n, q.v. | |
|semiotic a seimeotach. Mutation is an important ~ exponent of gender, tha mùthadh na cho-mhìniche | |
|cudthromach seimeotach air gnè | |
|semiotics n seimeotaig m | |
|semi-productive a leth-chinneasach | |
|Semitic a Seimiteach. S~ languages, cànain Sheimiteach |Seimíteach |
|semivowel n leth-fhuaimreag f, gen -eige, pl —an |leathghuta m |
|sense n seagh m. ~ relation, dàimhealachd seagh |ciall f, brí f, míniú m |
|sensitive a mothachail. A rule ~ to context, riaghailt a tha mothachail air co-theacsa | |
|sensorimotor a mothachaidh-motar. ~ activity, gnìomhachd mhothachaidh-motar | |
|sentence n (gram) seantans m, pl —an. Utterances and ~s, gnìomhan-labhairt agus seantansan |(gram) abairt f |
|sentence mod 1 seantans, sheantansan. ~ fragment, fuigheall seantans. ~ type, gnè sheantans. ~ | |
|structures can be discussed in terms of how they create meaning, faodar beachdachadh air cumaidhean | |
|sheantansan a thaobh ’s mar a tha iad a’ cruthachadh brìgh. Pupils will ensure that ~ construction | |
|is accurate and varied, bidh a’ chlann a’ dèanamh cinnteach gu bheil deilbh sheantansan | |
|neo-mhearachdach agus ioma-chruthach | |
|2 seantansach. ~ grammar, gràmar seantansach. ~ meaning, ciall sheantansach. ~ stress, beum | |
|seantansach | |
|sentential a seantansach. ~ adverb, co-ghnìomhair seantansach. ~ complement, coileanadh seantansach.| |
|~ coordination, co-inbheachd seantansach. ~ relative clause, clàsa dàimheach seantansach | |
|septenarius, septenary, n seaptanaire m | |
|sequence of tenses n phr co-leanmhainn m nan tràthan |(gram) Sequence of tenses, comhleanúint m|
| |na n-aimsirí |
|Serbian pr n (lang) Sèirbis f |Seirbis f |
|serial verb construction n phr gleus m ghnìomhairean sreathach | |
|series n sreath m, gen —a pl —an. Labial ~, sreath bileach |sraith f, réim f |
|set n seata m, pl —ichean |tacar |
|setting n in-shuidheachadh m, gen in-shuidhichidh, pl in-shuidhichidhean. Articulatory ~, | |
|in-shuidheachadh altachail. Phonatory ~, in-shuidheachadh fònachail | |
|short a goirid. ~ vowel, fuaimreag ghoirid |gearr |
|share v tr com-pàirtich, vn com-pàirteachadh m | |
|shared a com-pàirtichte. ~ inflectional endings, deiridhean-facail in-fhillteach com-pàirtichte | |
|shorten v tr cuir an giorrad, vn cur m an giorrad |coimriú m |
|shortening n cur m an giorrad | |
|shortness n giorrad m, gen -aid |giorra f |
|sibilance n siosachas m, gen -ais | |
|sibilant 1 a siosach |a & s siosach (m) |
|2 n siosach m, gen & pl -aich | |
|sigmatic a siogmatach. ~ aorist, ao-riochd siogmatach | |
|sign n sìn f, gen —e, pl —eachan. Linguistic ~, sìn chànanach |(math) sín f |
|• (familiar) soighne m, pl -ichean | |
|signifiant n signifiant m | |
|significance n brìgh f, ciall f |brí f, ciall f, suntasacht f |
|significant a brìoghmhor. ~ difference, eadar-dhealachadh brìoghmhor | |
|signification n sìneachadh m |ciall f, brí f, éifeacht f síniú |
|signifié n signifié m | |
|signifier n sìniche m, pl —an | |
|signify v tr sìnich, vn -eachadh m |comharthaíonn, ciallaíonn ; sínigh |
|signified 1 a sìnichte | |
|2 n sìnichte f, pl —an | |
|sign language n phr cànan m shoighnichean, gen & pl cànain shoighnichean | |
|silent pause n phr fosadh m sàmhach, gen fosaidh shàmhaich, pl fosaidhean sàmhach | |
|similarity n (ling) cosmhaileachd f. Phonetic ~, cosmhaileachd fhogharach |cosúlacht f |
|similative a cosmhaileach. ~ compound, co-fhilleadh cosmhaileach | |
|simile n simile f. ~ and metaphor, simile agus meatafor |samhail f |
|simple a sìmplidh. ~ clause, clàsa sìmplidh. ~, complex and compound words, facail shìmplidh, |simplí. ~ sentence, abairt shimplí |
|co-thoinnte agus co-fhillte. ~ and special clitics, claonain shìmplidh agus speisealta. ~ future, | |
|teachdail sìmplidh | |
|simplex n sìmplis m, pl —ean | |
|simplification n sìmpleachadh m, gen -aidh. It is the form “fairtich” rather than “fairtlich” that |simpliú m |
|occurs in this dialect, though ~ of the consonant cluster, ’s e an riochd “fairtich” agus chan ann | |
|“fairtlich” a gheibhear san dualchainnt seo, tro shìmpleachadh a’ chòmhlain-chonsan | |
|simplify v tr sìmplich, vn -eachadh m |simplím |
|sine wave n phr tonn m sìneis, gen tuinn shìneis, pl tonnan sìneis |(sine n sìneas m) |
|singular (sg) a singilte. The ~ number, an àireamh shingilte. ~ and plural, singilte is iomarra |(gram) a uatha. n In the ~, san uatha |
|singulative a singilteach | |
|Sinhalese pr n (lang) Sionailis f |Siolóinis f |
|sister language n phr piuthar-chànan m, gen & pl piuthar-chànain | |
|skew, skewed, a fiarach. Skew distribution, co-roinn fhiarach |sceabhach. Skew distribution, |
| |sceabhdháileadh |
|slack voice n phr guth m lasach, gen gutha lasaich. ~ ~ and stiff voice, guth lasach agus guth | |
|righinn | |
|slang n beurla f reagar. ~ words, facail am beurla reagar |Béarlagair m |
|slash n (typ) sgoradh m, gen -aidh, pl -aidhean | |
|backslash n cùl-sgoradh m, gen -aidh, pl-aidhean | |
|oblique slash n phr (= oblique n) fiar-sgoradh m, gen -aidh, pl -aidhean | |
|Slavic, Slavonic, (ling) a Slàbhach. S~ languages, cànain Shlàbhach |1 a Slavach. 2 n Slaivis f |
|slender a (gram) caol, comp caoile. ~ vowels, fuaimreagan caola |caol |
|slenderisation n caolachadh m, gen -aidh | |
|slenderise v tr caolaich, vn -achadh m | |
|slenderised a caolaichte. ~ consonant, consan caolaichte | |
|slip of the tongue n phr tapag f, pl —an. He made a slip of the tongue, leum a theanga air |sciorradh m focail |
|slit fricative n phr suathach m leathann-eagach, gen suathaich leathann-eagaich, pl suathaich | |
|leathann-eagach | |
|sloppy identity n phr ionannachd f luideach | |
|slot n sliotan m, gen & pl -ain. Subject ~, sliotan suibseig. Determiner ~, sliotan cinntiche |sliotán m |
|Slovakian pr n (lang) Slòbhaicis f | |
|Slovenian pr n (lang) Slòibheinis f | |
|small capital n phr ceann-litir bheag f, gen ceann-litreach bige, pl ceann-litrichean beaga | |
|social a sòisealta. ~ deixis, deicse shòisealta. ~ dialect, dualchainnt shòisealta. ~ marker, |sóisialta |
|comharra sòisealta. ~ network, lìon-ceangail sòisealta | |
|society n comann-sòisealta, gen & pl comainn-shòisealta |cumann m sóisialta, sochaí f |
|sociolinguistic a sòise-chànanach. ~ variables, caochlaidich shòise-chànanach | |
|sociolinguistics n sòise-chànanachas m, gen -ais | |
|soft a bog. ~ consonant, consan bog. |~ consonant, consan bog |
|soft palate n phr (= velum n, q.v.) glainean m bog, gen glainein bhuig | |
|solecism n baoth-labhairt f |dearmad m grámadaí; earráid teanga |
|• soileicis f | |
|solid a. Solid line, loidhne thàthte | |
|solidarity n dlùth-chomann m, gen -ainn | |
|solidus n = slash n, q.v. | |
|soliloquy n òraid f aonair, pl òraidean aonair |caint f aonair |
|sonant n sònach m, gen & pl -aich |a & s glórach (m); siollach (m) |
|song n 1 òran m, gen & pl -ain. Making use of ~ and story, a’ cleachdadh stòiridhean agus òrain. |amhrán m |
|This ~ has the same type of amhran metre as two other of the bard’s songs, tha an aon ghnè de | |
|mheadrachd amhrain air an òran seo ’s a tha air a dhà eile de chuid òran a’ bhàird | |
|sonnet n sonaid f, pl —ean |soinéad m |
|sonorancy n sònarachas m, gen -ais. Non-continuant ~, sònarachas ann an consan neo-leanmhainneach | |
|sonorant 1 n sònarach m, gen & pl -aich | |
|2 a sònarach | |
|sonority n sònarachd f. Peak of ~, bàrr sònarachd |sondas m; glóraí f |
|sortal a seòrsail | |
|sound-change n atharrachadh-fuaim m, gen atharrachaidh-fhuaim, pl atharrachaidhean-fuaim. | |
|Spontaneous ~, atharrachadh-fuaim m spontaineach. Sporadic ~, atharrachadh-fuaim m sporadach | |
|sound law n phr lagh m fuaim, pl laghan fuaim | |
|sound symbolism n phr samhlachas m fuaim, gen samhlachais fhuaim | |
|source n (ling) bun f, gen —a, pl —an. Abbreviations and ~s, giorrachaidhean agus bunan. Main ~s, |foinse f, buntobar m, ábhar m, údar m |
|prìomh bhunan. ~s of information, bunan fiosrachaidh | |
|• màthair f, pl màthraichean. Texts taken from a wide range of ~s, teacsaichean a thugadh à mòran | |
|sheòrsachan màthar | |
|source mod buna m gs. ~ language and target language, cànan buna agus cànan amais | |
|• bunach. ~ case role, roile thuiseal bhunach | |
|SOV language n cànan m SOG | |
|space n spàs m, gen —, pl spàsan. Phonological ~, spàs fòn-eòlach | |
|Spanish pr n (lang) Spàinnis f |(ling) Spáinnis f |
|spatial a spàsail. ~ deixis, deicse spàsail |spásúil |
|special clitic n phr claonan m speisealta, gen & pl claonain speisealta. Simple and special clitics,|(special, speisialta) |
|claonain shìmplidh agus speisealta | |
|specialisation n speisealtachadh m, gen -aidh |speisialtóireacht f |
|species term n phr briathar m gnè, pl briathran gnè |téarma fo-aicmeach |
|specific a sònrachaidh m gen. ~ element, eileamaid shònrachaidh | |
|specification n sònrachadh m, gen -aidh |sainiú m, sonrú m |
|specified a sònraichte. In sentences where two ~ entities are equated, ann an seantansan far a bheil| |
|dà nì shònraichte gan cur co-ionann | |
|spectrograph n speactragraf m, pl —an | |
|spectrogram n speactragram m, pl —an | |
|speech n 1 cainnt f. Listening has implications for ~ development, tha buaidh aig èisteachd air |caint f, urlabhra f |
|leasachadh cainnte |Figure of speech, fíorchainte, trop m |
|• cainnt-bheòil f. Although the ~ children bring to school already makes use of complex structures, |(gram) Parts of speech, ranna f pl cainte|
|ged a tha a’ chainnt-bheòil a tha a’ chlann a’ toirt don sgoil a’ dèanamh feum cheana de |(gram) Direct speech, insint dhíreach. |
|structairean ioma-fhillte |Indirect speech, insint neamhdhíreach |
|2 labhairt f. The models of ~ provided by the teacher in talking to pupils, na | |
|h-eisimpleirean-labhairt a tha an tidsear a’ cur fa chomhair na cloinne an uair a tha e a’ bruidhinn| |
|riutha | |
|3 bruidhinn f, gen -ne. The teacher will identify those with hearing and ~ problems, cuiridh an | |
|tidsear aithne orrasan aig a bheil trioblaidean claisneachd is bruidhne | |
|direct speech n phr labhairt f dhìreach, gen labhairt dìrich. ~ ~ can be taught by looking at texts,| |
|faodar labhairt dhìreach a theagasg le bhith a’ sealltainn ri teacsaichean | |
|indirect speech n phr labhairt f neo-dhìreach, gen labhairt neo-dhìrich | |
|part of speech n phr mìr-cainnte m, pl mìrean-cainnte | |
|speech act n phr gnìomh-cainnte m, pl gnìomhan-cainnte | |
|speech community n phr coimhearsnachd f chainnte, pl coimhearsnachdan cainnte | |
|speech error n phr mearachd f chainnte, pl mearachdan cainnte | |
|speech event n phr tachartas f cainnte, gen tachartais chainnte, pl tachartasan cainnte | |
|speech island n phr eilean-cainnte m, gen eilein-chainnte, pl eileanan-cainnte | |
|speech marks n phr comharraidhean-labhairt m pl. ~ ~ and exclamation marks are further descriptions | |
|of punctuation, tha comharraidhean-labhairt agus comharraidhean-clisge a’ dèanamh an tuilleadh | |
|iomraidh air pungadh | |
|speech sound n fuaim-cainnte m, pl fuaimean-cainnte. The ~ ~ that occur in the languages of the | |
|world, na fuaimean-cainnte a gheibhear ann an cànain an t-saoghail | |
|spell v litrich, vn -eachadh m. ~ing accurately, a’ litreachadh gu dòigheil |litrím |
|spelling n litreachadh m, gen -aidh, pl -aidhean. Writing fluently and with accurate ~ and |litriú m |
|punctuation, a bhith a’ sgrìobhadh gu fileanta, le litreachadh agus pungadh a tha dòigheil | |
|cothromach. Pupils can check and correct ~s, faodaidh am pàiste dearbhadh is ceartachadh a dhèanamh | |
|air litreachadh. Diagnostic ~ tests, deuchainnean sgrùdail litreachaidh | |
|spelling pronunciation n phr fuaimneachadh m litreachaidh, gen fuaimneachaidh litreachaidh, pl | |
|fuaimneachaidhean litreachaidh | |
|spirant n = fricative n, q.v. | |
|spirantisation n suathachadh m, gen -aidh | |
|split n sgàineadh m, gen -idh. Merger and ~, coimeasg agus sgàineadh |scoilt f, deighilt f |
|split a sgàinte. ~ antecedent, ro-theachdaire sgàinte. ~ ergative, èirgeadach sgàinte. ~ infinitive,| |
|neo-fhinideach sgàinte. ~ intransitive, neo-aisigeach sgàinte | |
|spondaic a spoindèach. A ~ foot, troigh spoindèach. If one were to count secondary stresses all the |spoindéach |
|feet would be trochaic, except that in half-line h there would be a ~ foot, nam bite a’ cunntadh | |
|dharnacha beumannan ’s e troighean tròicèach a bhitheadh ann air fad, ach a-mhàin ann an | |
|leth-shreath h gum bitheadh troigh spoindèach ann | |
|spondee n spoindè m, pl —an |spoindé m |
|spontaneous a spontaineach |spontaneous a spontáineach |
|spontaneous sound-change n phr atharrachadh-fuaim m spontaineach, gen atharrachaidh-fhuaim | |
|spontainich, pl atharrachaidhean-fuaim spontaineach | |
|spoonerism n spùnaireachd f, pl —an |Spúnaraíocht f |
|sporadic a sporadach. Lip-spread is in general ~ and fugitive, ’ s ann sporadach, teichmheach a tha | |
|sgaoilteachd-lipean sa chumantas | |
|sporadic sound-change n phr atharrachadh-fuaim m sporadach, gen atharrachaidh-fhuaim sporadaich, pl |(sporadic a treallach, tallannach) |
|atharrachaidhean-fuaim sporadach | |
|Sprachbund n Sprachbund m | |
|Sprachgefühl n Sprachgefühl m | |
|spread 1 a sgaoilte. ~ lips, lipean sgaoilte. ~ and rounded, sgaoilte agus cruinn | |
|2 n sgaoilteachd f. Lip ~, sgaoilteachd lipean | |
|spreading n sgaoileadh m, gen -idh | |
|square bracket n phr camag f cheàrnach, gen camaig ceàrnaich, pl camagan ceàrnach |lúibín m ceàrnach |
|stacking n stacadh m, gen -aidh. Case ~, stacadh thuiseal | |
|Stammbaum model n phr (= Stammbaumtheorie n) modail-Stammbaum f (= Stammbaumtheorie m) | |
|Stammbaumtheorie n Stammbaumtheorie m | |
|standard 1 n bun-tomhas m, gen -ais, pl —an |caighdeán m |
|2 a bun-tomhasach. ~ Gaelic, Gàidhlig bhun-tomhasach. ~ form, riochd bun-tomhasach. ~ variety, |a caighdeánach. ~ English, an Béarla |
|seòrsa bun-tomhasach. |ceart, caighdeánach |
|standardise v tr bun-tomhasaich, vn bun-tomhasachadh m | |
|standardisation n bun-tomhasachadh m, gen -aidh. ~ of orthography, bun-tomhasachadh litreachaidh |caighdeánú m |
|stanza n 1 (pros) rann f, gen -ainn, pl —an. See also verse n |rann m, véarsa m |
|2 (psalmody) earrann f, gen -ainn, pl —an. Three ~s from the fourth verse, trì earrannan bhon | |
|cheathramh rann | |
|statal a staideil. ~ passive, fulangach staideil | |
|statement n ràiteas m, gen -eis, pl ràiteasan |ráiteas m |
|statistical a staitisteach. ~ analysis, anailis staitisteach |staitistiúil f |
|statistics n staitistig m |staitistic f |
|stative a staideach. ~ and dynamic verbs, gnìomhairean staideach is dionamach | |
|status n inbhe f, pl —an. Phonemic ~, inbhe fhòineimeach. ~ of the verbal noun, inbhe a’ ghnìomhair | |
|ainmearaich | |
|status planning n phr dealbhachadh m inbhe, gen dealbhachaidh inbhe | |
|stem n stoc m, gen & pl stuic. ~ compound, co-fhilleadh stoc. ~ vowel, fuaimreag stuic. Augmented ~,|(ling) stoc m (focail), tamhan m. |
|stoc for-leasaichte. Basic ~, stoc bunaiteach |Augmented ~, breistamhan. Basic ~, |
| |buntamhan |
|stereotype n lèir-sheiseachadh m, gen -aidh, pl -aidhean. ~ semantics, seimeantaig | |
|lèir-sheiseachaidh | |
|stiff voice n phr guth m righinn. Slack voice and ~ ~, guth lasach agus guth righinn | |
|stigmatised a. ~ form, riochd nàirichte | |
|stimulation n brodachadh m, gen -aidh. Dichotic ~, brodachadh dà-sgarte | |
|stimulus-response model n phr modail f bhrodaidh-fhreagraidh | |
|stochastic process n phr pròiseas stocaisteach | |
|stop n (ling) consan f dùinte |(ling) pléascach m |
|story n stòiridh f, pl —ean. Listening to a simple ~, poem or dramatic text, ag èisteachd ri |scéal m |
|stòiridh, dàn no teacsa dràma a tha sìmplidh | |
|• sgeul m & f, gen & pl -eòil. The teacher should also take this as a teaching opportunity by | |
|re-telling the ~ in Gaelic, bu chòir don tidsear cothrom-ionnsachaidh a dhèanamh dheth le bhith ag | |
|innse an sgeòil as ùr anns a’ Ghàidhlig | |
|• sgeulachd f. The first paragraph of a ghost ~, a’ chiad pharagraf de sgeulachd mu thaibhsean. | |
|Stories, songs and legends, sgeulachdan, òrain is uirsgeulan | |
|storyteller n sgeulaiche m, pl —an |scéalaí m, seanchaí m |
|strategic a ro-innleachdail | |
|strategy n strataidsidh f, pl —ean |straitéis f |
|• ro-innleachd f, pl —an | |
|stratification n stratachadh m, gen -aidh |srathú |
|stratum n stratam m, gen -aim, pl —an |(geol) sraith f |
|strength n neart m, gen -eirt | |
|stress n (gram, pros) beum m, gen —a, pl —annan. Word ~, beum facail. Lexical ~, beum faclaireach. |(ling) ~ (-accent), béim f gutha, aiceann|
|Morphological ~, beum morf-eòlach. Final ~, beum deireannach. Penultimate ~, beum leth-dheireannach.|m |
|Antepenultimate ~, beum ro-leth-dheireannach. Compound ~, beum co-fhillte. In the chorus and in | |
|verse 2 the second ~ comes on the penultimate syllable, anns an fhonn agus ann an rann 2 tha an dara| |
|beum a’ tighinn air an lide leth-dheireannach. There is rhyme between the syllables having the | |
|second ~ in the first three phrases and the syllable having the first ~ in the fourth phrase, tha | |
|comhardadh eadar na lidean air a bheil an dara beum anns a’ chiad trì abairtean agus an lide air a | |
|bheil a’ chiad bheum anns a’ cheathramh abairt. Pattern of ~es and rhymes, pàtran bheumannan agus | |
|chomhardaidhean | |
|lesser stress n phr beum m as lugha, gen beuma as lugha, pl beumannan as lugha. In the first three | |
|lines of the verse there are three syllables with ~ ~ between each syllable with main stress, anns | |
|a’ chiad trì sreathan den rainn tha trì lidean le beum as lugha eadar gach lide le prìomh bheum | |
|main stress n phr prìomh bheum m, gen —a, pl —annan. There are two ~ ~es in each phrase, tha dà | |
|phrìomh bheum anns gach abairt. The syllables with ~ ~ rhyme with each other, and sometimes with a | |
|syllable not having ~ ~, tha na lidean le prìomh bheum a’ dèanamh comhardaidh ri chèile, agus | |
|uaireannan ri lide gun phrìomh bheum | |
|secondary stress n phr dàrnacha beum m, gen —a, pl —annan. If ~ ~es between the main stresses were | |
|counted, we should simply have trochaic (or iambic) feet throughout the whole song, nam bite a’ | |
|cunntadh dhàrnacha beumannan eadar na prìomh bheumannan, ’s e dìreach troighean tròicèach (no | |
|iambach) a bhitheadh againn tron òran air fad | |
|sentence stress n phr beum m seantansach, gen beuma sheantansaich | |
|stress accent n phr aiceann m beuma, gen aicinn bheuma, pl aiceannan beuma | |
|stress group n phr còmhlan m bheumannan, gen & pl còmhlain bheumannan | |
|stress v tr cuir beum air (facal, lide) |cuirim béim, aiceann, ar (fhocal, |
|stressed a le beum. ~ syllable, lide le beum. The last ~ syllable, an lide mu dheireadh le beum. |shiolla) |
|There are two unstressed syllables between the second stressed syllable in the third phrase and the |stressed a aiceannta, faoi bhéim. |
|~ syllable in the fourth phrase, tha dà lide gun bheum eadar an dara lide le beum anns an treas |Stressed word, aiceantach |
|abairt agus an lide le beum anns a’ cheathramh abairt | |
|• The penultimate syllable is ~, tha beum air an lide leth-dheireannach | |
|stressless a gun bheum. A ~ or de-stressed proclitic, ro-chlaonan gun bheum no a chaill a bheum | |
|stress-timed a beum-thìmichte. ~ and syllable-timed languages, cànain bheum-thìmichte agus | |
|lide-thìmichte | |
|stricture n cuingealachd f. Degrees of ~, ìrean cuingealachd | |
|strident a sgalanta | |
|string n sreang f, gen -einge, pl —an | |
|stripping n rùsgadh m, gen -aidh | |
|strong a làidir. ~ verb, gnìomhair làidir. ~ plural, iomarra làidir |(gram) ~ verb, briathar láidir, |
| |tréanbhriathar m. ~ plural, tréaniolra |
|strophe n stròf f, pl —an. This song is in strophic metre, with one strophe in each verse and four |stróf f |
|phrases in each ~, ’s e meadrachd stròfach a tha air an òran seo, le aon stròf anns gach rann agus | |
|ceithir abairtean anns gach stròf | |
|strophic a stròfach. ~ metre, meadrachd stròfach | |
|structural a structarach. ~ dialectology, dualchainnt-eòlas structurach. ~ linguistics, cànanachas | |
|structarach. ~ change, atharrachadh structarach. ~ description, tuairisgeal structarach | |
|structuralism n structarachas m, gen -ais | |
|structure n structar m, gen -air, pl —an. Constituent ~, structar cho-adhbhar. Deep ~ constraints, | |
|co-èigneachaidhean structair-dhomhainn | |
|structure-dependency n eisimeileachd f stuctair | |
|style n stoidhle f, pl -ichean. Describing the simpler aspects of ~, a’ toirt iomraidh air na |modh m, stíl f |
|nithean as sìmplidh a bhuineas do stoidhle. Poetry will encompass a wider range of ~s, bidh bàrdachd| |
|a’ cuartachadh barrachd sheòrsachan stoidhle. They should be introduced to a variety of authors and | |
|~s, tha còir an cur an aithne caochladh ùghdairean agus stoidhlichean | |
|• dòigh f, pl —ean. To helps pupils to extend their repertoire of presentational ~s, gus a’ chlann a| |
|chuideachadh gus leudachadh air na dòighean a tha aca air iad fhèin a chur an cèill | |
|• modh m, pl —an. Pupils will be given familiarity with structures and ~s of language, gheibh a’ | |
|chlann eòlas air structairean agus modhan cànain | |
|stylistic a expressed with stoidhle f. Pupils will explore through wide reading a variety of models |stíleach |
|of ~ techniques, bidh a’ chlann a’ rannsachadh tro leughadh farsaing caochladh eisimpleirean de | |
|dhòighean stoighle. Pupils are expected to show awareness of technique through skilled deployment of| |
|appropriate ~ devices, thàtar a’ sùileachadh gum bi a’ chlann a’ nochdadh mothachaidh air | |
|modh-cànain anns a bheil cleachdadh sgileil air nithean iomchaidh a bhuineas do stoidhle | |
|stylistics n stoidhl-eòlas m, gen -ais |stílíocht f |
|subapical a (ling) fo-apaiceach. A ~ consonant, consan fo-apaiceach | |
|subcategorisation n fo-chatagarachadh m, gen -aidh. Strict ~, fo-chatagarachadh teann | |
|subcategory n fo-chatagaraidh m, pl —ean | |
|sub-clause n fo-chlàsa m, pl —n | |
|subessive 1 a suibeiseach. ~ case, tuiseal suibeiseach | |
|2 n suibeiseach m, gen -ich | |
|subglottal a fo-ghlotasach | |
|subjacency n fo-chomhgharachd f | |
|subject n (gram) suibseig f, pl —ean. ~ and complement, suibseig is coileanadh |(gram) ainmní m |
|subject mod suibseig. ~ raising, togail f suibseig | |
|• suibseigeach. ~ clause, clàsa suibseigeach. ~ complement, coileanadh suibseigeach. ~ control, | |
|smachd suibseigeach. ~ pronoun, riochdair suibseigeach | |
|subjective a (gram) suibseigeach. ~ genitive, ginideach suibseigeach |ainmníoch. The ~ case, an t-ainmneach |
|subjectivity n suibseigeachd f |(subjectivism n suibíochtachas m) |
|subjectivisation n suibseigeachadh m, gen -aidh | |
|subject-prominent a suibseig-fhollaiseach. ~ and topic-prominent, suibseig-fhollaiseach agus | |
|topaig-fhollaiseach | |
|subjunct a fo-naisgeil. ~ adverbial, co-ghnìomhaireil fho-naisgeil | |
|subjunctive (subj) 1 a fo-leantach. In the ~ mood, sa mhodh fho-leantach |a & n foshuiteach (m). In the ~ mood, sa |
|2 n fo-leantach m, gen -aich |mhodh foshuiteach |
|sublative 1 a sublatach. The ~ case, an tuiseal sublatach | |
|2 n sublatach m, gen -aich | |
|submodification n fo-mhion-atharrachadh m, gen-aidh |mionathrú m |
|submodifier n fo-mhion-atharraiche m, pl —an. The ~ cha mhòr, am fo-mhion-atharraiche cha mhòr | |
|subordinate a fo-inbheach. ~ clause, clàsa fo-inbheach. ~ verb, gnìomhair fo-inbheach |~ clause, fochlásal m |
|subordinate v tr fo-inbhich, vn -eachadh m | |
|subordinating a fo-inbheachaidh. ~ conjunction, naisgear fo-inbheachaidh | |
|subordination n fo-inbheachd f |fo-ordú m |
|subordinator n fo-inbhiche m, pl —an | |
|sub-predicate n fo-aisneis f, pl —ean |fofhaisnéis f |
|subscript a fo-sgrìobhte |foscríofa |
|substance n (ling) susbaint f |(phil) substaint f |
|substandard a fo-thomhasach. ~ form, riochd fo-thomhasach | |
|substantive 1 a susbainteach. ~ verb, gnìomhair susbainteach. ~ and formal universals, |(gram) 1 a substainteach ~ verb, briathar|
|uile-choitcheannan susbainteach agus foirmeil. ~ construction, gleus susbainteach |substainteach. 2 n ainmfhocal m |
|2 n susbainteach m, gen & pl -ich | |
|substitutability n so-mhalairteachd f | |
|substitution n co-mhalairt f, pl —ean. ~ frame, frèama m co-mhalairt |ionadaíocht f, malartú m |
|substratum n substratam m, gen -aim | |
|subtraction n subtraicsean m, gen -ein | |
|subtractive bilingualism n phr dà-chànanas m subtraicseach, gen dà-chànanais shubtraicsich | |
|subtree n fo-chraobh f, gen -aoibhe, pl —an | |
|suction n in-sùghadh m, gen -aidh. Suction consonant, consan in-sùghaidh |sú m, tarraingt f |
|suffix n iar-leasachan m, gen & pl -ain. Prefix and ~ will be used in discussion which centres on |iarmhír f |
|individual words, cleachdar ro-leasachan agus iar-leasachan ann am beachdachadh air faclan fa leth. | |
|In this dialect very often the masculine diminutive ~ does not change in the genitive case, anns an | |
|dualchainnt seo glè thric cha bhi iar-leasachan a’ mheanbhain fhireann ag atharrachadh anns an | |
|tuiseal ghinideach ann | |
|suffixation n iar-leasachanachadh m, gen -aidh | |
|• cur m iar-leasachain ri | |
|suffixed a iar-leasaichte |iartháite |
|sulcal a sulcail. ~ fricative, suathach sulcail | |
|summative a suimeach. ~ adverb, co-ghnìomhair suimeach | |
|superessive 1 a foireiseach. ~ case, tuiseal foireiseach | |
|2 foireiseach m, gen & pl -ich | |
|superlative 1 (a) a feabhasach. ~ degree n phr ìre f fheabhasach, gen ìre feabhasaich |(gram) 1 a sárchéimeach. 2 n sárchéim f |
|(b) n feabhasach m, gen & pl f-aich | |
|2 (a) a forlatach. ~ case, tuiseal forlatach | |
|(b) n forlatach m, gen & pl -aich | |
|superordinate a for-inbheach. ~ clause, clàsa for-inbheach | |
|superscript a for-sgrìobhte | |
|superstratum n forstratam m, gen -aim | |
|supine n faonan m, gen & pl -ain |(Latin gram) faonán m. In the ~, san |
| |fhaonán |
|supplementive a for-lìontach. ~ adjectival, buadhaireach for-lìontach. |((geom) supplemental a forlíontach) |
|suppletion n fo-lìonadh m, gen -aidh. Partial ~, fo-lìonadh pàirteil |ilfhréamhachas m, folíonadh |
|suppletive a fo-lìontach. ~ verb, gnìomhair fo-lìontach |ilfhréamhach, folíontach |
|supraglottal a os-glotasach. ~ closure, dùnadh os-glotasach | |
|suprasegmental a os-teasganach. ~ phonemes, fòineimean os-teasganach | |
|surface n uachdar m, gen -air. ~ filter, sìoltachan uachdair. ~ structure, structar uachdair |dromchla m, uachtar m, barr m |
|survey n suirbhidh m, pl —ean. Longitudinal ~, suirbhidh tar-aimsireil | |
|suspension n casgadh m, gen -aidh. Suspension of phonemic contrasts, casgadh air co-chontrarrachdan | |
|fòineimeach | |
|svarabhakti n svarabhakti m. ~ vowel, fuaimreag svarabhakti. The bard does not generally make a word| |
|having ~ rhyme with a word without it, chan eil am bàrd sa chumantas a’ toirt air facal anns a bheil| |
|svarabhakti comhardadh a dhèanamh ri facal gun e | |
|SVO language n phr cànan SGO | |
|Swahili pr n (lang) Suaihili f | |
|Swedish pr n (language) Suainis f |Sualainnis f |
|switch-reference n suids-iomradh m, gen -aidh | |
|syllabary n lideire m, pl —an | |
|syllabic a lideach. The mediaeval ~ metre called Ochtfhoclach bec, a’ meadrachd lideach |siollach |
|mheadhan-aoiseil air an robh Ochtfhoclach bec. ~ consonant, consan lideach | |
|syllabicity n lideachas m, gen -ais | |
|syllabification n lideachadh m, gen -aidh | |
|syllable n lide m, pl —an. ~ and root will be used in discussion which centres on individual words, |siolla m |
|cleachdar lide agus freumh ann am beachdachadh air faclan fa leth. Final ~, lide deireannach. | |
|Penultimate ~, lide leth-dheireannach. Antepenultimate ~, lide ro-leth-dheireannach. | |
|Pre-antepenultimate ~, lide for-ro-leth-dheireannach. In the chorus the second stress comes on the | |
|penultimate ~, anns an fhonn tha an dara beum a’ tighinn air an lide leth-dheireannach. In verse 1 | |
|the second stress comes on the final ~ in the first three phrases and on the penultimate ~ in the | |
|fourth phrase, ann an rann 1 tha an dara beum a’ tighinn air an lide dheireannach anns a’ chiad trì | |
|abairtean agus air an lide leth-dheireannach anns a’ cheathramh abairt. Phonological and phonetic | |
|~s, lidean fòn-eòlach agus fogharach | |
|syllable-timed a lide-thìmichte. Stress-timed and ~ languages, cànain bheum-thìmichte agus | |
|lide-thìmichte | |
|syllepsis n sileipse f |siléipse f |
|symbol n samhla m, or —dh m, gen —idh, pl —idhean. Phonetic ~, samhla fogharach. ~ economy, |comhartha m, samhail f, samhailchomhartha|
|eaconamaidh shamhlaidhean |m |
|• comharra m, pl —idhean | |
|symmetrical a simeadrach. ~ relations, dàimhealachdan simeadrach |comhchruthach, siméadrach |
|symmetry a simeadrachd f |comhchruthaíocht f, siméadracht f |
|synaeresis n sineirise f | |
|syncategorem n sioncatagoireim m, pl —ean | |
|syncategorematic a sioncatagoireimeach. ~ words, facail shioncatagoireimeach | |
|synchronic a sioncronach |sioncrónach |
|syncope n meadhan-ghiorrachadh m, gen -aidh |(gram) meánchoimriú m, coimriú m |
|• sioncoip f | |
|syncopation n (music) sioncoipeadh m, gen -idh |sioncóipiú m |
|syncretism n sincreiteachd f | |
|syndetic a sindeatach | |
|syndeton n sindeaton m | |
|syndrome n siondram. ~ of properties, siondram de bhuadhannan | |
|synecdoche n mìr-riochdachadh m, gen -aidh | |
|• sineacdoic f | |
|synonym n sionanaim m, pl —ean. Absolute ~, sionanaim iomlan. Quasi-synonym, leth-shionanaim. |comhchiallach m. Quasi-synonym, téarma |
|Antonym and ~, antanaim agus sionanaim |leath-chomhchiallach |
|synonymous a sionanaimeach |comhchiallach |
|synonymy a sionanaimidh n |comhchiallachas m |
|synopsis n sionopsas m, gen -ais |achoimre f |
|synoptic a sionoptach |achoimreach |
|syntactic, syntactical, a co-chàrail. ~ category, catagaraidh co-chàrail. ~ function, fuincsean |comhréireach |
|co-chàrail. ~ process, pròiseas co-chàrail | |
|syntagm n siontam m, gen -aim, pl —an | |
|syntagmatic a siontamach. Paradigmatic and ~, paradaimeach agus siontamach | |
|syntax n co-chàradh m, gen -aidh |comhréir f |
|synthesis n (a) co-thàthadh m, gen -aidh, pl -aidhean |(a) comhtháthú m |
|(b) sinteis f, pl —ean. Thesis, antithesis and ~, tèis, ainteis agus sinteis |(b) sintéis f |
|synthetic a (gram) co-thàthte. ~ verb, gnìomhair co-thàthte. ~ proposition, ciall-ràdh co-thàthte. ~|(gram) táite |
|compound, co-fhilleadh co-thàthte. Analytic and ~, anailiseach agus co-thàthte | |
|Syriac pr n (lang) Sìris f |(ling) Síris f |
|system n siostam m, gen -aim, pl —an. ~ congruity, congruachd shiostaim. ~ network, lìon-cheangail |córas m, sistéam m |
|siostamach | |
| | |
|systematic a siostamatach. ~ sample, sampall siostamatach. The gaps in the system are not random but|sistéamach. ~ sample, sampla córasach |
|~, chan ann randamach a tha na beàrnan san t-siostam, ach siostamatach | |
|systemic a siostamach. ~ Grammar, Gràmar Siostamach | |
| | |
|T | |
|taboo word n facal m tabù, gen & pl facail thabù |(taboo n tabú m) |
|tacit knowledge n phr eòlas m balbh, gen eòlais bhailbh | |
|tactics n tactaig m | |
|tag n taga f, pl —ichean. Interrogative ~, taga cheisteach. ~ question, tag-cheist |~ question, ceist tathainte |
|tagmeme n taigmeim m, pl —ean | |
|tagmemics n taigmeimig m | |
|tail n earball m, gen & pl -aill | |
|tailless arrow (>, ................
................
In order to avoid copyright disputes, this page is only a partial summary.
To fulfill the demand for quickly locating and searching documents.
It is intelligent file search solution for home and business.